Voorlopig gaat de TU Delft geen nieuwe samenwerkingen aan met Israëlische universiteiten. De bestaande banden worden opnieuw beoordeeld. Het college van bestuur geeft hiermee gehoor aan het advies van het speciaal hiervoor ingestelde moreel beraad.
'The case of genocide'-posters op de wanden van Pulse tijdens de protestactie op 5 juni 2025. (Foto: Thijs van Reeuwijk)
Share
Geen nieuwe samenwerkingen meer met Israëlische universiteiten en andere organisaties, tenzij ze voldoen aan strenge criteria. Dat meldt de TU Delft dinsdagmiddag. De universiteit schrijft zich zorgen te maken over mogelijke betrokkenheid bij genocidaal geweld en mensenrechtenschendingen. De samenwerking met Israëlische instellingen ligt al lange tijd onder vuur vanwege hun betrokkenheid bij de oorlog in Gaza.
Lopende onderzoeken wil de TU per geval onderwerpen aan een herbeoordeling. Na 7 oktober 2023, de dag van de Hamas-aanval op Israël, zijn nog zeker vier nieuwe (dual-use)-samenwerkingen tussen de TU Delft en een Israëlische instelling ingegaan, meldden de onderzoeksjournalisten van Follow The Money vorige week.
De beoordelingsmethode om ‘zorgvuldig afgewogen keuzes te maken’ wordt in de komende weken gefinaliseerd, aldus het cvb. Hij is ook bedoeld om in de toekomst te kunnen besluiten over eventuele nieuwe samenwerkingen.
Institutionele samenwerkingen
Het besluit van de TU betreft alle Israëlische universiteiten. Het cvb benadrukt daarnaast dat het gaat om de institutionele samenwerkingen, niet om individuele. Maar waar precies de grens ligt tussen institutioneel en individueel is niet geheel duidelijk.
Wel zegt de TU-woordvoerder dat de Horizon-projecten, gefinancierd met geld uit het European Research Fund, worden gezien als institutioneel. Als individuele samenwerking noemt hij de gang van TU-hoogleraar Cees Dekker naar Tel Aviv afgelopen maand, waar de natuurkundige een onderscheiding in ontvangst nam.
Geen nieuwe banden, tenzij kan worden aangetoond dat die op geen enkele manier bijdragen aan ‘mensenrechtenschending (of genocide)’
Reeks aanbevelingen
Het besluit is een directe reactie op het advies aan het cvb dat in mei uit een moreel beraad (zie kader) over het onderwerp rolde. In hun dertig pagina’s tellende adviesrapport doet het beraad een reeks aanbevelingen met betrekking tot Israëlische samenwerkingen. Bovenaan staat het advies om geen nieuwe banden aan te gaan, tenzij kan worden aangetoond dat die op geen enkele manier bijdragen aan ‘mensenrechtenschending (of genocide)’.
Ten tweede adviseert het beraad om de bestaande samenwerkingen individueel te beoordelen. Daarvoor geldt hetzelfde. Het risico op ‘dual-use’ (de mogelijkheid dat civiele onderzoeksresultaten militair worden ingezet) moet verwaarloosbaar zijn. Onderzoeken die direct verbonden zijn met het Israëlische leger zijn sowieso een no-go, aldus het beraad.
Ook adviseert het beraad het cvb om in gesprek te blijven met zowel de pro-Palestijnse activisten op de campus als de Israëlisch-Joodse gemeenschap. Ook dat advies lijkt het cvb op te willen volgen, blijkt uit het persbericht.
Moreel beraad
Het advies waar het moreel beraad mee kwam is het resultaat van drie sessies waarin een zo divers mogelijke groep van negen TU-medewerkers bijeenkwam in maart en april. De vraag die op tafel lag: moet de TU Delft samenwerken met Israëlische organisaties? In elk van de bijeenkomsten stond een bepaalde samenwerking centraal, en in elke sessie moesten de deelnemers gezamenlijk tot een ‘ja’ of een ‘nee’ komen’. Een van de deelnemers is gestopt vanwege onvrede over het proces.
De aanbevelingen van het beraad betreffen niet alleen Israël. Lees meer
Zo luidt het advies om niet alleen de banden met Israël kritisch te bekijken, maar ook die met andere landen waar risico op mensenrechtenschending of genocide bestaat. Ook willen ze dat het moreel beraad een permanent middel wordt om gevoelige samenwerkingen tegen het licht te houden. Wel stellen ze dat dat onderdeel zou moeten zijn van een breder plaatje, waarin de hele TU-gemeenschap kan meedenken. Als laatste adviseren ze een universiteitsbrede discussie over de sociale verantwoordelijkheden van de TU en de (on)wenselijkheid om een moreel standpunt in te nemen.
