Onderwijsinspectie beoordeelt veranderplan sociale veiligheid als onvoldoende

De Inspectie van Onderwijs heeft ‘weinig vertrouwen’ dat het wanbeheer op de TU Delft door het college van bestuur (cvb) kan en zal worden hersteld. Dat is één van de conclusies in de reactie van de inspectie (door Delta onder embargo ingezien voor publicatie) op de sociale veiligheidsplannen van de TU Delft (het ‘Plan for Change’).

In de brief van 1 juli schrijft de inspectie dat er door het verzet van het cvb en de raad van toezicht (rvt) tegen het inspectierapport kostbare tijd en draagvlak verloren zijn gegaan. Daardoor ontstond ‘de indruk […] dat u (het cvb, red.) de problemen bij de TU Delft ontkende’, schrijft de inspectie.

Eerdere actie

Het cvb en de rvt hadden volgens haar veel eerder actie kunnen ondernemen. Al in november 2023 lag het conceptrapport bij hen op tafel. Ook de start van het onderzoek in 2022 had een startpunt kunnen zijn, vindt de inspectie. Toch bleef actie uit, ‘terwijl de aard en omvang van de bevindingen daar wel om vragen’.

Hoewel de inspectie ziet dat het cvb berouw toont en zich uitspreekt, vraagt zij zich op basis van ‘artikelen in Delta’ en ‘signalen die bij de inspectie binnenkomen’ af of dat voortkomt vanuit een intrinsieke of een extrinsieke motivatie. Daarnaast neemt het cvb weliswaar ‘een leidinggevende rol voor het plan’, maar lijkt er van ‘echt concrete reflectie’ geen sprake, aldus de inspectie.

Reactie op actieplan

De brief die de Inspectie van Onderwijs op 1 juli verstuurde aan de TU Delft is een reactie op het zogenoemde Plan for Change dat het cvb op 15 mei bij haar inleverde. Het opstellen van een actieplan sociale veiligheid was één van de eisen van de inspectie, nadat zij in haar rapport wanbeheer had geconstateerd.

Er wordt gesproken over ‘terugkijken’ zonder dat daadwerkelijk te doen

De inspectie schrijft het ‘navolgbaar’ te vinden dat het veranderplan zich ‘in een beginstadium’ bevindt’, maar zegt desondanks het document te beoordelen als actieplan. Zelf zegt de TU juist dat dit ‘Plan for Change’ momenteel verder wordt uitgewerkt tot een actieplan.

Op 14 van de 19 punten scoort het huidige plan nu een onvoldoende. Uit het plan blijken te weinig concrete maatregelen, schrijft de inspectie. Zo is er volgens haar ‘geen analyse gemaakt’ en wordt er gesproken over ‘terugkijken’ zonder dat daadwerkelijk te doen.

Bij de weinige acties die wel concreet worden benoemd, is het de inspectie niet duidelijk wie ze uitvoert, wanneer ze worden uitgevoerd en wie er verantwoordelijk is. Toch denkt de inspectie dat het plan, mits beter uitgewerkt en uitgevoerd, in de toekomst mogelijk wel zou kunnen leiden tot herstel.

Geen adequate acties

Maar vooralsnog is het voor de inspectie niet duidelijk of ‘de daadwerkelijke aard en de omvang van de problemen over leiderschap’ zijn doorgedrongen. Het aandeel van leidinggevenden in sociale onveiligheid wordt in het plan niet benoemd, schrijft de inspectie. Ze ziet nog ‘geen adequate acties’ op dit gebied.

De aspecten waar de inspectie wel enthousiast over is, zijn communicatief van aard. Zo oordeelt de inspectie positief over de intentie om het plan breed bekend te maken en over de voortgangsrapportages die ook moeten worden gedeeld met studenten en medewerkers.

Ook over communicatieplannen rond informatievoorziening (denk aan monitoring en analyses) en vindbaarheid van bijvoorbeeld vertrouwenspersonen oordeelt de inspectie positief. Maar de verbeterplannen voor de HR-afdelingen, zoals het aanpassen van de R&O-cyclus, zijn volgens de inspectie nog niet concreet genoeg.

