Ontzetting en irritatie na presentatie resultaten vakbondsenquête

43 procent van de respondenten heeft het afgelopen jaar één of meer vormen van grensoverschrijdend gedrag meegemaakt. Het gaat vooral om pesten, intimidatie en discriminatie. 80 procent van hen had hier naar eigen zeggen meer dan eens mee te maken. De veroorzakers van dit ongewenste gedrag zijn volgens hen vaak directe (32 procent) of hogere (25 procent) leidinggevenden. 54 procent voelt zich sociaal veilig, en 32 procent niet.

Dat zijn de uitkomsten van een enquête onder medewerkers van de TU Delft, die de afgelopen drie maanden openstond en door 520 mensen is ingevuld. De uitkomsten zijn niet mals voor leidinggevenden, de directie Human Resources en het college van bestuur. Tijdens het Lokaal Overleg tussen de vakbonden en het college van bestuur (cvb) op maandagochtend 12 mei sprak FNV’er José van Lieshout haar ontzetting verschillende malen uit. De landelijk beleidsadviseur Veilig en Gezond Werken was daar om de enquêteresultaten te presenteren aan het cvb.

Minder goed functioneren

De ervaring met grensoverschrijdend gedrag leidt vaak tot stress (37 procent) en minder goed functioneren (24 procent), zo blijkt uit de enquête. Van Lieshout staat met name stil bij de 4 procent die zegt weleens na te denken over zelfdoding door wat er is gebeurd op de werkvloer. “Omgerekend gaat het over zestien mensen”, onderstreept zij. “Ik schrik daarvan. Mensen zien geen uitweg meer. Ik pleit ervoor om deze signalen te leren herkennen. En praat erover. Wij verwijzen altijd naar 113 Zelfmoordpreventie.”

37 procent overweegt om ergens anders te gaan werken

De omgangsvormen op de TU zitten de respondenten soms zo dwars dat 37 procent overweegt om ergens anders te gaan werken. 22 procent denkt er zelfs over om buiten de academie aan de slag te gaan. Bekend is dat de situatie op andere universiteiten vergelijkbaar is. In 2024 constateerde de Arbeidsinspectie bij herhaling op alle universiteiten hoge werkdruk en grote sociale onveiligheid.

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Niet vaak ondersteund

Uit de enquête blijkt verder dat medewerkers zich niet ondersteund voelen (83 procent) als zij te maken krijgen met grensoverschrijdend gedrag. Dat sluit aan bij de hoofdconclusie van de Inspectie van het Onderwijs vorig jaar dat de zorg voor medewerkers niet op orde is. De inspectie sprak toen van wanbeheer.

In de open antwoorden noemen de respondenten hiervoor meerdere redenen: de raad van toezicht houdt het college van bestuur de hand boven het hoofd, de organisatie ondersteunt vooral leidinggevenden, melders krijgen het verwijt onrust te veroorzaken, problemen worden niet opgelost, leidinggevenden nemen geen verantwoordelijkheid en er is geen nazorg.

Laag vertrouwen in leiderschap

Bij leidinggeven gaat in de ogen van de respondenten veel mis. Hoe hoger in de organisatie leidinggevenden zitten, hoe lager het vertrouwen. 55 procent heeft vertrouwen in het leiderschap van de eigen leidinggevende, 33 procent in dat van het bestuur van de eigen faculteit of dienst en 9 procent in dat van het cvb.

62 procent vindt dat er niet goed wordt opgetreden tegen ongewenst gedrag

66 procent van de respondenten zegt bekend te zijn met de procedures rondom ongewenst gedrag, maar slechts 16 procent is tevreden met die procedures en ander beleid. 62 procent vindt dat er niet goed wordt opgetreden tegen ongewenst gedrag. 57 procent vindt dat het management van de TU niet het goede voorbeeld geeft.