Potentiële genocide
Voor deelname was expertise in het Israël-Palestina-dossier niet noodzakelijkerwijs nodig, vertelde integrity officer en hoogleraar ethiek en techniek Ibo van der Poel eerder deze maand aan Delta. De deelnemers aan het moreel beraad keken onder andere naar informatie vanuit het Internationaal Strafhof, andere universiteiten en maatregelen die buiten de universiteit om genomen worden. Zo spreekt het rapport, refererend aan het Internationaal Strafhof, van ‘(toenemend) bewijs van potentiële genocide, of op zijn minst een risico op genocide, in het conflict tussen Israël en Gaza’.
Ook zijn de deelnemers van tevoren getraind in de manier van denken die van hen verwacht wordt in het beraad. Zo moet iedereen bereid zijn mening te onderzoeken en bij te stellen. De sessies worden begeleid door een extern bureau.
Net als bij het eerdere moreel beraad dat de TU Delft organiseerde over kennisveiligheid blijven de namen van de deelnemers geheim.
Het cvb wil in navolging van het advies ‘glashelder’ zijn. Er ‘worden geen nieuwe samenwerkingen met Israëlische universiteiten en organisaties aangegaan. Zodra er een beoordelingsprocedure is, kunnen hierop zeer beperkt uitzonderingen worden gemaakt. De standaard blijft echter een duidelijk ‘nee, tenzij’.’
Opvallende draai
Dat het cvb de meest in het oog springende adviezen van het moreel beraad nu overneemt, is een opvallende draai. Eerder gaven de bestuursleden er nog weinig blijk van open te staan voor een herziene blik op de Israëlische samenwerkingen.
In een verklaring schreef het cvb een jaar geleden geen lijst met samenwerkingen te publiceren vanwege ‘zorgen […] over de sociale veiligheid van betrokken wetenschappers en studenten’. Banden verbreken was al helemaal geen optie. Bij dat punt bleef de TU-woordvoerder ook vorige maand nog, met de toevoeging te wachten op het advies waar het moreel beraad mee zou komen. Dat dat beraad plaats zou vinden, werd in oktober besloten.
Activisten
Het standpunt van het cvb was al die tijd niet onomstreden. Een dag na de publicatie in mei 2024 zetten activisten een tentenkamp op tussen de aula en de universiteitsbibliotheek, die er drie weken zou blijven staan. De actie eindigde met een bezetting van de aula. Meer acties volgden. De demonstranten gingen meerdere malen in gesprek met het cvb, zonder dat dat leidde tot herziening van het standpunt.
De laatste protestactie dateert van vorige week donderdagmiddag, toen de activisten de universiteitsbibliotheek bezetten, met op hun spandoeken teksten als ‘Impact for a dead society by collaborating with Israel’. De bezetting verliep rustig; de activisten vertrokken na vijf uren uit zichzelf.
Afbrokkelende steun
Nu heeft het college van bestuur dan toch een draai gemaakt. Die komt in een periode waarin experts steeds luider verkondigen dat wat in Gaza gebeurt, kwalificeert als genocide. Inmiddels zijn er zeker 52.000 Palestijnen gedood in de oorlog. Wie momenteel leeft in Gaza lijdt honger en Israël laat nauwelijks humanitaire hulp toe in het gebied. Internationaal brokkelt de steun aan Israël af.
Een gezamenlijk standpunt nemen de Nederlandse universiteiten vooralsnog niet in
Ook op andere universiteiten verschuift het standpunt. Zo bevroor de Rotterdamse Erasmus Universiteit vorige week eveneens zijn Israëlische samenwerkingen. Tilburg University maakte half mei bekend dat ze de samenwerkingen met twee Israëlische universiteiten opschort, evenals van de Radboud Universiteit (Nijmegen). De Universiteit Utrecht start geen nieuwe samenwerkingen meer met Israëlische universiteiten en schort bestaande ten dele op.
Net als op de TU gaat ook op andere universiteiten aan deze besluiten een georganiseerde ethische discussie vooraf. Alleen in Wageningen, Groningen en Eindhoven staat heroverweging helemaal niet op de agenda. Een gezamenlijk standpunt nemen de Nederlandse universiteiten vooralsnog niet in.
Met medewerking van Saskia Bonger
Correctie 11 juni 13.13 uur: In een eerdere versie van dit artikel stond dat de mogelijkheid van dual-use volgens het beraad verwaarloosbaar zou zijn. Ook stond er dat de namen van de deelnemers aan het moreel beraad over fossiele samenwerkingen ook geheim waren. Dat was onjuist.
Comments are closed.