Goede intenties

In het plan van de TU Delft was veel aandacht voor gesprekken met medewerkers, zodat zij hun zorgen en wensen kunnen delen. Op dit gebied heeft de TU Delft goede intenties, zegt de inspectie nu. Maar de ‘onderliggende dynamiek en problemen’ worden niet goed geadresseerd, vindt zij.

‘Het blijft bij wensen, en concrete uitwerking wordt doorgeschoven’

Het wordt volgens de inspectie niet duidelijk hoe de mensen achter de borgingsmechanismen de voorgenomen gesprekken moeten aangaan en hoe zij het vertrouwen van medewerkers moeten winnen. De inspectie schrijft daarnaast dat de sterke hiërarchische verhoudingen die mede debet zijn aan de sociale onveiligheid weliswaar genoemd worden in het veranderplan, maar dat ‘het blijft bij wensen, en concrete uitwerking wordt doorgeschoven’.

Dat geldt ook voor de aanbevelingen aan de rvt die de inspectie in haar rapport deed. Onder meer adviseerde zij de eigen en onafhankelijke informatievoorziening van de toezichthouder te versterken. Maar daar wordt in het plan niet expliciet op ingegaan, aldus de inspectie.

Twijfels

De rvt heeft volgens haar na de rapportpublicatie ‘een positie ingenomen die bij de inspectie twijfels oproept over de mate waarin de raad van toezicht onafhankelijk en kritisch ten opzichte van het college van bestuur kan opereren’. In het plan erkent de rvt niet dat er sociale onveiligheid heerst rond het cvb, aldus de inspectie, die daarom schrijft geen vertrouwen te hebben dat de rvt daar wat aan gaat doen.

Temidden van de stevige kritiek in de brief, schrijft de inspectie dat zij ‘graag expliciet haar waardering [wil] uitspreken’. Die lof richt zij aan ‘medewerkers en studenten die hebben bijgedragen aan het Plan for Change dat is opgeleverd’ of ‘bijdragen leveren aan de zorg voor medewerkers en daarmee de sociale veiligheid borgen/herstellen’.

Aanmoediging

In haar reactie op de brief van de inspectie (door Delta onder embargo ingezien voor publicatie) schrijft het cvb: “Hoe kritisch de reactie van de onderwijsinspectie ook is, wij geloven in de verandering die wij als organisatie met elkaar hebben ingezet.” Het cvb hoort wat de inspectie zegt, schrijft het, en ziet de kritiek ‘als een aanmoediging om het pad dat we belopen voort te zetten’.

Het cvb noemt het ‘pijnlijk en teleurstellend, maar ook begrijpelijk’

Het cvb noemt het ‘pijnlijk en teleurstellend, maar ook begrijpelijk’ dat de inspectie zich ‘zeer kritisch’ uitlaat op zowel inhoud als het cvb. Het zegt ‘aan de slag’ te zijn met de ‘uitwerking van meer concrete en SMART geformuleerde acties’, zoals gevraagd door de inspectie. Ook schrijven de bestuurders zich te realiseren dat ze ‘de afgelopen jaren onvoldoende en niet altijd goed gereageerd hebben op signalen over sociale onveiligheid’.

Vertrouwen terug winnen

Ze beloven beterschap. “We zullen er alles aan doen om dat vertrouwen terug te winnen zodat we aan die organisatie kunnen bouwen die we voor iedereen willen zijn: moedig, open en veilig. Wij zijn diep gemotiveerd om het proces van verandering die we met elkaar hebben ingezet succesvol en samen met onze gemeenschap in te bedden in onze organisatie. En vragen de inspectie hiervoor de tijd en ruimte om onszelf daarin te bewijzen.” Een woordvoerder voegt daar per mail aan toe dat ze ‘zullen voldoen aan de gevraagde acties binnen de tijd die daarvoor is gegeven’.

Die tijd loopt in februari 2025 af. Dan zal de Inspectie van het Onderwijs een herstelonderzoek uitvoeren om te beoordelen of de TU erin is geslaagd de zorg voor haar medewerkers voldoende te verbeteren. In de tussentijd draagt ze de TU op om de plannen verder te concretiseren en daadwerkelijk over te gaan tot uitvoering. Ook verlangt zij elke drie maanden een voortgangsupdate.