Dossier
Bezuinigingen
Het hoger onderwijs zit financieel in zwaar weer. Ook de TU Delft ontkomt niet aan bezuinigingen. Wat betekent dat allemaal? In dit dossier houden we dat bij.
TU-medewerkers en studenten leggen op donderdag 24 april het werk neer als onderdeel van de landelijke estafettestaking tegen bezuinigingen op het hoger onderwijs. Dat is donderdagmiddag besloten tijdens een drukbezochte actiebijeenkomst in Pulse, georganiseerd door vakbonden FNV, AOb en studentenvakbond VSSD.
Zorgvuldig geformuleerd, maar weinig concreet – zo ervaren universiteiten, hogescholen en studenten de beleidsbrief van minister Eppo Bruins over vervolgonderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Vooral de plannen voor een wettelijke verplichting tot onderling overleg en capaciteitsbekostiging roepen vragen op.
Holland PTC heeft het financieel nog steeds moeilijk. De protonenkliniek op de campus van de TU Delft moet daarom bezuinigen en krijgt opnieuw leningen van de aandeelhouders: de TU en de medische centra van Rotterdam en Leiden. De vraag is nu hoe het verder moet.
Wil je werkdruk in de wetenschap aanpakken? Geef dan alle docenten en onderzoekers hun eigen onderzoeksbudget, zegt voorzitter Eddie Brummelman van De Jonge Akademie.
Onze nieuwe columnist Britte Bouchaut ziet de aankomende bezuinigingen op de TU met lede ogen aan. Wat gaat er gebeuren, geen gratis koffie meer? Voor haar vallen de plannen voor Campus Rotterdam niet te rijmen met de financiële uitdagingen waar de TU voor staat.
De TU Delft peilt momenteel met een zogenoemde participatieve waarde evaluatie (pwe) de mening van studenten en medewerkers over een mogelijke campus in Rotterdam. Wat is het doel van deze raadpleging? Delta dook in de vraagstelling, het gebruik van unieke codes en de timing van de enquête.
Alle diensten en faculteiten van de TU Delft moeten 10 procent bezuinigen, maar volgens de ondernemingsraad is er meer nodig dan deze ‘kaasschaafmethode’. De raad vraagt het college van bestuur om ‘visie’ en ‘moedige keuzes’, bijvoorbeeld over Campus Rotterdam.
De Delftse vakbonden kijken met argusogen naar de gedwongen ontslagen aan de Universiteit Twente. Er vallen daar bij één faculteit tientallen ontslagen om 6,2 miljoen euro te besparen. De TU Delft moet 79 miljoen bezuinigen. Kost dat dan honderden banen? De bonden missen visie en willen dat een nieuw college van bestuur die eerst ontwikkelt.
De studentenraad kraakt de recent aangekondigde bezuinigingsmaatregelen waarbij alle faculteiten 10 procent moeten inleveren. In een felle reactie waarschuwen de studentvertegenwoordigers dat deze uniforme bezuinigingsaanpak de onderwijskwaliteit onderuit dreigt te halen.
Universiteiten en hogescholen gaan in estafette staken tegen de bezuinigingen op onderwijs en onderzoek. De Radboud Universiteit Nijmegen heeft als eerste een datum gekozen: 13 maart.
De TU Delft staat voor ingrijpende bezuinigingen: tot 79 miljoen euro per jaar vanaf 2028. Het college van bestuur sluit daarbij gedwongen ontslagen niet uit. Veel hangt af van de plannen die alle faculteiten en diensten de komende maanden moeten maken om 10 procent in te leveren.
Meer stageplaatsen, een vaste club ‘legerlectoren’ en meer onderzoeksgeld. Defensie omarmt het advies om vaker gebruik te maken van de kennis binnen hogescholen en universiteiten. Maar de instellingen moeten dan wel hun kennisveiligheid verbeteren.
Moet deze opleiding echt in het Engels? De komst van een taaltoets valt te begrijpen, vindt Paul Rullmann, vertrekkend voorzitter van de commissie die er straks over gaat. “Maar niet in de context van een reeks bezuinigingen.”
Stel dat je rustig kon nadenken over de verdeling van onderzoeksgeld, zonder de dreiging van bezuinigingen, wat zou er dan uitkomen? Wetenschappers wensen zichzelf minder competitie toe, blijkt uit onderzoek van De Jonge Akademie.
De bezuinigingen op onderwijs en onderzoek mogen goeddeels doorgaan, blijkt uit de gisteravond gesloten deal over de OCW-begroting. Van de 2 miljard euro wordt nog geen 700 miljoen euro teruggedraaid.
De coalitiepartijen zijn bereid om de langstudeerboete te schrappen, meldt RTL Nieuws. Ook zouden ze 150 miljoen euro minder willen bezuinigen op wetenschappelijk onderzoek en starters- en stimuleringsbeurzen.
De vier coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB lijken niet van plan om 1,3 miljard euro aan bezuinigingen op onderwijs en onderzoek ongedaan te maken, zoals de rechtse oppositie eist. Hun bod: 363 miljoen euro.
Pas in september 2028 gaan vertraagde studenten een langstudeerboete betalen, zegt minister Bruins. Dat is een jaar later dan gepland en slaat een gat in de begroting. En misschien gaat de maatregel sowieso niet door.
