Terugkeer langstudeerboete en coalitieakkoord ‘dreun voor studenten’

De formerende partijen PVV, VVD, NSC en BBB willen enkele honderden miljoenen euro’s bezuinigen op het hoger onderwijs. Voor studenten betekent dit een versobering van de studiefinanciering: ze krijgen bijvoorbeeld geen ov-vergoeding meer als ze in het buitenland gaan studeren. Bovendien willen de formerende partijen de tijdelijke verhoging van de basisbeurs voor uitwonende studenten niet verlengen. Zij ontvangen nu vanwege de inflatie tijdelijk 164 euro per maand extra. Dat bedrag vervalt definitief in september.

‘Dit beleid zal desastreus zijn voor het studentenwelzijn’

Nog opvallender is de terugkeer van de langstudeerboete. Vanaf 2026 wordt het collegegeld voor voltijdstudenten die langer dan één jaar uitlopen met 3.000 euro verhoogd. Het collegegeld voor volgend studiejaar is vastgesteld op ruim 2.500 euro, wat betekent dat de langstudeerboete voor ruim een verdubbeling van het inschrijfgeld zorgt.

Bestuursjaar of ziekte
Voorzitter Elisa Weehuizen van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) maakt zich grote zorgen. “Die langstudeerboete straft straks alle studenten af die wat langer over hun studie doen. Het is nog maar de vraag of een bestuursjaar of ziekte nog wel geldige redenen zullen zijn om de boete niet te hoeven betalen.”

Ze verwacht dat de prestatiedruk onder studenten flink zal toenemen, ook al omdat de partijen hebben afgesproken het bindend studieadvies niet te versoepelen. “Dit beleid zal desastreus zijn voor het studentenwelzijn. Niets wijst erop dat deze partijen ook maar enigszins bereid zijn om dat te verbeteren. Ze leggen alle adviezen van experts in één keer naast zich neer.”

Gezinnen met laag inkomen

Het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) laat in een persbericht weten dat niemand de terugkeer van de langstudeerboete aan zag komen. “Hoppa, door het invoeren van deze maatregel wordt er jaarlijks €282 miljoen gepind op de nieuwe generatie door het nieuwe kabinet.”

Universiteiten van Nederland (UNL), de koepelorganisatie van Nederlandse universiteiten, denkt dat de boete vooral slecht uitpakt voor jongeren uit een gezin met een laag inkomen. Voor hen kan het de drempel verhogen om te gaan studeren, aldus UNL.

‘Hiermee zetten we de toekomst van jongeren op het spel’

Ook over de andere plannen voor het hoger onderwijs zijn UNL, ISO en LSVb niet te spreken. “Een dreun voor studenten”, noemt interim-UNL-voorzitter Jouke de Vries de plannen. “Dit past niet bij de ambitie van de formerende partijen om de kenniseconomie en het verdienvermogen van Nederland te versterken”, constateert hij. “Hiermee zetten we de toekomst van de jongeren in ons land op het spel.”

UNL heeft uitgerekend dat de partijen samen structureel 500 miljoen op hoger onderwijs en onderzoek bezuinigen. “Daarmee komt de positie van 1.200 wetenschappers op de tocht te staan.”

Harde klap

ISO spreekt studenten rechtstreeks aan in een persbericht: “Klap na klap heb je gekregen met de stijging van het collegegeld, een verlaging van de basisbeurs en een rente die vijf keer over de kop is gegaan.”

‘Het is aan ons om een hard tegengeluid te laten horen’

“Duizenden studenten komen weer in de financiële penarie”, waarschuwt het ISO op het plan om de tijdelijke verhoging niet door te zetten. “Dit is een harde klap voor studenten die afhankelijk zijn van een fatsoenlijke basisbeurs om rond te komen; zij gaan er komend collegejaar flink op achteruit.”

Pechstudenten

Er komt wel een extra compensatie van 1,4 miljard voor de pechstudenten. Maar dat bedrag is veel minder hoog dan voor de verkiezingen beloofd was. “Dat is 4 miljard euro minder dan wat Pieter Omtzigt van NSC in zijn amendement had toegezegd”, constateert Weehuizen van de LSVb.

Ook de voorgenomen bezuinigingen op de wetenschap vindt ze zorgelijk: “Het is aan de studenten en de instellingen om de komende maanden een hard tegengeluid te laten horen.”

HOP, Olmo Linthorst/ Delta, Annebelle de Bruijn