Van door een hoepel springen leer je niet

“Zorg ervoor dat je niet de hele tekst leest, dat kan alleen maar afleiden.” Raar advies als je een tekst echt wil begrijpen, maar mijn docent Nederlands had gelijk. Het was wel de manier om goed te scoren op het centraal schriftelijk eindexamen. We kwamen er snel achter dat het loonde bij begrijpend lezen alleen de eerste zin van elke alinea te lezen, in teksten eindeloos signaalwoorden toe te voegen, en dat het bij het mondeling niet uitmaakt of je het echt hebt gelezen zolang je de samenvattingen maar hebt gestampt.

Het resultaat? Een groep leerlingen die verrassende gelijkenissen toont met Dolfinariumdolfijnen. Ze hebben een trucje geleerd en kunnen dat netjes uitvoeren op commando. Maar zelf hebben ze er weinig aan; van door een hoepel springen leer je niet beter zwemmen. Zelfs al staan de toeschouwers te klappen.

Hoge eindexamencijfers zorgen er niet voor dat je in de echte wereld beter kunt lezen: nieuwsartikelen begrijpen en boeken doorkomen. Wellicht is het tijd dat leerlingen – net als dolfijnen – wat natuurlijker gedrag gaan vertonen. In plaats van trucjes en oppervlakkige leesstrategieën kunnen we ons in het middelbaar onderwijs beter richten op het ontwikkelen van echt begrip en leesplezier.

Voorlopig ligt die ontwikkeling echter nog voor ons. Dat betekent dat elk jaar een nieuwe lichting studenten aan de universiteit start die niet van lezen houdt en er ook niet goed in is.

Voor het bijdragen aan ‘oplossen van complexe en urgente maatschappelijke vraagstukken’, zoals de visie van de TU Delft beschrijft, is het echter nodig dat studenten complexe teksten aandachtig kunnen lezen en begrijpen.

Laat studenten tijdens de bachelor elk kwartaal een boek lezen

Het is daarom een gemiste kans dat de TU Delft zo weinig aandacht schenkt aan lezen. Juist in het hoger onderwijs ligt de kans om studenten het nut en plezier van lezen te laten (her)ontdekken. Hiervoor moeten studenten meer lezen. Niet alleen losse fragmenten of papers, maar boeken die een idee uitwerken of een visie op het vakgebied uiteenzetten. Boeken die een onderwerp uitdiepen op een manier die in een kort artikel nooit zou kunnen. Boeken die aanzetten tot kritisch over de wereld nadenken.

Laat studenten bijvoorbeeld tijdens de bachelor elk kwartaal een boek lezen. Gebruik hiervoor een ruime selectie die door docenten en professoren is samengesteld en die aansluit bij het vakgebied of de actualiteit. Voor mijn faculteit Industrieel Ontwerpen kun je bijvoorbeeld denken aan The design of everyday things, Cradle to cradle of Thinking, fast and slow. Zo hebben studenten ruimte om te kiezen wat hen aanspreekt.

Dat helpt studenten over de eerste drempel om weer te gaan lezen na de middelbare school. En het geeft hen ruimte om te ontdekken wat ze interessante onderwerpen vinden binnen hun vakgebied en daar meer over te leren. Bovendien is het goed voor hun aandachtsspanne, geheugen, woordenschat, empathisch vermogen en stressniveau. Studenten zien zo dat lezen meer is dan een trucje toepassen. Dan wordt lezen vanzelf weer leuk.

Voor nu zullen we het zelf op moeten brengen. Vraag een interessante professor om een boekentip, zet met de feestdagen een boek op je verlanglijstje,  of ga eens kijken bij een van de gratis minibiebs in Delft. Veel leesplezier!