Ondanks de bezuinigingen die ook op de TU Delft afkomen, kunnen de voorbereidingen voor de Campus Rotterdam doorgaan. Het college van bestuur heeft het zogenoemde Ontwikkelplan goedgekeurd, waarmee de TU-vestiging een stap dichterbij komt. Eén uitdaging is nu het binnenhalen van miljoenen euro’s externe investeringen, een andere is het wegnemen van zorgen bij medewerkers en studenten.
Ondanks treinvertragingen en slecht weer was het maandagmiddag 25 november druk op het Malieveld in Den Haag. 20 duizend mensen waren er volgens de organisatie bij een protest tegen de aangekondigde bezuinigingen op het hoger onderwijs. Onder hen velen uit Delft.
Zo’n 150 medewerkers en studenten waren donderdagmiddag aanwezig bij het door de studentenvakbond VSSD georganiseerde protest op de campus tegen de hoger onderwijsbezuinigingen. Ook in Utrecht en Den Haag werd gedemonstreerd tegen het kabinetsbeleid.
De Delftse studentenvakbond VSSD is in opbouw, na een paar ‘slapende’ jaren. De protestacties tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs geven de vakbond de wind in de rug. De studenten roepen TU’ers op om op 14 november te protesteren in Utrecht. Delta sprak met secretaris Sam de Jong.
Minister Eppo Bruins zou een alternatief overwegen voor de geplande langstudeerboete, meldt RTL Nieuws. Er wordt binnen het kabinet gesproken over meerdere opties. Een daarvan zou zijn om het collegegeld voor alle studenten te verhogen.
Een opvallende aanwezige, afgelopen vrijdag bij de protesten in Den Haag tegen de langstudeerboete. Midden in de menigte stond een man die met zijn tachtig jaar ver buiten de gemiddelde leeftijd valt: ingenieur Chris Zijdeveld, die aan de TU Delft studeerde.
Op de Koekamp in Den Haag demonstreerden rond de duizend studenten vrijdagmiddag tegen de langstudeerboete van drieduizend euro. ‘We laten ons door geen politieblokkade tegenhouden!’
Het college van bestuur heeft decanen en directeuren om ‘de grootste alertheid’ gevraagd bij hun inkomsten en uitgaven. Wat betekent dat voor faculteiten en diensten? En hoe bezorgd is het cvb over de bezuinigingen van het kabinet? Daarover werd iets meer duidelijk tijdens een vergadering met de vakbonden.
De financiële positie van studenten wordt steeds slechter, aldus studentenvakbond LSVb. De Delftse studentenvakbond VSSD sluit zich daarbij aan. Donderdag voerden ze actie.
De langstudeerboete is helemaal geen boete, zei regeringspartij NSC woensdag tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. “Het moet een prikkel zijn om niet al te lang te blijven studeren.”
De universiteiten gaan de bezuinigingen volgend jaar al voelen, blijkt uit de begroting van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen voor het jaar 2025. De meeste plannen waren al bekend, maar nu hangen er precieze bedragen en jaartallen aan.
Langstudeerboete, minder internationale studenten, minder wetenschap… Het kabinet is nog steeds van plan te bezuinigen op hoger onderwijs en onderzoek. Ook NWO en open science moeten de broekriem aanhalen.
Het collegejaar begint op maandag 2 september, net als de acties tegen de aangekondigde bezuinigingen op het hoger onderwijs. Die bezuinigingen gaan gewoon door, blijkt uit antwoorden van minister Eppo Bruins op schriftelijke vragen.
De langstudeerboete bezorgt studenten met een beperking stress, kopzorgen en maakt het volgen van een opleiding in het hoger onderwijs extra moeilijk, zegt Student Onbeperkt-voorzitter Marissa van der Tol. “En dat terwijl we 3-0 achter staan ten opzichte van andere studenten.” Ze pleit ervoor dat studenten met een beperking worden uitgezonderd van de maatregel.
Wetenschappers doen een dringend beroep op het nieuwe kabinet om niet op onderzoek te bezuinigen. Promovendi en postdocs wijzen daarbij op een advies dat beoogd minister Bruins onlangs nog aan ‘zichzelf’ gaf: investeer in kennis en onderzoek.
Landelijke studentenorganisaties hebben demonstraties aangekondigd, jongerentakken van politieke partijen ondertekenden een brandbrief en Tweede Kamerleden spraken zich uit: het verzet tegen de door coalitiepartijen gewenste langstudeerboete is groot. Ook Delftse studentenpartijen voegen zich in het rijtje van tegenstanders. “Je beschadigt hiermee een groep studenten die je juist extra begeleiding zou willen geven.”
Bezuinigingen op het hoger onderwijs zoals de langstudeerboete gaan meer tijd kosten dan de coalitiepartijen denken, waarschuwen ambtenaren. Het is bijvoorbeeld “onhaalbaar” om per september 2026 de langstudeerboete voor trage studenten in te voeren, stellen ambtenaren in een vrijdagmiddag verschenen ‘quickscan’ van het coalitieakkoord.
Studenten en hun organisaties reageren verontwaardigd op het nieuwe coalitieakkoord, dat fikse bezuinigingen op het hoger onderwijs in petto heeft. Vooral de terugkeer van de langstudeerboete is een onaangename verrassing.
