TU-bestuur noemt sociaal onveilig gedrag onacceptabel, maar haalde uit naar melders

Na een petitie met ruim 1.150 handtekeningen en boze reacties van medezeggenschapsorganen en vakbonden heeft het college van bestuur (cvb) woensdag 20 maart bekendgemaakt af te zien van een rechtsgang. Het cvb overwoog zo’n civiele rechtszaak om een rapport aan te vechten waarin de Inspectie van het Onderwijs concludeert dat de TU Delft te weinig doet om de sociale veiligheid van medewerkers te waarborgen. Een 170 pagina’s tellende reactie van de TU Delft staat nog steeds online. Met dat document heeft de universiteit in januari geprobeerd om het conceptrapport van de inspectie punt voor punt onderuit te halen. Het zou vol hebben gestaan met ‘feitelijke onjuistheden en onnodige, buitenproportionele schadelijke bevindingen’ staan, aldus de TU.

Het is gebruikelijk dat onderwijsinstellingen die onder de loep liggen van de onderwijsinspectie mogen reageren op de voorlaatste versie van het rapport. Deze reactie zelf online zetten zoals de TU deed, komt minder vaak voor. Volgens een universiteitswoordvoerder is hiervoor gekozen om ‘transparant’ te zijn en om ‘meer context te geven’ bij het besluit om het inspectierapport zelf openbaar te maken. “We wilden laten zien dat die stap niet out of the blue kwam. Er ging iets aan vooraf.”

Feit versus ervaring

Tijdens het onderzoek hebben 148 (voormalig) medewerkers zich gemeld bij de inspectie. Ze trokken aan de bel om allerlei redenen: intimidatie, discriminatie, seksisme, pesten en andere vormen van sociaal onveilig gedrag. Al die meldingen neemt de TU ‘uitgesproken serieus’, staat in het verweer. Toch trekt de universiteit de ervaringen van melders even later meermaals in twijfel. “Wat melders en geïnterviewden ervaren is echter nog geen feit en ook niet automatisch sociale onveiligheid“, schrijft de TU bijvoorbeeld om vervolgens het punt te maken dat de inspectie dit beter had moeten onderzoeken.

In haar rapport concludeert de onderwijsinspectie onder meer dat de raad van toezicht (rvt) te weinig doet om aan informatie over sociale veiligheid te komen en dat de afstand tot TU-medewerkers te groot is. Ook hier diskwalificeert de universiteit TU-medewerkers. ‘Signalen over (mogelijke) sociale onveiligheid’ bereiken de rvt-leden ‘langs verschillende wegen’. “Dat een aantal geïnterviewden hier, aldus uw conceptrapport, een andere indruk van lijkt te hebben, maakt dit feitelijk niet anders.”

‘Slachtoffers of daders?’

Het TU-bestuur vraagt zich verder twee keer hardop af of de medewerkers die aanklopten bij de inspectie niet zélf daders zijn. “Zijn de melders daadwerkelijk slachtoffer, of waren zij eigenlijk zelf dader van een sociaal onveilige situatie voor anderen, waardoor die andere personen weer slachtoffer van die sociale onveiligheid waren?” Ook dit had de inspectie beter moeten onderzoeken, vindt de universiteit.

De toon van het verweer is soms aanvallend. Zo waarschuwt het cvb dat de inspectie reputatieschade kan oplopen als universiteitsbestuurders zich in het openbaar moeten verdedigen. Deze waarschuwing aan het adres van de inspectie staat in deel zeven van het verweer, een hoofdstuk dat de universiteit volledig heeft geprobeerd weg te lakken. Door een fout waren deze passages aanvankelijk relatief eenvoudig leesbaar. Delta schreef eerder al hoe dit hoofdstuk angst voor reputatieschade voor met name bestuurders ademt.

Gespreksverslag verkeerd geadresseerd

In zijn verweer uit het cvb forse verwijten. Zo zou de inspectie ‘op meerdere manieren het vertrouwen van individuele medewerkers geschaad’ hebben. Hoe dit precies is gebeurd, vermeldt het verweer niet. Wel wordt duidelijk dat de inspecteurs een gespreksverslag met vertrouwelijke inhoud naar de verkeerde medewerker hebben verstuurd.

Een woordvoerder van de inspectie bevestigt dat. “Hierover zijn we ook transparant geweest. Bij gevoelige onderwerpen zoals sociale onveiligheid is het niet goed wanneer zoiets gebeurt, maar we hebben contact gehad met de betrokkenen. Naar ons idee was het daarmee adequaat opgelost.”

‘Veel’ en ‘vaak’

‘Vage en suggestieve bewoordingen’ lopen volgens de TU ‘als een rode draad’ door het conceptrapport. De inspectie zou voortdurend spreken van ‘veel geïnterviewden’, ‘vaak’ en een ‘groot aantal’. Hiermee zouden de inspecteurs een schaalgrootte aan hun bevindingen toekennen ‘die niet redelijk is’.

Het niet noemen van die aantallen was juist een bewuste keuze van de inspectie, legt de woordvoerder uit. “Onze informatie komt naast gesprekken ook uit meldingen, e-mails en rapporten. Als je aantallen noemt, moet je ook differentiëren uit welke bronnen die aantallen voortkomen. Dat wilden wij om redenen van herleidbaarheid niet doen. Daarom is het samenvattend geworden. Als je alles bij elkaar optelt, vinden wij woorden als ‘veel’ en ‘een groot aantal’ gerechtvaardigd.”

‘Terugblikken niet zinvol’

In totaal probeert de TU in 638 zich deels herhalende punten het rapport te weerleggen. Het inspectierapport zou zoveel fouten tellen dat de eerstvolgende versie weer ‘concept’ zou moeten heten. “De TU Delft schrijft ‘concept’, omdat het gelet op de hoeveelheid benodigde aanpassingen zou passen om haar eerst een aangepast conceptrapport te laten zien waarop de TU Delft dan opnieuw mag reageren.”

Daar is het nooit van gekomen. De inspectie heeft het verweer van de TU Delft wel doorgelezen, maar op basis daarvan slechts een kleine hoeveelheid wijzigingen doorgevoerd. “Dat een onderwijsinstelling anders tegen onze bevindingen aankijkt, kan”, zegt de inspectiewoordvoerder. “Wij kijken alleen of er in ons conceptrapport dingen staan die niet kloppen. In dit geval zagen we weinig feitelijke onjuistheden en hebben we vooral dingen aangevuld en verduidelijkt.”

Op de vraag of het cvb nog steeds achter het verweer staat, ook nu het afziet van een rechtszaak, antwoordt een woordvoerder dat ‘we inmiddels een eindje zijn opgeschoten in de tijd’. “We gaan het rapport niet meer juridisch aanvechten en willen nu energie steken in het verbeteren van de sociale veiligheid. Terugblikken vinden we op dit moment niet zo zinvol.”