Drie Europese miljoenenbeurzen voor de TU Delft

De advanced grants zijn bedoeld voor ervaren onderzoekers en kunnen oplopen tot 2,5 miljoen euro voor een termijn van vijf jaar, plus eventueel een miljoen euro voor apparatuur. In Delft werden de beurzen toegekend aan de professoren Cees Dekker, Lieven Vandersypen en Jerry Westerweel.

Cees Dekker: Bottom up biophysics approach to resolve the looping structure of chromosomes.
De groep van prof.dr. Cees Dekker in het Kavli Institute TU Delft (Faculteit TNW) doet al een paar jaar onderzoek naar de ruimtelijke structuur van chromosomen. Zo lieten ze in Science zien dat het eiwit condensine lussen maakt in DNA-strengen. In het vervolgonderzoek zullen zo’n tien onderzoekers werken aan wat Cees Dekker een genome in a box noemt. Met een proefopstelling gaan onderzoekers systematisch meten aan de interacties van allerlei eiwitten met een lange DNA-streng met een lengte van een bacterieel genoom. Er is een reeks aan eiwitten te onderzoeken. Dekker: “Er zijn eiwitten die lusjes maken, eiwitten die bruggetjes maken, clusters vormen, de basevolgorden uitlezen, en nog veel meer.” Dankzij de 2,5 miljoen euro van het ERC kunnen Dekker en zijn onderzoeksploeg die moleculaire legodoos de komende vijf jaar in kaart brengen.

Lieven Vandersypen: Quantum Dot Fermi-Hubbard Emulators.
“We gaan ingewikkelde quantumsystemen nabootsen”, zegt prof.dr. ir. Lieven Vandersypen van QuTech en het Kavli Institute TU Delft (Faculteit TNW). Simulatie wordt veel toegepast in de natuurkunde om systemen beter te kunnen begrijpen. Maar in dit geval gaat het om de simulatie van quantumsystemen zoals elektronen of moleculen. Daarvoor is simulatie op een supercomputer niet geschikt, juist vanwege het quantumgedrag. Voortbouwend op hun recente Nature publicatie ontwikkelt Vandersypen in zijn lab twee keer twaalf quantumdots om materiaaleigenschappen op quantumniveau te kunnen simuleren. Wie dat vergezocht vindt beseft niet dat quantumgedrag de grondslag vormt voor materiaaleigenschappen zoals magnetisme en supergeleiding.

Jerry Westerweel: Impulsive Flows – beyond velocity and acceleration
“In de stromingsleer gaan we altijd uit van een constante snelheid door het water, of een constante luchtsnelheid in de windtunnel”, zegt prof.dr.ir. Jerry Westerweel (Faculteit 3mE). “Maar in het onderzoek aan roeien hebben we gezien dat er juist bij versnelling van een bewegend object de krachten anders zijn dan de huidige theorie voorspelt.” De stromingsleer weet zich nog geen raad met versnellingen, vertragingen en bochten. Westerweel denkt niet alleen aan roeien en zwemmen, maar ook aan de stroming in het evenwichtsorgaan van je binnenoor, windturbines in turbulentie en manoeuvrerende drones en helikopters. Er komt een nieuw lab met robots die objecten met veranderende snelheid door het water bewegen. De bestudering van de stroming er omheen is de eerste aanzet voor een systematische bestudering van stromingsgedrag bij niet-contante snelheden. Westerweel trekt daar drie promovendi voor aan en een postdoc.

In totaal reikte de Europese onderzoeksraad ERC dit jaar 185 advanced grants uit ter waarde van 450 miljoen euro. Zoals altijd moest de ERC ook dit keer veel onderzoekers teleurstellen. In totaal kwamen 1881 aanvragen binnen, waarvan slechts een krappe 10 procent werd gehonoreerd. Een op de vijf van de beurzen ging naar vrouwen. Gelet op nationaliteit staat Nederland met 16 wetenschappers op de vierde plaats in de ranglijst.

Nederlandse universiteiten met een toekenning zijn:

• TU Delft (3); 
• Vrije Universiteit Amsterdam en Medisch Centrum (2); 
• Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (2);
• Rijksuniversiteit Groningen (2); 
• TU Eindhoven (1); 
• Universiteit Utrecht (1); 
• Universiteit Leiden (1); 
• Erasmus Universiteit Rotterdam (1); 
• Leids Universitair Medisch Centrum (1).

TU Delta, Jos Wassink, HOP, Evelien Flink