Wetenschap

Klimmers hoeven geen pijn te lijden

Volgende week denkt ir. Eleonora van der Putten de halve finale te halen bij het wereldkampioenschap sportklimmen. Dankzij haar afstudeerwerk klimt ze zonder pijn, in tegenstelling tot vele concurrentes.

/strong>

Na het zien van de foto’s in het medisch handboek ‘Foot and ankle’ van professor Chris Snijders gooi je acuut je pumps het raam uit. Hallux valgus heten de akelig naar binnen gebogen tenen van pumpdragers officieel. Snijders: ,,Zeer pijnlijk. En staat de grote teen eenmaal schuin dan wordt het alleen maar erger. De pees loopt namelijk niet meer onder het bot door en trekt de teen steeds verder naar binnen.” Een weinig elegante oplossing: het bot vastschroeven.

Industrieel ontwerpster Eleonora van der Putten ziet de kromme tenen dagelijks in de klimhal. Niet hooggehakte pumps, maar klimschoenen zijn hier de boosdoeners. Om voldoende grip te hebben, kiezen klimmers vaak te kleine schoenen waardoor de tenen in de verdrukking komen.

Van der Putten: ,,Onder topklimmers zijn voetafwijkingen bijna normaal en is pijn algemeen geaccepteerd. Maar ik kon er niet mee leven, en dacht ‘dat moet toch anders kunnen’.” Na het college biomechanica van Snijders besloot de IO-studente op de hoogleraar medische technologie af te stappen met de vraag of ze kon afstuderen op een ontwerp voor een ‘pijnloze’ klimschoen. Deze maand staat het ontwerp in het vakblad Applied ergonomics.

Snijders vond de klimschoen direct een interessant onderwerp. ,,Het is een heel aparte schoen. Je moet er niet op kunnen lopen, maar er op je tenen in staan.” Het onderwerp sloot bovendien aan bij zijn favoriete onderwerp: voeten. Nederlandse militairen hoor je bijvoorbeeld niet meer aankomen mede dankzij Snijders werk aan de gevechtslaars.

Banaan

De ideale klimschoen, begint Van der Putten, is géén schoen, want met blote voeten heb je het meeste ‘gevoel’ en grip. Maar beklim eens een rots of klimmuur op blote voeten zonder ze open te halen. Second best is een soort second skin, een nauwsluitende schoen, want elke millimeter ruimte tussen voet en schoen vergroot het risico van wegglijden of draaien. De IO-studente dook in de biomechanica en putte uit de wetenschappelijke literatuur om een prototype te maken, dat nu voor haar op tafel ligt. Ze is er heeltevreden over, maar klimt er niet op omdat de schoen nog enig in zijn soort is. Inmiddels hebben twee fabrikanten wel een acceptabel ‘aftreksel’ op de markt gebracht.

Wat meteen opvalt is de banaanvorm van de schoen (zie tekeningen). Van der Putten: ,,Het voetbed is precies de afdruk die je nalaat als je met natte voeten op een vloer staat. Je tenen zitten ook niet gestrekt in de schoen, ze maken een hoek naar beneden. Zo kan je optimaal op je grote teen staan, want daarin zit de meeste kracht.”

Een andere Delftse verbetering is een flapsluiting van elastisch namaakleer die onder de zool doorloopt. De flap zorgt ervoor dat de schoen stevig om de middenvoet sluit, zonder overigens de aders af te knellen. Zo hoeven mensen met smalle voeten niet langer een te kleine maat schoenen te kopen.

Een aanpassing die nauwelijks opvalt is dat de zool onderaan de grote teen dunner is. De ontwerpster: ,,Als je onder een dak [sportterm voor een uitstekende rots, red.] hangt, zoek je steun met je tenen door ze om een randje te knijpen. Doordat het stukje zool onder de teen dunner is, rekt het mee en kan je je tenen strekken en om een steun krullen.”

