TU Delft verstrekt nieuwe lening aan Holland PTC, dat ook bezuinigt

Holland PTC komt vanaf het begin in 2018 niet rond. In de eerste jaren vonden de betrokken partijen dat logisch: het inkomen is immers afhankelijk van het aantal patiënten en dat aantal moet groeien. Maar vorig jaar vonden directie en aandeelhouders het tijd om de kosten en de baten tegen het licht te houden. Uit dat onderzoek blijkt dat de zorgkant van de kliniek – waar patiënten protonentherapie krijgen – quitte draait (zie kader). Dat is al minder dan waar de kliniek aanvankelijk op hoopte, maar aan de onderzoekskant (waarvoor de TU Delft vooral in het project zit) zijn de problemen nijpender: daar is de businesscase niet in orde.

En dus springen de aandeelhouders ook dit jaar weer bij. De TU Delft, Erasmus MC en Leiden MC verstrekken in 2025 ieder een lening van 1,1 miljoen euro. Dat komt bovenop de jaarlijkse bijdrage die hoort bij een onderzoeksfaciliteit. Die bedraagt in 2025 300 duizend euro per instelling.

Garant

Het is niet de eerste keer dat de aandeelhouders in de buidel tasten voor de protonenkliniek. Dat gebeurt al vanaf het begin. Zo staan de drie garant voor een lening van destijds 90 miljoen euro bij de Europese Investeringsbank. Met dat geld is de kliniek gebouwd. Mocht de kliniek omvallen, dan betekent dat dat de TU Delft en de medische centra ieder 30 miljoen euro moeten betalen. 

Niet alleen voor de patiënten en het onderzoek, maar dus ook vanuit financieel oogpunt is er veel aan gelegen om de kliniek in bedrijf te houden. Dagblad NRC zette in 2024 op een rij hoeveel dat in de loop der jaren heeft gekost. In 2021 stond de teller voor de TU Delft alleen op bijna 18 miljoen euro aan bijdrages en leningen, becijferde de krant. In 2022 kwam daar 3 miljoen euro bij.

Schadebeperkend scenario

In 2021 en 2022 zette de TU bovendien twee leningen van samen 5 miljoen euro om in aandelen, waardoor het geld niet meer zou hoeven worden terugbetaald. En in 2022 leende de TU de protonenkliniek nog eens 4,5 miljoen euro, een lening die in 2028 moet zijn afbetaald.

Nu de TU als geheel flink moet bezuinigen, lijkt de koek een beetje op voor Holland PTC. De TU heeft voor de toekomst net als de andere aandeelhouders ingestemd met een ‘schadebeperkend scenario’, staat in een vergaderverslag van het college van bestuur.

Dat betekent dat de protonenkliniek de komende twee jaar tot een structurele bezuiniging moet komen van 1 miljoen euro, door investeringen uit te stellen en vacatures niet automatisch op te vullen.

Onderzoeksoutput

Voor de verdere toekomst geldt het uitgangspunt dat de TU ‘er niet steeds geld bij wil stoppen’, vertelt Paul Althuis, directeur van de holding van de TU Delft (TU Delft Services) en dus aandeelhouder van Holland PTC. “Gekeken moet worden of de onderzoekskant van Holland PTC met minder kosten toch kan groeien of verder moet afschalen.” De drie aandeelhouders zijn volgens hem met de directie van de protonenkliniek ‘druk bezig om het toekomstperspectief uit te werken’.

De mogelijke oplossing voor groei ligt volgens Althuis bij externe onderzoekssubsidies. De onderzoeksoutput uit de protonenkliniek is vooralsnog weinig omvangrijk. De TU Delft repository toont vijf wetenschappelijke publicaties en acht afstudeerverslagen. Mogelijk zit er meer in de pijplijn. In 2023 waren er volgens Althuis 12 promovendi, 7 postdocs en 29 afstudeerders aan de slag bij Holland PTC.