Kort
De overheidsuitgaven voor onderzoek en ontwikkeling dalen de komende jaren met 14 procent. De uitgaven gaan van 9,7 miljard in 2024 naar 8,4 miljard in 2029, blijkt uit de jaarlijkse meting van het Rathenau Instituut.
Kabinetsbeleid
De oorzaken liggen bij het kabinetsbeleid. Het kabinet snijdt flink op het Nationaal Groeifonds. Met dit fonds, opgericht in 2020, zou 20 miljard euro geïnvesteerd worden in onderzoek en innovatie. Maar het fonds werd door het vorige kabinet al op pauze gezet en het nieuwe kabinet bedacht een andere bestemming voor 6,8 miljard euro uit het fonds.
Ondertussen zijn er flinke bezuinigen op onderzoek aan universiteiten en universitaire medische centra, waar bijvoorbeeld de startersbeurzen voor beginnende onderzoekers zijn afgeschaft.
In het verleden gaf Nederland in vergelijking met andere landen relatief veel fiscale steun aan innoverende bedrijven, maar andere landen snellen Nederland voorbij. Vooral het Verenigd Koninkrijk, België en Oostenrijk zijn scheutiger geworden met belastingvoordelen.
Veel Europees geld
Het Rathenau Instituut ziet wel dat Nederland goed is in het aantrekken van Europees geld voor onderzoek en ontwikkeling. Maar liefst 9 procent van wetenschapsfonds Horizon Europe gaat naar Nederland – zo’n 3,7 miljard euro sinds 2021. Alleen Frankrijk, Duitsland en Spanje krijgen meer.
HOP, Naomi Bergshoeff
Lees meer over de bezuinigingen van het kabinet en op de TU Delft in ons dossier.
Staat abseilen van de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek op jouw bucketlist? Goed nieuws! Dat kan op woensdag 14 mei van 11.00 tot 17.00 uur. Ook LR-decaan Henri Werij zal tijdens de lunchpauze van het 14 verdiepingen hoge gebouw afdalen.
Het evenement is ter gelegenheid van het 16e lustrum van VSV ‘Leonardo da Vinci’, de studievereniging van Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek. “Ieder lustrum zoeken we een stunt om op een leuke en ludieke manier in het nieuws te komen”, vertelt VSV-secretaris Meine Meier. “Eerder hebben we bijvoorbeeld met de hand een vliegtuig gewassen. Dit jaar is het abseilen.” Er is een professioneel bedrijf aanwezig om het abseilen veilig te laten verlopen. Iedereen is welkom om te komen kijken of zich aan een afdaling te wagen.
Dr. Chen Shen van de sectie railway engineering van de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen heeft de prijs gewonnen voor het beste proefschrift op het gebied van spoorwegonderzoek in Europa. De European Rail Research Advisory Council maakte dit vorige week bekend. De prijs is een stimulans voor onderzoek dat bijdraagt aan de vooruitgang van spoorwegen in Europa.
Shen promoveerde in 2023 bij railway engineering. Zijn proefschrift Vibration-based railway track condition monitoring beschrijft de ontwikkeling van een op fysica gebaseerd computermodel van een spoorwegsysteem. Het model helpt onderzoekers te bepalen wat de belangrijkste kenmerken zijn in meetgegevens, en hoe ze meetgegevens en modellen kunnen combineren om tot bruikbare inzichten te komen.
Niet voor het eerst
Het is niet de eerste keer dat de Delftse sectie railway engineering in de prijzen valt, laat dr. Alfredo Núñez Vicencio weten. Hij maakt zelf deel uit van de sectie en maakte Delta attent op de vakprijs. Vicencio verwijst naar professoren Rolf Dollevoet en Zili Li als buitengewoon succesvolle begeleiders van promovendi. Promovendi van beiden vielen als twee keer eerder in de prijzen bij de verkiezing van het beste proefschrift op het gebied van spoorwegtechniek. Voor hen als begeleiders is het succes van dr. Chen Shen het derde op rij.
Vanaf september 2026 gaan studenten in het hoger onderwijs 2.694 euro collegegeld per jaar betalen. Dat is een stijging van bijna honderd euro. Het bedrag stijgt mee met de relatief hoge inflatie van afgelopen jaar.