Via een enthousiaste Nederlandse importeur van schoenenfabrikant La Sportiva regelde Van der Putten dat ze nabij het Italiaanse Bolzano het prototype van haar ideale klimschoen kon maken. La Sportiva heeft daarna ook een banaanvormige schoen op de markt gebracht voor topklimmers. Van der Putten: ,,Helaas bleek het afslijpen van de zool te arbeidsintensief en de flapsluiting te duur voor een commercieel product. Het model van La Sportiva is dus beter, maar nog niet optimaal.”

Nu, drie jaar na het eerste prototype, is de klimster adviseur bij een grote concurrent van La Sportiva, het Spaanse Boreal. ,,Zij gaan de door mij ontworpen zool proberen te gieten zodat afslijpen niet langer nodig is.” Snijders: ,,Het is erg leuk om te zien dat onze ideeën hun weg hebben gevonden in de industrie. Dat Eleonora zelf een topklimster is, heeft zeker bijgedragen aan het succes en dankzij haar netwerk hadden we meteen intensief contact met de industrie.”

Nederlands kampioene

Tijdens het afstudeerwerk kon Van der Putten haar twintig trainingsuren per week halen doordat de prototypes natuurlijk ook in de praktijk getest moesten worden. Nu werkt de ontwerpster 32 uur in de week bij Philips, zodat ze elke dag om vijf uur in de klimhal kan zijn. Ze staat derde op de Nederlandse ranglijst, haar topprestatie is een achttiende plek internationaal. ,,Mijn doel is om een keer Nederlands kampioene te worden, maar eigenlijk ben ik te laat begonnen. Mijn moeder zegt dat ik altijd al in bomen zat, maar pas op mijn zeventiende liet een kennis van mijn vader me een klimhal zien. Ik was meteen verloren.”

Ook wat betreft de ideale klimschoen heeft Van der Putten nog ambities. Ze wil haar verbeteringen graag terugzien in alle schoenen, niet alleen de topmodellen. ,,Beginners kopen nu vaak rechte, stijve schoenen. Verkopers in de sportwinkels raden je dat vaak aan. Maar zo train je niet de juiste spieren en loop je het risico van voetafwijkingen. Bovendien moet je later eigenlijk weer opnieuw beginnen op betere schoenen. Meteen goede schoenen aantrekken lijkt mij veel verstandiger.”

Volgende week denkt ir. Eleonora van der Putten de halve finale te halen bij het wereldkampioenschap sportklimmen. Dankzij haar afstudeerwerk klimt ze zonder pijn, in tegenstelling tot vele concurrentes.

Na het zien van de foto’s in het medisch handboek ‘Foot and ankle’ van professor Chris Snijders gooi je acuut je pumps het raam uit. Hallux valgus heten de akelig naar binnen gebogen tenen van pumpdragers officieel. Snijders: ,,Zeer pijnlijk. En staat de grote teen eenmaal schuin dan wordt het alleen maar erger. De pees loopt namelijk niet meer onder het bot door en trekt de teen steeds verder naar binnen.” Een weinig elegante oplossing: het bot vastschroeven.

Industrieel ontwerpster Eleonora van der Putten ziet de kromme tenen dagelijks in de klimhal. Niet hooggehakte pumps, maar klimschoenen zijn hier de boosdoeners. Om voldoende grip te hebben, kiezen klimmers vaak te kleine schoenen waardoor de tenen in de verdrukking komen.

Van der Putten: ,,Onder topklimmers zijn voetafwijkingen bijna normaal en is pijn algemeen geaccepteerd. Maar ik kon er niet mee leven, en dacht ‘dat moet toch anders kunnen’.” Na het college biomechanica van Snijders besloot de IO-studente op de hoogleraar medische technologie af te stappen met de vraag of ze kon afstuderen op een ontwerp voor een ‘pijnloze’ klimschoen. Deze maand staat het ontwerp in het vakblad Applied ergonomics.

Snijders vond de klimschoen direct een interessant onderwerp. ,,Het is een heel aparte schoen. Je moet er niet op kunnen lopen, maar er op je tenen in staan.” Het onderwerp sloot bovendien aan bij zijn favoriete onderwerp: voeten. Nederlandse militairen hoor je bijvoorbeeld niet meer aankomen mede dankzij Snijders werk aan de gevechtslaars.

