TU-hoogleraar stemde als senator vóór bezuinigingen: ‘Met tegenzin gedaan’

Verrassend was het niet toen de Eerste Kamer op 8 april instemde met de begroting van Eppo Bruins, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW). Twee weken eerder hadden de senatoren al uitgebreid gedebatteerd over de enorme bezuinigingen die eraan komen: 1,2 miljard euro voor het hoger onderwijs.

Hoewel regeringspartijen PVV, BBB, VVD en NSC geen meerderheid hebben in de senaat, bleken er vier partijen te zijn die met ze mee wilden stemmen. Het ging om JA21, ChristenUnie, CDA en SGP.

Groen licht

Terwijl buiten het gebouw rector magnificus en collegevoorzitter Tim van der Hagen tussen de demonstranten stond, gaf binnen TU-hoogleraar Marc de Vries groen licht aan de bezuinigingen.

De Vries zit sinds 2023 namens de Staatkundig Gereformeerde Partij in de Eerste Kamer, met onderwijs, cultuur en wetenschap in zijn portefeuille. Hij is daarnaast hoogleraar science education (sinds 2008) en bijzonder hoogleraar reformatorische wijsbegeerte aan de TU Delft (sinds 2003).

Waarom heb je vóór de Onderwijsbegroting gestemd, wetende wat die slecht zijn voor het hoger onderwijs en je eigen TU Delft?

“Ik heb dat met tegenzin gedaan, want niemand vindt bezuinigingen fijn, maar ik zit daar als senator en niet als professor. Ik moet die petten op zo’n moment helemaal uit elkaar houden vanwege mogelijke belangenverstrengeling. Op 20 mei ga ik met emeritaat. Dan is het nog duidelijker dat daarvan geen sprake is.

Wat voor de SGP zwaar weegt, is dat een begroting wegstemmen een heel zwaar en zeer ongebruikelijk instrument is. ‘Stap maar op’, zeg je er eigenlijk meer. Dat is nogal wat, want daarmee is het onderwijs nog verder van huis. Normaal is een begroting een hamerstuk.”

Andere oppositiepartijen hadden geen moeite met het wegstemmen.

“Er was inderdaad best aanleiding om tegen te stemmen. Daarom had de Tweede Kamer een aantal bezuinigingen zoals de langstudeerboete weten te voorkomen, maar er blijven heel forse ingrepen over.

‘Ik hoop dat de universiteiten als eerste stap kijken naar efficiëntie’

Aan de andere kant kun je een minister wel naar huis sturen, maar daarmee is er niet ineens extra geld. OCW is niet het enige ministerie dat meer geld nodig heeft. Daarbij komt dat de consequenties van afstemmen heel onduidelijk waren. Er was een risico dat het ministerie zonder begroting helemaal geen geld meer zou kunnen uitgeven.”

Je keek met een meer technische blik?

“Dat is wel waar de Eerste Kamer voor is. We beoordelen wetten en begrotingen op rechtmatigheid, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid.”

Er zijn universiteiten die aan de rechtmatigheid twijfelen. Zij dreigen naar de rechter te stappen omdat Bruins zich niet aan het bestuursakkoord houdt.

“Bestuursakkoorden openbreken gebeurt wel vaker. Dat zit ingebakken in de afspraken. Het zou ook oneigenlijk zijn als een minister via een bestuursakkoord het budgetrecht van het parlement zou beperken.”

Het hoger onderwijs is al begonnen met drastische bezuinigingen, terwijl uit allerlei onderzoeken blijkt dat goed onderwijs juist geld oplevert.

“Die bezuinigingen gaan me zeer ter harte. Ze blijven heel pijnlijk. Ik hoop dat de universiteiten als eerste stap kijken naar efficiëntie. In de bestuurlijke structuren valt echt nog wel wat te halen.”

Medewerkers en studenten van de TU Delft staken op donderdag 24 april tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs. Durf je je daar te vertonen?

Lacht: “Ik heb wel voor hetere vuren gestaan.” Dan weer serieus: “Ik heb een beetje aarzeling bij het wapen van een staking, maar het staat iedereen vrij om via dat middel een signaal af te geven. Mensen komen op voor het belang van onderwijs en onderzoek. Het blijft onverstandig om daarin te snijden, want het gaat over onze toekomst.”