In het huidige studiejaar betalen studenten nog 2.530 euro en in collegejaar 2025/2026 wordt dat 2.601 euro. Het bedrag van 2.694 heeft het HOP berekend op basis van getallen van het CBS, die de inflatie van april vrijdag bekendmaakte. Het bedrag kan enkele euro’s afwijken.
Gebaseerd op inflatie
Tot 2022 was het nieuwe collegegeld gebaseerd op de inflatie in één maand, namelijk april. Het verschil was meestal een paar tientjes. Maar in april 2022 was de inflatie uitzonderlijk hoog (bijna tien procent) en de politiek schrok dat het collegegeld meer dan 200 euro zou stijgen.
Minister Dijkgraaf paste de regeling aan: voortaan zou het ministerie zich baseren op de inflatie in een heel jaar, wat minder pieken en dalen zou geven.
Basisbeurs gaat ook omhoog
Dit gaat allemaal over het wettelijke tarief voor studenten die nog geen bachelor of master hebben gedaan. De overheid bekostigt niet langer een tweede studie, zodat studenten daar het hoge instellingstarief voor betalen. Wel zijn er uitzonderingen voor omscholing naar de zorg of het onderwijs.
Ook de basisbeurs wordt overigens jaarlijks verhoogd om te compenseren voor de gestegen prijzen. Vanwege de extreme inflatie in 2022 kregen studenten zelfs een extra inflatiecompensatie, maar daarmee stopte de minister vorig jaar. (HOP, BB / Delta, KB)
Het is maandag tachtig jaar geleden dat Delft werd bevrijd van de Duitse bezetters. Daarom kan iedereen kan dit weekend deelnemen aan het programma bij studentenvereniging D.S.C. op de Phoenixstraat in Delft.
De thuisbasis van de corporale studentenvereniging, sociëteit ‘Phoenix’, diende aan het begin van de Tweede Wereldoorlog als ontmoetingsplaats voor het studentenverzet. Verenigingsleden geven zaterdag en zondag rondleidingen door het gebouw waarin ze stilstaan bij dit oorlogsverleden.
Het blijft niet bij rondleidingen. Ook vertellen Delftenaren oorlogsverhalen, beginnen er bij de sociëteit stadswandelingen door Joods Delft, zijn er lezingen, spoken word, muziekoptredens en is er een doorlopende tentoonstelling met foto’s uit de oorlogstijd. Zaterdag wordt de dag afgesloten met de vrijheidsmaaltijd, waar ook burgemeester Marja van Bijsterveldt bij aansluit.
VrijVertelt
Het weekend wordt georganiseerd door Vrij Vertelt, een gezamenlijk initiatief van de openbare bibliotheek DOK en cultuurstichting DelftsPeil. Het is onderdeel van een breder programma dat heel 2025 loopt. De rode draad daarvan is volgens projectleider Omri Althuis het ophalen van verhalen van mensen die de oorlog hebben meegemaakt. Een deel van die verhalen is op donderdag 8 mei en vrijdag 9 mei te zien in de bibliotheek.
Het bevrijdingsprogramma is zowel op zaterdag 3 mei als op zondag 4 mei gratis te bezoeken. Alleen voor de vrijheidsmaaltijd op zaterdagavond is aanmelden nodig.
Meer weten over het jaarprogramma? Kijk dan op de website van DOK of DelftsPeil.
Vier hoogleraren en een studentenpastor. Tijdens de traditionele lintjesregen voor Koningsdag kregen zij een Koninklijke onderscheiding vanwege hun werk op of gerelateerd aan de TU Delft. Waarom kregen zij deze belangrijke onderscheiding?
Karen Aardal is hoogleraar optimalisering van de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica. Zij kreeg haar lintje (Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw) onder andere voor haar onderzoek naar optimalisatie van complexe systemen, dat bijdraagt aan de standplaatsverdeling van ambulances en traumahelikopters.
‘Een rolmodel voor jonge wetenschappers en waterprofessionals’, zo beschreef burgemeester Van Zanen (Den Haag) Merle de Kreuk toen hij haar een lintje uitreikte (Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw). De Kreuk is hoogleraar watermanagement aan de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen. Haar model wordt wereldwijd in afvalwaterzuiveringsinstallaties gebruikt.
Geert-Jan Houben kreeg zijn lintje (Officier in de Orde van Oranje-Nassau) onder andere voor zijn grote rol in web engineering. Hij is hoogleraar web information systems aan de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica en speelde een grote rol in het aanpassen van het onderwijs tijdens de uitbraak van covid-19.
