Hoe gaan we het betalen?

Het lijkt erop dat de overheid geld te kort komt. We moeten de buikriem collectief aanhalen, zeggen ze, om zo oplopende tekorten te voorkomen en het ‘schip van staat’ drijvende te houden. Klinkt dat bekend?

Het is retoriek die vaak gebruikt wordt als mensen met macht het nodig vinden om ‘minder nuttige’ delen van de overheidsuitgaven te versoberen, zoals welvaart, openbaar vervoer en de zorg. En nu lijkt het de beurt aan het onderwijs.

Zelfs stevige protesten van universiteiten, studentenorganisaties en burgers hebben de langstudeerboete niet tegen kunnen houden – het lijkt er nu op dat studenten moeten bijbetalen als zij zich extracurriculair ontwikkelen. Vorige week schreef Dap Hartmann in zijn column dat langstudeerders die andere vakgebieden ontdekken en tijd maken voor hobby’s, sport, zelfreflectie en zelfexpressie, zouden moeten worden gekoesterd. Daar ben ik het volledig mee eens. Maar is ons huidige economische en sociale systeem dat ook?

Studenten worden daarin niet gezien als burgers die worden opgeleid om verantwoordelijk mee te doen aan de maatschappij. Ze zijn automaten, getraind om versneld deel uit te gaan maken van de beroepsbevolking om economische waarde te produceren. Ook het college van bestuur, vooruitlopend op het regeerprogramma, vertelt ons: ‘de boodschap is groei’. De krappe arbeidsmarkt zorgt ervoor dat economische groei stagneert, dus moeten we deze overspoelen met nieuwe afgestudeerden. Natuurlijk zorgt dit ook voor meer competitie tussen werknemers en houdt het de lonen binnen de perken, zoals de werkgevers het graag zien.

De miljardensubsidies op de fossiele industrie blijven bestaan

Maar dit zijn niet de enige begunstigden van deze maatregelen. Als universiteiten gedwongen worden om het aantal studenten te verhogen zonder de bijbehorende gelden en ondersteuning, moeten de gaten in hun budgetten op een andere manier worden gedicht (wat natuurlijk zal betekenen dat we meer hoorcolleges hebben in Pathé, wat niet per se klagenwaardigs is). Ondernemingen die eerder voor opschudding zorgden op de campus, zoals fossiele bedrijven en wapenproducenten, zullen maar al te graag helpen om de begroting rond te krijgen en tegelijkertijd hun imago op te krikken.

Belangrijker nog, is de overheidsretoriek echt waar? Is het geld echt op?

Ik weet het nog niet zo zeker. Hoewel het regeerprogramma bedoeld is om bescherming te bieden tegen onverantwoordelijke inzet van belastinggeld, heeft de overheid ook belastingkortingen ter waarde van 2 miljard euro beloofd aan buitenlandse bedrijven en investeerders die zich in Nederland vestigen. Daarnaast staat er een miljardeninvestering in defensie op de planning. Ook de miljardensubsidies voor de fossiele industrie, zogenaamd bedoeld om investering in duurzame energie vooruit te helpen, blijven bestaan.

Dus geld is er heus, alleen niet meer voor publieke instellingen die het leven beter maken – en onderwijs, dat bijdraagt aan onze toekomst. Waarom accepteert de maatschappij dat? Waarom vinden we het normaal dat deze sectoren worden versoberd?

Gelukkig worden de bezuinigingen wel aangevochten. Dankzij de grove fout van de overheid om de langstudeerboete in te voeren, heeft de maatschappij de spotlight gericht op het onderwijs. Studentenorganisaties protesteren tegen de bezuinigingen en zijn er klaar voor om verdere versoberingsmaatregelen aan te vechten. Wie weet, misschien protesteren ze de volgende keer tegen de verhoogde belasting op boeken en sport.