Was er studievertraging? Vijf vragen over de Bouwkundebrand

1. Ik weet weinig over de brand. Kun je er meer over vertellen?

De faculteit Bouwkunde huisde tot en met 2008 in een compleet ander gebouw dan nu, ontworpen door het architectenbureau Van den Broek en Bakema. Deze betonnen reus was bijna net zo hoog als dat van de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica en stond midden op de campus, op de plek waar nu de Green Village is. Op dinsdag 13 mei 2008 ging die faculteit in vlammen op. Met het gevolg dat niet alleen duizenden mensen hun werkplek verloren, maar ook studenten, promovendi en hoogleraren delen van hun onderzoek kwijtraakten.

Op de dag van de ramp stuit een Bouwkunde-medewerker al vroeg in de ochtend op een lekkage: op de zevende etage is een waterleiding gesprongen. Rond kwart over acht hoort een student de koffieautomaat op de zesde verdieping een vreemd repeterend geluid maken. Ruim drie kwartier later valt er smeltend plastic uit de automaat, waarbij een vlam ontstaat. Hoewel twee student-bhv’ers (bedrijfshulpverleners) hun best doen om te boel te blussen, blijven de vlammen terugkomen. “Ze hadden het over vuurballen die uit de automaat kwamen”, blikt bhv’er Linda van Keeken terug in een podcast die Delta maakte over de ramp. Zij komt rond 09.16 uur – vlak nadat de koffieautomaat onblusbaar blijkt – poolshoogte nemen en besluit het gebouw te ontruimen. Iedereen komt heelhuids het gebouw uit. 185 brandweerlieden rukken uit om het vuur te bestrijden, maar ze lopen tegen allerlei problemen aan. Zo is de waterdruk extreem laag omdat vanwege de lekkage het water was afgesloten. “Uit de slang kwam een pisstraaltje”, herinnert brandweerman Rob Righarts zich. “Eentje waarmee je niet eens je tuin kun sproeien.” Aan het eind van de middag stort het gebouw in en precies een week later begint de sloop van het pand.

• Wat er precies gebeurde op dinsdag 13 mei 2008 hoor je ook in onze podcast ‘De Bouwkundebrand.’ Hier vind je de links naar jouw favoriete podcastplatforms.

2. Liepen studenten studievertraging op?

Dat verschilt per student. Hoewel studenten vlak na de brand met andere eisen mochten afstuderen, liepen ze tegen allerlei problemen aan: zo waren de boeken van Bouwkunde een maand lang niet uit te lenen en gingen er allerlei maquettes verloren. Hoe moeilijk zo’n verlies kan zijn, blijkt uit het verhaal van student Laura van Kappel. Zij studeerde cum laude af, maar was tijdens haar afstudeerpresentatie in tranen omdat ze haar maquette niet had. Die creatie werd uiteindelijk alsnog teruggevonden tijdens een bergingsactie. Overigens had de brand ook impact op aankomende studenten: honderden internationals die hun portfolio hadden gestuurd omdat ze een Bouwkunde-master wilden doen, moesten hun documenten opnieuw inleveren. 

_{Sommige maquettes werden gered in de dagen na de brand. (Foto: Sam Rentmeester)}

3. Wat waren de gevolgen voor onderzoekers?

Veel hoogleraren verloren hun persoonlijke archieven, zoals emeritus-hoogleraar Franziska Bollerey van wie ‘enkele lopende meters’ door de brand werd opgeslokt. Ook andere hoogleraren waren gedupeerd. Hoogleraar Machiel van Dorst vertelde ruim vier maanden na de ramp aan Delta hoe hij zijn eigen boekenverzameling, afstudeerrapporten, collegestof en wetenschappelijke publicaties kwijtraakte.

Ook promovendi kwamen flink in de knel. Zo raakte promovendus Philip Koppels data én literatuuraantekeningen kwijt. Hij liep naar eigen schatting negen maanden vertraging op. Toenmalig promovendus Marjolein van Esch verloor een jaar aan onderzoekswerk. Van de 189 promovendi liepen er uiteindelijk 84 vertraging op. Bij 39 van hen ging het om drie maanden vertraging of minder. 28 promovendi kregen te maken met een achterstand van drie tot zes maanden, zestien hadden zes tot twaalf maanden vertraging en één promovendus zelfs twee jaar.

• Het hele verhaal van Franziska Bollerey kun je hier lezen. Tot aan de dag van vandaag ondervindt ze de gevolgen van het verlies van haar historische documenten.

4. Welke dingen zijn gered?

In de week na de brand zijn er meerdere evacuaties op touw gezet: eentje om belangrijke historische boeken te redden bijvoorbeeld, een tweede om het prentenkabinet leeg te halen en een derde om historische kaarten te redden. Ook overleefde de beroemde stoelencollectie de brand en is er tussen de puinhopen van de faculteit een verloren gewaande buste teruggevonden van M.J. Grandpré Molière. Dat beeld is nu – met brandschade – te bewonderen in de bibliotheek van Bouwkunde.

• Lees hier het verhaal van Marcel Janssen en Hans Kaiser die allerlei zestiende-, zeventiende- en achttiende-eeuwse boeken uit het Bouwkundegebouw hebben gered.

5. Wat gebeurde er in de maanden na de brand?

Na de ramp liet de TU op de sportvelden tegenover sport- en cultuurcentrum X grote tenten met werkplekken en onderwijsruimtes opzetten: twee voor studenten en twee voor medewerkers. Sommige medewerkers werden ondergebracht bij andere faculteiten.

Toenmalig minister Plasterk noemde de brand ‘de grootste ramp in de universitaire geschiedenis’. Hij gaf 25 miljoen euro subsidie voor nieuwbouw. Plasterk deed nog een poging om de subsidie voor nieuwbouw terug te vorderen, maar na tussenkomst van de rechter mocht de TU de miljoenen houden.Uiteindelijk trok Bouwkunde in het voormalige hoofdgebouw van de universiteit: BK City. Dit gebouw – dat eerder juist was afgestoten de TU – is tot vandaag de dag de thuishaven van Bouwkundestudenten en – medewerkers.