Banaan

De ideale klimschoen, begint Van der Putten, is géén schoen, want met blote voeten heb je het meeste ‘gevoel’ en grip. Maar beklim eens een rots of klimmuur op blote voeten zonder ze open te halen. Second best is een soort second skin, een nauwsluitende schoen, want elke millimeter ruimte tussen voet en schoen vergroot het risico van wegglijden of draaien. De IO-studente dook in de biomechanica en putte uit de wetenschappelijke literatuur om een prototype te maken, dat nu voor haar op tafel ligt. Ze is er heeltevreden over, maar klimt er niet op omdat de schoen nog enig in zijn soort is. Inmiddels hebben twee fabrikanten wel een acceptabel ‘aftreksel’ op de markt gebracht.

Wat meteen opvalt is de banaanvorm van de schoen (zie tekeningen). Van der Putten: ,,Het voetbed is precies de afdruk die je nalaat als je met natte voeten op een vloer staat. Je tenen zitten ook niet gestrekt in de schoen, ze maken een hoek naar beneden. Zo kan je optimaal op je grote teen staan, want daarin zit de meeste kracht.”

Een andere Delftse verbetering is een flapsluiting van elastisch namaakleer die onder de zool doorloopt. De flap zorgt ervoor dat de schoen stevig om de middenvoet sluit, zonder overigens de aders af te knellen. Zo hoeven mensen met smalle voeten niet langer een te kleine maat schoenen te kopen.

Een aanpassing die nauwelijks opvalt is dat de zool onderaan de grote teen dunner is. De ontwerpster: ,,Als je onder een dak [sportterm voor een uitstekende rots, red.] hangt, zoek je steun met je tenen door ze om een randje te knijpen. Doordat het stukje zool onder de teen dunner is, rekt het mee en kan je je tenen strekken en om een steun krullen.”

Via een enthousiaste Nederlandse importeur van schoenenfabrikant La Sportiva regelde Van der Putten dat ze nabij het Italiaanse Bolzano het prototype van haar ideale klimschoen kon maken. La Sportiva heeft daarna ook een banaanvormige schoen op de markt gebracht voor topklimmers. Van der Putten: ,,Helaas bleek het afslijpen van de zool te arbeidsintensief en de flapsluiting te duur voor een commercieel product. Het model van La Sportiva is dus beter, maar nog niet optimaal.”

Nu, drie jaar na het eerste prototype, is de klimster adviseur bij een grote concurrent van La Sportiva, het Spaanse Boreal. ,,Zij gaan de door mij ontworpen zool proberen te gieten zodat afslijpen niet langer nodig is.” Snijders: ,,Het is erg leuk om te zien dat onze ideeën hun weg hebben gevonden in de industrie. Dat Eleonora zelf een topklimster is, heeft zeker bijgedragen aan het succes en dankzij haar netwerk hadden we meteen intensief contact met de industrie.”

Nederlands kampioene

Tijdens het afstudeerwerk kon Van der Putten haar twintig trainingsuren per week halen doordat de prototypes natuurlijk ook in de praktijk getest moesten worden. Nu werkt de ontwerpster 32 uur in de week bij Philips, zodat ze elke dag om vijf uur in de klimhal kan zijn. Ze staat derde op de Nederlandse ranglijst, haar topprestatie is een achttiende plek internationaal. ,,Mijn doel is om een keer Nederlands kampioene te worden, maar eigenlijk ben ik te laat begonnen. Mijn moeder zegt dat ik altijd al in bomen zat, maar pas op mijn zeventiende liet een kennis van mijn vader me een klimhal zien. Ik was meteen verloren.”

Ook wat betreft de ideale klimschoen heeft Van der Putten nog ambities. Ze wil haar verbeteringen graag terugzien in alle schoenen, niet alleen de topmodellen. ,,Beginners kopen nu vaak rechte, stijve schoenen. Verkopers in de sportwinkels raden je dat vaak aan. Maar zo train je niet de juiste spieren en loop je het risico van voetafwijkingen. Bovendien moet je later eigenlijk weer opnieuw beginnen op betere schoenen. Meteen goede schoenen aantrekken lijkt mij veel verstandiger.”

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.