Universiteiten: ‘Maak Nederland hotspot voor spin-offs en start-ups’

Nederland moet in 2030 de ‘valorisatie-hotspot’ van Europa zijn, staat in een nieuw plan om de maatschappelijke en economische impact van wetenschappelijke kennis te vergroten. Naast de universiteiten en hun medische centra zijn onderzoeksorganisatie TNO en het Nederlands Kanker Instituut erbij betrokken.

Het plan komt van de zogeheten Knowledge Transfer Offices (KTO’s). Dit zijn afdelingen die onderzoekers en studenten ondersteunen bij de praktische toepassing van wetenschappelijke inzichten. Ze helpen bij het starten van bedrijfjes en het verkopen van ideeën.

Ecosysteem

Ze willen de komende jaren een ‘ecosysteem’ voor valorisatie kweken, met goede samenwerking tussen alle partijen, ‘scouting’ van toepasbare kennis en financiering van veelbelovende ideeën.

De eerste reacties zijn sceptisch. Zo schrijft de bekende viroloog Marion Koopmans op Twitter: “Poeh, nog meer? Waar zijn de tijden dat je wetenschap mocht doen om kennis te verwerven. Nederland staat al bekend om zijn valorisatie en daar wordt in mijn kringen niet alleen maar positief op gereageerd.”

Kerntaak

Maar valorisatie is een van de kerntaken van de universiteiten, zegt voorzitter Pieter Duisenberg van universiteitenvereniging VSNU.

Hoe verhoudt dit plan zich tot andere programma’s die valorisatie willen aanmoedigen, zoals de Nationale Wetenschapsagenda, het Nationaal Groeifonds en de topsectoren?

“Het plan is van de KTO’s, die al enige jaren met elkaar samenwerken. Hun taak is zorgen dat kennis in de samenleving terugkomt. Dat willen ze gewoon zo goed mogelijk doen. Ze bestaan al een aantal jaar, maar ze zijn relatief jong, vergeleken met soortgelijke bureaus in het buitenland. Ze kunnen nog meer bereiken.”

Wordt er niet genoeg aan valorisatie gedaan?

“We hebben in 2019 al gezegd dat we een ondernemende cultuur willen aanmoedigen, bijvoorbeeld met lessen in ondernemerschap. We willen ook de infrastructuur voor valorisatie verbeteren, inclusief de vroege financiering van spin-offs.”

Jullie vragen om 1,1 miljard euro extra financiering per jaar. Is dit plan bedoeld om de politiek te laten zien dat zo’n investering rendeert?

“Die 1,1 miljard euro is om de basis op orde te krijgen, wat ook voor valorisatie belangrijk is. Maar de samenleving en de politiek hebben wel een bepaalde verwachting en die willen we concreet maken. Hiermee geven we wel een boodschap aan de politiek.”

Jullie willen een ‘valorisatiepolder’ voorkomen en ‘beslissingskracht’ aan een landelijk coördinatiepunt geven. Tast dat de autonomie van instellingen niet aan?

“Aan de ene kant is er veel samenwerking nodig, aan de andere kant moet je ook slagvaardige besluiten nemen. Het betekent vooral: we moeten een keer knopen doorhakken en keuzes maken. Het lijkt me een realistische inschatting van wat er op termijn nodig is.”

Met het plan willen de KTO’s draagvlak creëren. Zou dat er niet moeten zijn voordat er een plan komt?

“Dat is als ‘de kip of het ei’. Je hebt een plan nodig voordat mensen je steunen, maar zonder steun komt je plan niet van de grond. Waar het om gaat, is dat we de wetenschap graag ten volle willen benutten, ook via valorisatie. Dat verwacht de samenleving ook van ons. De KTO’s geven aan wat ervoor nodig is.”

Hier en daar lijkt valorisatie al een grote rol te spelen, bijvoorbeeld in Eindhoven. Moet straks heel Nederland het voorbeeld van de TU/e volgen?

“Er zijn nog meer voorbeelden. Amsterdam telt bijvoorbeeld veel start-ups, bleek onlangs nog uit een wereldranglijst. We kunnen inderdaad van elkaar leren en van goede voorbeelden uit het buitenland. Er zit nog veel potentie in.”

HOP, Bas Belleman