Han Vrijling: ‘In de praktijk duiken altijd onverwachte problemen op’

Na zijn pensionering in 2013 kwam Han Vrijling ineens een stuk minder op de campus. Zijn ‘zoon’ (student-assistent, afstudeerder en promotus) Bas Jonkman nam zijn taak als hoogleraar waterbouw over. Vrijling beperkte zich tot af en toe een college over onverwachte complicaties in weg- en waterbouwprojecten – zijn specialisme.

Adviesbureau

Hij verlegde zijn inspanningen naar adviesbureau Horvat, waar hij al vanaf 2006 technisch directeur is. Oprichter Bandi Horvat kende hij al sinds diens aantreden als hoogleraar ondergronds bouwen in 1995.

“Horvat had naast zijn hoogleraarschap een eigen adviesbureau dat soms veel en soms weinig werk had. Ik leverde hem masterstudenten die verder wilden studeren in rechten of economie. Bandi was soepel als ze even een maand voor een tentamen moesten studeren, als ze daarna maar vol gas met een klus voor Horvat bezig waren.” Zelf deed Vrijling advisering bij Horvat.

Noord/Zuidlijn

Ook was hij betrokken bij de Noord/Zuidlijn als lid van de commissie-Veerman. Hoe dat zo kwam? “Op een gegeven moment was er een tweede verzakking in de Vijzelstraat als gevolg van de aanleg van het metrostation daar. Huisgevels verzakten en deuren zaten klem. Al is het maar een centimeter, het is wel gelijk groot nieuws.” Job Cohen, de toenmalige burgemeester van Amsterdam, belde met Cees Veerman. Veerman kende Vrijling en vroeg hem om advies. Was dat boren daar in Amsterdam wel veilig?

‘Ik ga liever praktisch aan de slag’

“Het kon zeker”, zegt Vrijling. “Maar je moet het heel netjes en voorzichtig doen. De tunnelboormachine maakt een groter gat dan zijn eigen diameter. Dat moet, omdat hij anders geen bocht kan maken. Die ruimte om de machine en de tunnel heen moet wel de hele tijd op druk worden gehouden met een vloeibaar betonmengsel (grout, red.). Anders heb je zo een verzakking van een paar centimeter. Dat klinkt niet veel, maar als op straat je deur niet meer opengaat is dat een drama.”

Proefondervindelijk onderzoek

Op de vraag of hij nog onderzoek doet en publiceert, de standaardopvatting van hoe wetenschap zich ontwikkelt, kijkt hij vragend. “Ik ga liever praktisch aan de slag. Onderzoek begint voor mij met een praktisch probleem van iets dat anders loopt dan je gedacht had en waarvan je denkt: dat gaan we oplossen. Want in de praktijk duiken altijd onverwachte problemen op.”

“Het is, merkwaardig genoeg, lang onduidelijk geweest hoe stortstenen zich bewegen als ze in het water gelost worden”, vertelt hij als voorbeeld van proefondervindelijk onderzoek. “Dat hebben we onderzocht in een grote bak water van vier meter lang, breed en diep die we als TU van Rijkswaterstaat kregen.” Toen bleek dat stenen onder water met de wortel van de waterdiepte spreiden , werd dat gepubliceerd.

Onrealistische projecten

Of hij nog iets wil bereiken? “Nee. Of toch: gezonde kleinkinderen die goed terechtkomen. Maar dat ziet er goed uit.”

Wat Vrijling meer zorgen baart is dat steeds minder mensen op de hoogte lijken te zijn van wetenschap. Zoals ministers die zonder bèta-achtergrond beslissen over klimaat, infrastructuur en energie. Dat leidt volgens Vrijling tot onrealistische projecten die mislukken of duurder uitvallen.