Hoogleraar Patricia Osseweijer (biotechnologie en samenleving bij faculteit Technische Natuurwetenschappen) kreeg haar lintje (Officier in de Orde van Oranje-Nassau) voor het samenbrengen van sociale wetenschappen en biotechnologie. Osseweijer leidt ook het Water Mining Consortium, een samenwerkingsverband dat ervoor zorgt dat mensen over de hele wereld toegang hebben tot schoon water en sanitaire voorzieningen.
Tot slot: geen hoogleraar, maar wel heel belangrijk geweest voor veel studenten en medewerkers aan de TU Delft. Renske Oldenboom kreeg haar lintje (Ridder in de Orde van Oranje-Nassau) voor haar inzet voor het welzijn van studenten en medewerkers, als studentenpredikant en bij MoTiv. Daar nam ze onlangs afscheid na bijna dertig jaar.
De komende jaren is 25 miljoen euro beschikbaar om wetenschappers uit de Verenigde Staten (en andere landen) naar Nederland te halen. Dat blijkt uit een aanvulling op de begroting die het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vrijdag openbaar maakte. Door ’toenemende spanningen’ in de wereld willen steeds meer wetenschappers naar een ander land verhuizen, zei OCW-minister Eppo Bruins vorige maand.
Het kabinet stelt 25 miljoen euro beschikbaar voor het fonds: dit jaar 13,5 miljoen euro en daarna vier jaar lang 2,6 à 3 miljoen euro. Het fonds is niet rechtstreeks op de Verenigde Staten gericht, maar zo praat iedereen er wel over. Het idee: door het wetenschapsvijandige klimaat in de VS willen topwetenschappers misschien naar Nederland komen.
Beroep op het bedrijfsleven
Het ministerie haalt het geld onder meer uit de ‘loon- en prijsbijstelling’ van het Europese Horizonprogramma. Met andere woorden, voor dat programma wordt de inflatie niet helemaal gedekt.
Voorzitter Marcel Levi van onderzoeksfinancier NWO, dat het fonds gaat beheren, zoekt naar ongebruikte middelen op de NWO-begroting zodat hij het fonds verder kan uitbreiden. Ook doet hij een beroep op het bedrijfsleven. Als je een topwetenschapper hier naartoe wilt halen, kost dat volgens Levi ongeveer een half miljoen tot een miljoen. “Dus laten we zeggen: met 20 miljoen euro kunnen we twintig mensen hierheen halen, met 40 miljoen euro zijn het er veertig.”
Brain drain dreigt
De Amerikaanse president Donald Trump bezuinigt miljarden op onderzoek naar bijvoorbeeld klimaat, gender, gezondheid en milieu. Onderzoeksprojecten komen in gevaar als ze ‘problematisch taalgebruik’ hanteren rond diversiteit, gelijkheid en inclusiviteit. Het kan leiden tot een brain drain: een uittocht van wetenschappers naar andere werelddelen.
Europese landen als Frankrijk en Duitsland doen al hun best om internationaal wetenschappelijk talent binnen te halen. Ook op Europees niveau zijn er plannen om wetenschappers welkom te heten. (HOP, BB)
170 Amerikaanse hogeronderwijsinstellingen verzetten zich tegen de politieke inmenging van de regering-Trump. Zij eisen een vrije uitwisseling van ideeën “zonder angst voor vergelding, censuur of deportatie”.
Bestuurders van onder andere Princeton, Yale en MIT spreken zich uit “tegen de ongekende overheidsbemoeienis en politieke inmenging die het Amerikaanse hoger onderwijs momenteel in gevaar brengen”. De Amerikaanse vereniging voor colleges en universiteiten AAC&U publiceerde woensdag een brief, die door 170 instellingen werd ondertekend.
Eisen
Al maanden probeert de regering-Trump haar eisen af te dwingen bij Amerikaanse onderwijsinstellingen, zoals de afschaffing van diversiteitsmaatregelen en het weren van buitenlandse studenten die “vijandig staan tegenover Amerikaanse waarden”. Als een instelling deze eisen niet accepteert, wordt haar financiële steun opgeschort.