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Gebrek aan invloed

Bijna twee derde (64 procent) van de respondenten zegt de TU Delft niet te ervaren als een democratische organisatie. Dat blijkt ook uit andere antwoorden. Zo vindt maar 12 procent dat medewerkers voldoende mogelijkheden hebben om op TU-niveau invloed uit te oefenen. Binnen de eigen faculteit of dienst is dat 26 procent. Slechts 18 procent vertrouwt erop dat hr ‘een gerechtvaardigde afweging maakt tussen de individuele en organisatiebelangen’.

‘Je kunt niet de hiërarchie opheffen. Je kunt wel de inspraak vergroten’

Op dit punt willen de bonden dan ook verandering zien. Tijdens haar presentatie adviseert Van Lieshout het cvb om ‘de bronnen van sociale onveiligheid in kaart te brengen’, zoals het gebrek aan invloed en het bestaan van hiërarchische verhoudingen. “Je kunt niet de hiërarchie opheffen. Je kunt wel de inspraak vergroten.”

Discussie over de werkwijze

Na de presentatie ontstaat discussie over de werkwijze van de vakbonden. In het periodieke overleg tussen de lokale vakbonden en het cvb is het gebruikelijk om documenten van tevoren te delen. Maar deze uitkomsten ziet cvb-lid Marien van der Meer maandagochtend voor het eerst. Inhoudelijk kan ze er daarom niet diep op ingaan, waarschuwt ze op voorhand. Wel zegt ze na afloop: “Ik schrik ervan. Je wil niet dat mensen zich niet ondersteund voelen. En dat zij denken aan suïcide is helemaal het laatste wat je wil.”

Maar ze had de uitkomsten liever eerder gekregen, om te kunnen overleggen en een gedegen reactie voor te bereiden, zegt Van der Meer. “Dat is passend, gezien het belang van het onderwerp.” Als blijkt dat de bonden al een persbericht hebben uitgestuurd, trekt ze haar wenkbrauwen op. Ook de aanwezige woordvoerder en de manager van het integrity office, Olivier Seuer, reageren verbaasd. “Je draagt hiermee bij aan onduidelijkheid”, zegt de eerste. “In het kader van zorgvuldigheid is dit niet goed. Dit vergroot de sociale onveiligheid”, vult Seuer aan.

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Waarom hebben de bonden gekozen voor zo’n snel persbericht, willen alle drie weten, waarom niet samenwerken zoals vaker? De bonden stellen dat er andersom evenmin samenwerking was. Het steekt hen dat zij de enquête niet mochten delen via intranet en de andere TU-kanalen.

Na de vergadering vertellen de vakbonden aan Delta wat de reden was achter de haast. De uitkomsten waren er pas een paar dagen, maar moesten van de landelijke bonden wel maandag worden gepresenteerd. Een volgende overlegvergadering vonden zij gezien het belang van de enquête te ver weg (7 juli).

Representatie

Het aantal van 520 respondenten roept vragen op tijdens de vergadering. Het is immers maar een klein deel van de ruim 7500 medewerkers. Dat vindt ook Van der Meer: “Dit aantal respondenten representeert 6 procent van de totale staf. Mensen konden de enquête vaker dan één keer invullen en ook niet-medewerkers konden dat. Daar moeten we goed naar kijken.”

‘De uitkomsten zijn niet vrolijk, maar ze verrassen niet’

Na afloop rekent de voorzitter van de bonden in het Lokaal Overleg, Fred Veer, voor dat de uitkomsten wat hem betreft wel degelijk representatief zijn. “250 vakbondsleden hebben de vragenlijst ingevuld. Dat is 30 procent van het totaal. Een ongeveer even grote groep niet-vakbondsleden geeft een compleet beeld.” Daar komt bij dat de uitkomsten in lijn zijn met wat de bonden al vele jaren zien, stelt Veer. “Wij spreken veel mensen die te maken hebben met sociale onveiligheid. De uitkomsten zijn niet vrolijk, maar ze verrassen niet.”