Stroom voor het hele gezin

Clarence Feldmann werd in 1905 hoogleraar elektrotechniek aan de Technische Hogeschool Delft, nadat hij naam gemaakt had als ontwerper van elektriciteitscentrales in Keulen, Amsterdam en Sint-Petersburg. Daarmee ging hij als hoogleraar gewoon verder. Elektriciteitsnetwerken waren op dat moment een lokale aangelegenheid, maar het was duidelijk dat er een enorme groeislag zat aan te komen. Toen Feldmann in 1937 afscheid nam, waren de centrales in Nederland nagenoeg allemaal aan elkaar gekoppeld, zodat een landelijk netwerk ontstond.

Niet zo gek dus dat Feldmann de hoofdrol krijgt toebedeeld in ‘Stroom, de wereld achter het stopcontact’ van emeritus-hoogleraar elektriciteitsvoorziening Lou van der Sluis en Delta-redacteur Jos Wassink. Het duo neemt daarbij behoorlijk wat hooi op de vork: de geschiedenis vertellen van de netwerken in Nederland, de natuurkundige principes uitleggen en de ontdekkers daarvan eren, het maatschappelijke belang aan de orde stellen, de economische onderbouwing uitleggen en iets zeggen over toekomstige ontwikkelingen. En dat voor een zo breed mogelijke doelgroep.

Van der Sluis en Wassink slagen daarin door de inzet van een breed palet aan middelen. Het degelijke historische verhaal over pionierende ondernemers als Willem Smit, over instituties als SEP en KEMA, en over onderzoekers als Volta, Ampère en Edison, vormt de rode draad door het boek. Maar die beslaat nog niet de helft van de pagina’s. Er is veel meer.

Geen relevant onderwerp blijft onaangeroerd

Een aantal strips met Feldmann als hoofdpersoon legt de principes van de elektriciteitsvoorziening uit op scholierenniveau. Een reportage uit de Bommelerwaard, waar bewoners in december 2007 twee volle dagen zonder stroom zaten, drukt in een levendige stijl de urgentie van het onderwerp uit. Korte en langere kaders leggen onder meer uit hoe de standaarden van 230 Volt en 50 Hertz ontstaan zijn, hoe gelijk- en wisselstroom zich tot elkaar verhouden en welke windturbines er allemaal bestaan. Een viertal doorwrochte infographics legt in detail uit hoe elektrische krachten op elkaar inwerken.

In nog geen 200 pagina’s gaat het op deze manier van één generator per bedrijf in 1850, via volledig gecentraliseerde elektriciteitsvoorziening in 1950 naar één set zonnepanelen en één accu per huishouden in de nabije toekomst, met een netwerk dat voor stabiliteit zorgt. De informatiedichtheid is hoog. Geen relevant onderwerp blijft onaangeroerd. Dat is de kracht, maar ook een beetje de zwakte van het boek: er wordt wel heel veel aangestipt, op diverse niveaus. Er is een reëel risico van overbelasting van de lezer. Wie daarvoor vreest kan het best terugvallen op de scholierenstrategie: alleen de stripjes lezen.

Lou van der Sluis en Jos Wassink, ‘Stroom, de wereld achter het stopcontact’, Wbooks, 2017, ISBN 978 94 625 8230 9, €22,95.

Christian Jongeneel