Ook de rector van Harvard heeft de brief ondertekend. Hij liet vorige week al weten niet te zullen zwichten voor de lange lijst eisen van president Donald Trump. Als reactie hierop bevroor de regering 2,2 miljard dollar aan overheidssubsidies. Dit weekend kwam daar nog een miljard bij. Harvard spant een rechtszaak aan, liet de rector maandag weten.
Open onderzoek
Columbia University heeft de brief niet ondertekend. Vorige maand dreigde de regering nog om zo’n 400 miljoen dollar aan financiering te schrappen van de prestigieuze universiteit. Om dit te voorkomen ging Colombia gauw akkoord met de eisen van de regering. (HOP, NB)
Zo’n tienduizend (oud-)studenten hebben een brief van DUO ontvangen: ze krijgen onterecht opgelegde boetes en hun ingetrokken basisbeurs terug. Maar het kan nog even duren.
Studiefinancier DUO heeft studenten jarenlang ‘indirect gediscrimineerd’ bij het opsporen van fraude met de basisbeurs voor uitwonenden, erkende het kabinet vorig jaar na onderzoek van persbureau HOP, Investico, NOSop3 en dagblad Trouw.
De dienst controleerde vooral studenten met een migratieachtergrond en de controles zelf waren twijfelachtig: soms moesten studenten boetes betalen en basisbeurs teruggeven op grond van gesprekjes met hun buren.
Excuses
Het vorige kabinet heeft excuses aangeboden en het huidige kabinet heeft besloten alles terug te betalen: zowel de boetes als de terugvordering van de beurs. Daar is 61 miljoen euro mee gemoeid – 47 miljoen euro om de slachtoffers te compenseren en 14 miljoen euro voor de uitvoering van de hersteloperatie.
Vorige week en vandaag heeft DUO de betrokken studenten een brief gestuurd. De hele operatie kan “misschien zelfs enkele jaren” duren, staat in de brief. Want DUO maakt “voor alle getroffen (oud)studenten een persoonlijke berekening” van het bedrag dat ze terugkrijgen.
Sommige oud-studenten komen dus binnenkort aan de beurt, anderen pas later. Het is nog niet bekend hoe DUO de volgorde kiest. “Het proces wordt nu ingericht”, zegt een woordvoerder.
Feedback
DUO nodigt de studenten uit om in een ‘feedbackpanel’ hun stem te laten horen over het verloop van de hersteloperatie. De indirecte discriminatie wordt overigens niet benoemd in de brief. Er staat alleen dat het om een onterecht besluit ging. (HOP, NB)
Het bevriezen van de sociale huren in 2025 en 2026 zorgt ervoor dat de bouw van “enkele duizenden studentenwoningen” niet doorgaat, waarschuwen de studentenhuisvesters.
Kences, de koepel van sociale studentenhuisvesters, is “verbijsterd” over het kabinetsbesluit om de sociale huren twee jaar lang niet te verhogen. “Wij gunnen studenten een huurbevriezing”, schrijft Kences in een persbericht, “maar de keerzijde is dat we minder kamers kunnen bouwen en minder kunnen verduurzamen, wat natuurlijk juist zou bijdragen aan de betaalbaarheid van de woonlasten.”
Volgens Kences is er momenteel een tekort van zo’n 25 duizend studentenwoningen in Nederland. Uit een eerste inventarisatie onder Kences-leden zou blijken dat de bouw van “zeker enkele duizenden studentenwoningen” niet door kan gaan, als gevolg van de huurbevriezing.
Huisjesmelkers
Ook de Woonbond slaat alarm. Volgens de belangenbehartiger van huurders krijgen de woningcorporaties te weinig compensatie voor de huurbevriezing terwijl het kabinet daar wel de middelen voor heeft: het is namelijk minder geld kwijt aan huurtoeslagen nu een deel van de huren niet stijgt. Het kabinet zou bovendien “alle ruimte” geven aan huisjesmelkers, bijvoorbeeld door minder woningen in aanmerking te laten komen voor huurprijsbescherming.
Woonprotest
Over dit laatste is ook de Landelijke Studentenvakbond boos. “Voor sociale huurkamers wordt de huur weliswaar bevroren, maar studenten die niet in sociale huurkamers zitten krijgen te maken met extra huurverhogingen, bovenop wat al was aangekondigd.” De LSVb roept studenten op mee te doen aan het Woonprotest op 10 mei in Utrecht. (HOP, HC)
