‘TU’s hebben financieel belang bij samenwerking met Israëlische partijen’

De journalisten van onderzoeksplatform Investico, dagblad Trouw en weekblad De Groene Amsterdammer keken naar vijftien door Europa gefinancierde onderzoeksprojecten waarin Nederlandse en Israëlische onderzoekers samenwerken aan technologie die ook militair toepasbaar is. Behalve de TU Delft, de UTwente en de TU Eindhoven doen in deze vijftien projecten acht bedrijven mee die aan de TU’s gelieerd zijn. Het gaat om spin-offs en start-ups die zijn opgezet door wetenschappelijk personeel of studenten.

In vier van deze acht bedrijven zouden de technische universiteiten aandelen hebben, soms via een tussen-bv. Volgens de onderzoekers hebben ze daardoor financieel belang bij samenwerking met Israëlische partijen.

De journalisten kozen de vijftien Horizon-projecten uit in overleg met deskundigen. Ze focusten daarbij op de drie technische universiteiten én op technologieën die de grootste kans maken om tegen de Palestijnen in Gaza te worden gebruikt. Zo wordt er gewerkt aan technologie die kan helpen om groepen drones in autonome ‘zwermen’ te laten vliegen. Als er één drone wordt uitgeschakeld vliegt de rest door naar het doelwit.

TU Delft in vier projecten

Tussen de vijftien projecten zitten er vier waaraan de TU Delft zelf meedoet. Twee van deze vier doken eerder dit jaar ook op in een langere lijst projecten van militair inzetbaar onderzoek in samenwerking met Israëlische partners die onderzoeksplatform Follow the Money opstelde. Het gaat om Hera en Herwing, die zich beide bezighouden met hybride vliegen. Investico voegt daar nu MLSysOps en Mosaic aan toe, beide toegespitst op autonome systemen.

Daarnaast vond Investico twee projecten waarin Delftse spin-offs zitten

Daarnaast vond Investico twee projecten (Clever en Proactif) waarin Delftse spin-offs zitten. Het gaat om Innatera Nanosystems (waarin de TU Delft volgens haar jaarverslag aandelen in heeft), en CaptainAI dat wordt gefinancierd via Uniiq, het investeringsfonds dat mede is opgezet door de TU Delft.

Eigen afwegingen

Er zijn geregeld protesten tegen de banden van Nederlandse kennisinstellingen met Israël. Bijna alle universiteiten laten hun samenwerking onderzoeken door speciale commissies, maar volgens velen gaat dat te langzaam en is het niet genoeg.

Alle drie de technische universiteiten zeggen dat ze momenteel werken aan nieuwe regels waarmee ze de samenwerking met Israëlische partners opnieuw zullen beoordelen. Zo heeft de TU Delft sinds juni dit jaar een ‘nee, tenzij’-strategie. De TU Eindhoven en de Universiteit Twente laten in een reactie aan Investico weten dat ze zich niet willen bemoeien met hun spin-offs en start-ups. De TU Delft wil dit per geval bekijken. “Uiteindelijk is het aan het bestuur, de toezichthouders en/of de aandeelhouders van de spin-off om een afweging te maken en besluiten te nemen”, aldus de Delftse woordvoerder.

Overigens blijkt uit de documentatie van Investico dat het project Mosaic is gestart in juli 2025. Dat valt vrijwel samen met de strengere richtlijnen uit juni. Volgens een TU-woordvoerder hebben het besluit over deelname aan Mosaic en het besluit over de richtlijnen elkaar gekruist. Wat niet wil zeggen dat er geen weg terug is. “We zullen middels het beoordelingskader bepalen of we deze samenwerking stopzetten.”

HOP, Hein Cuppen/Delta, Saskia Bonger