Tijd voor Defensie?

Ik word al twee maanden bestookt met reclamefilmpjes van mensen die in camouflagekleding door bossen rennen en onder radargepiep op schermpjes kijken. Militaire vliegtuigen staan klaar met draaiende propellers, tanks en auto’s crossen rond en een groot schip dobbert op zee. Een diepe stem legt uit dat onrust in de wereld toeneemt – voor het geval we dat gemist hadden – en tijden veranderen. Daarom is het volgens de filmpjes tijd om er echt toe te doen. Het is Tijd voor Defensie.

Inmiddels lijkt de politiek tot de conclusie gekomen te zijn dat het ook op de begroting tijd voor defensie is. Op de NAVO-top van vorige week is afgesproken dat de lidstaten hun bijdrage gaan verhogen naar 5 procent van het bruto binnenlands product. Naast geld voor wapens en voertuigen, richt Defensie haar vizier ook op nieuw personeel – nadrukkelijk ook vrouwen.

Op website van Werken voor Defensie is dat meteen duidelijk, door een grote knop waar ‘als vrouw bij defensie’ op staat. Als ik daar op klik, verschijnt ‘Tijd om los te breken’. Defensie houdt zich namelijk wél aan de grondwettelijke verplichting om mannen en vrouwen gelijk te behandelen. Blijkbaar is dit een groot pluspunt, terwijl ik toch denk dat dit – zeker bij de overheid – gangbaar zou moeten zijn. Verder verzekert de pagina mij dat ik nagellak en make-up op mag en dat ik mijn lange haar in een staart of knot moet dragen, dat zijn kennelijk twee van de twaalf meest gestelde vragen.

Een paar vragen verder wordt mij verteld ‘vrouwen hebben dezelfde rechten en plichten als mannen bij Defensie.’ Dat klinkt mooi, maar een vraag later wordt het al tegengesproken. Daar staat namelijk: ‘vrouwelijke militairen met een kind tot en met 4 jaar zijn niet verplicht om op uitzending te gaan.’ Voor mannen geldt deze uitzondering niet, tenzij ze verantwoordelijk zijn voor de zorg van een eenoudergezin.

Al in 2007 was er een zaak bij de Commissie gelijke behandeling over dit beleid. Daarbij werd het Handboek Personeel en Organisatie van de Koninklijke Luchtmacht aangehaald waarin als motivering voor het beleid wordt gesteld ‘dat het in de samenleving nog steeds gebruikelijk is dat met name vrouwen de zorg voor kinderen op zich nemen en het bestand aan niet-uitzendbare militairen niet te groot mag worden.’ De Commissie oordeelde dat er sprake is van verboden onderscheid op grond van geslacht. Er werd aanbevolen onderzoek te doen naar het effect van de regeling en naar alternatief beleid zonder onderscheid op basis van geslacht.

De Commissie oordeelde dat er sprake is van verboden onderscheid op grond van geslacht

In dat jaar kwam de kwestie ook uitvoerig in de Kamer aan bod, waarbij de conclusie was dat Defensie een operationeel en financieel probleem zou hebben als de regeling zou worden uitgebreid. Er is toen voor een tussenweg gekozen waarbij mannelijke militairen één jaar vrijstelling kunnen aanvragen tussen de geboorte van hun kind en diens vijfde verjaardag. Om te laten zien hoe lang geleden dit beleid gemaakt is: in dezelfde brief wordt gezegd dat de mogelijkheid om op alle functies ook digitaal te solliciteren zal worden ingevoerd.

Er is onderzoek gedaan naar de effecten van de vrijstelling voor vrouwelijke militairen met jonge kinderen, waarin naar voren kwam dat ze over het algemeen de regeling wisten te vinden en er draagvlak voor was. Tegelijkertijd waren niet alle vrouwen blij met de voorkeursbehandeling. Op basis van dit onderzoek heeft de staatssecretaris besloten de regeling voor vrouwen te behouden en deze bestaat dus nog steeds. Inmiddels is het beleid dat mannen een jaar vrijstelling kunnen krijgen niet langer van kracht; althans er is in openbare bronnen niets over te vinden en een militair die ik hierover sprak kende de regeling niet.

Alle militairen met jonge kinderen zouden de optie moeten hebben om vrijstelling aan te vragen. De huidige investeringen in defensie geven ruimte om het ouderschapsbeleid voor mannen en vrouwen gelijk te trekken; meer budget en meer mensen verminderen de eerder doorslaggevende operationele en financiële belemmeringen. Bovendien maakt goed ouderschapsbeleid het werk voor zowel vrouwen als mannen aantrekkelijker en zorgt het voor behoud van personeel. Het is tijd dat defensie moederschap en vaderschap gelijk gaat waarderen. Want het is nu tijd voor defensie, maar al veel langer tijd voor gelijkheid.