NRC: TU Delft blijft tegen beter weten in geld steken in protonenkliniek

De protonenkliniek HollandPTC, gelegen naast het TU Delft Reactor Institute, moest een paradepaardje worden. In werkelijkheid werd het een hoofdpijndossier. Dat maakt NRC zaterdag op uit interne stukken van de TU Delft. Het aantal patiënten – volgens de TU waren het er vorig jaar 450 – blijft flink achter bij de belofte van 600.

Dat resulteerde al in 2021 in een opgeteld verlies van 26 miljoen euro, ontdekte de krant. Een raming in datzelfde jaar zou voor 2033 uitkomen op een verlies van mogelijk 70 miljoen euro voor de kliniek. Kankerpatiënten kunnen er worden behandeld met protonentherapie, dat in theorie zorgt voor veel minder bijwerkingen dan radiotherapie.

Geldinjecties

De TU Delft houdt de kliniek met geldinjecties overeind. Net als het LUMC en het Erasmus MC staat de universiteit voor een derde garant voor de lening van de Europese Investeringsbank (EIB) die de start vormde van de kliniek, zo valt op te maken uit het jaarverslag van 2022. Bij een faillissement zouden de TU en de twee medische centra elk voor ruim dertig miljoen euro het schip in gaan.

Binnen de universiteit zetten financiële experts hun vraagtekens bij de wettelijke onderbouwing van de financiële steun, aldus NRC. Mag je geld van de staat wel steken in een noodlijdend bedrijf?

Muren afbreken

Rector-magnificus Tim van der Hagen zegt in de krant rotsvast te geloven in de kliniek. Die zou volgens hem iets groters representeren: “De manier waarop een moderne universiteit in de wereld moet staan. Niet alleen uitvindingen doen in stoffige laboratoria, maar innovaties ‘naar de maatschappij brengen; zorgen dat ze ook een functie krijgen buiten de academische wereld.” De rector wil ‘muren afbreken’.

Volgens Van der Hagen steekt de TU Delft nergens geld in om iets te verdienen, maar wordt er gekeken naar de onderzoeksmogelijkheden en de maatschappelijke functie. HollandPTC voldoet volgens hem aan die criteria. De kliniek zou ‘cruciaal’ zijn voor Delftse wetenschappers. In een memo in handen van NRC, zou de TU Delft spreken van ‘een twintigtal onderzoeksprojecten dat bij HollandPTC wordt uitgevoerd’.

Sceptici

Vanaf het begin zijn de meningen over de kansen van de kliniek verdeeld. Volgens tegenstanders is er niet genoeg wetenschappelijk bewijs voor de resultaten van de dure kankerbehandelingen waarvoor de kliniek dienstdoet, schrijft NRC.

Protonentherapie slaat vooral aan bij grote tumoren, zegt emeritus-hoogleraar radiotherapie Jan Lagendijk in het NRC-stuk. Hij had vóór de bouw van de kliniek al kritiek waardoor hij zijn adviseurspositie naar eigen zeggen is kwijtgeraakt. Maar grote tumoren komen door vroege opsporing volgens Lagendijk steeds minder vaak voor. Sceptici vragen zich dan ook af: zit er wel toekomst in protonentherapie?

Uitgeefcultuur

NRC gebruikt de casus over HollandPTC als voorbeeld voor een cultuur van geld uitgeven die op de universiteit zou heersen. De krant stelt dat de TU Delft vanuit overheid en bedrijfsleven meer geld krijgt dan de andere twee TU’s bij elkaar.

Op de campus zijn talloze bedrijven gevestigd waarmee vele samenwerkingsverbanden bestaan. Het zorgt voor een ‘cultuur van veel en makkelijk geld uitgeven’, schrijft NRC op basis van gesprekken met acht mensen die hoge functies hebben (gehad) op de universiteit. Daarbij zouden risico’s worden genomen en zou de financiële verantwoording vaak ondermaats zijn.

Dure taxiritten

Ook op het vlak van declaraties schetst NRC op basis van interne stukken een beeld van gemakkelijk geld uitgeven, met voorbeelden van structureel dure lunches, taxiritten van 300 euro tussen Delft en Rotterdam en prijzige dienstreizen, geboekt buiten het zelf ingehuurde bureau om. Enkele tientallen medewerkers zouden veel meer verdienen dan gebruikelijk in de universitaire wereld, zonder dat dat vermeld staat in de jaarverslagen.

De financiën van de TU Delft liggen ook bij de Inspectie van Onderwijs onder een vergrootglas. Het rapport van de Inspectie, waarin ook grensoverschrijdend gedrag een groot thema is, verschijnt naar verwachting in maart.