Max Risselada: ‘Ik kon helemaal niet weg’

Toen Max Risselada in 2003 een geautomatiseerde brief kreeg van personeelszaken dat zijn contract ten einde liep, kwam die nogal onverwacht. “Ik dacht, ik kan helemaal niet weg. We wilden juist nauwer gaan samenwerken met het NAI (Nederlands Architectuur Instituut) in Rotterdam, zodat het onderzoek dat wij bij Bouwkunde deden daar gepresenteerd kon worden.”

Een tentoonstelling over Peter en Allison Smithson was daar het eerste voorbeeld van. Daarna volgde er een  over Team 10. “Dat was een club architecten uit de jaren ’70 die wilden breken met vastgeroeste principes uit de wederopbouw. Jo van den Broek was een beetje de vader van die club, met verder onder meer Jaap Bakema en Aldo van Eyck. Ik groeide op in dat clubje en zag hoe ze hun ontwerpen aan de wand hingen om de maatschappelijke context daarvan de bespreken.” Risselada maakte er – samen met Dirk van den Heuvel – ‘zijn bijbel’ over. Het kolossale boek Team 10. 1953-1981.

Traumatisch

Zo bleef Risselada betrokken bij tentoonstellingen en collecties. Samen met Robert Nottrot en Tessa Wijtman werkte hij in het voorjaar van 2008 aan de opstelling en presentatie van ‘Architectural Collections’, de enorme verzameling van modellen, stoelen, tentoonstellingen en foto’s die in de loop der jaren was opgebouwd. “Op vrijdag 13 mei 2008 zou de tentoonstelling opengaan. Op de dinsdag ervoor was al veel van dat materiaal uit de kelder van het Bouwkundegebouw verplaatst naar de achterhal op de begane grond.”

‘Voor mij was de Bouwkundebrand een grote ramp’

Maar op die dinsdag, 10 mei 2008, brak de grote Bouwkundebrand uit, die het gehele gebouw verwoestte. “De spullen die naar boven waren gehaald, sleepte de brandweer naar buiten. Voor mij was het een grote ramp, want de collectie bestond voor een groot deel uit mijn materiaal en dat stond nog in de kelder. Daar konden we niet bij. Daar mochten we niet bij.”

Na de brand volgde een speurtocht om de collectie weer bij elkaar te krijgen. Van spullen die in veiligheid waren gebracht, was vaak niet duidelijk waar ze terechtgekomen waren. Soms tot Zoetermeer aan toe. “Ik wist wat de collectie inhield, dus toen ben ik met Tessa (Wijtman-Berkman) op zoek gegaan om zoveel mogelijk materiaal op te sporen.” Zo legden ze de basis voor de huidige Architectural Collections and Productions (ACAP).

Mijn huis

Pas in 2014 nam Risselada afscheid van de TU Delft. Maar wel op zijn eigen manier. “Ik wilde absoluut niet in zo’n zwarte toga in de aula staan en dan toegesproken worden. Ik heb mijn eigen vorm gevonden voor gesprekken met verschillende generaties architecten waarmee ik gewerkt heb.” Hij kreeg toestemming voor zijn afscheidstentoonstelling Patient (Re)search.

Daarna kwam hij nog vaak op Bouwkunde, ’want het is mijn huis’. “Maar ik voelde er steeds minder thuis.” Hij zag dat de opleiding schoolser en individueler werd. “Studenten werden compleet in beslag genomen door hun beeldscherm. Discussies voor een tekening aan de wand à-la Team 10 waren verdwenen.”