Klimaatzaak: ‘Ik hoop dat Shell nu grotere stappen gaat zetten’

Nu de rechtbank in Den Haag in de klimaatzaak van onder meer Milieudefensie tegen Shell heeft geoordeeld dat het oliebedrijf zijn CO₂-uitstoot vrijwel dient te halveren, moet het bedrijf overstag en vol inzetten op duurzame alternatieven als wind- en zonne-energie.

Fout, zegt econoom en energie-expert Aad Correljé van de faculteit Techniek, Bestuur en Management. Shell krijgt resultaatverplichtingen voor de eigen CO₂-reductie en inspanningsverplichtingen voor leveranciers en afnemers. “Shell hoeft dus helemaal niet minder olie en gas te gaan winnen”, aldus Correljé. “Het kan daarmee doorgaan, maar wel op een duurzamere manier. Allerlei processen die veel fossiele brandstoffen vergen – denk aan het aanboren, oppompen en verschepen van olie en gas, kunnen ook elektrisch.”

‘Activistische aandeelhouders zullen vaker steun krijgen van andere aandeelhouders’

Dat Shell straks misschien met elektrisch aangedreven schepen olie vervoert, klinkt niet bepaald radicaal. Zet dat zoden aan de dijk?
“Toch wel. De winning en verwerking van fossiele brandstoffen is extreem energie-intensief. 15 Procent van de totale uitstoot die met fossiele brandstoffen samenhangt, gaat bij die processen de lucht in. Als je dat aandeel kunt reduceren met 45 procent heeft dat impact. Dat vergt bovendien innovatie, die van pas kan komen om de petrochemische industrie te verduurzamen; denk aan de vervaardiging van plastics, kunstmest en grondstoffen voor medicijnen. Ook die industrie is zeer energie-intensief.”

Shell zal toch meer moeten inzetten op waterstoftechnologie, wind- en zonne-energie?
“Daar werd natuurlijk al over gesproken en naar gehandeld in de board room. Al was het te weinig, volgens sommigen. De investeringen in alternatieve energiebronnen zullen opgevoerd worden. Activistische aandeelhouders zullen zich door deze uitspraak gesterkt voelen en vaker steun krijgen van andere aandeelhouders. Er was al een ontwikkeling gaande en die krijgt met deze rechterlijke uitspraak een extra duw.”

Shell wordt op de beurs niet afgestraft na de rechtbankuitspraak. Welke conclusie valt daaruit te trekken?
“Dat investeerders ervan uitgaan dat Shell niet de enige is die moet verduurzamen. Waarschijnlijk krijgen veel meer oliebedrijven hiermee te maken. Als aandeelhouders denken dat Shell zich relatief goed door deze veranderingen weet heen te slaan, kan een verduurzaming van de oliesector juist gunstig uitpakken voor het bedrijf.”

‘Spectaculair. Een overwinning voor het Nederlandse recht‘

Student Wouter Maas (23) is de Delftse ‘green team coördinator’. Op alle faculteiten zijn zogenoemde green teams bezig met verduurzaming van en het vergroten van bewustwording in onderwijs en onderzoek. Binnen GreenTU, het centrale duurzaamheidsorgaan van de TU, heeft Maas de portefeuille onderwijs. Hij staat in de lijst van honderd jonge duurzame koplopers van Nederland. 

Hoe beluisterde jij de rechterlijke uitspraak?
“Ik vind het spectaculair en een overwinning voor het Nederlandse recht. Net als de eerdere Urgendazaak laat deze uitspraak zien dat je verplichtingen kunt opleggen aan bedrijven die in lijn zijn met de wetenschap.”

Wat voor gevolgen verwacht je?
“Ik hoop dat Shell nu grotere stappen gaat zetten en de verduurzaming gaat versnellen in onderzoek, technologische innovaties en investeringen. Shell reageerde op de uitspraak met de vraag of straks iedereen wordt aangeklaagd. Ik denk van wel. Ieder groot bedrijf zal moeten nagaan wat zijn rol in de klimaattransitie is. Zo laat je bedrijven de verantwoordelijkheid nemen die ze toekomt. Ik ben daar blij mee.”

Shell krijgt resultaatverplichtingen voor de eigen CO₂-reductie en inspanningsverplichtingen voor leveranciers en afnemers. Wat verwacht je daarvan?
“Dat duidt op systeemdenken, in plaats van het individuele denken dat we een paar jaar geleden nog hadden. Het idee dat bedrijven verantwoordelijkheid dragen voor het product dat ze leveren, vind ik terecht.”

Moet Shell automobilisten adviseren om de helft minder te rijden?
“Shell moet consumenten de mogelijkheid bieden hun CO₂-emissie daadwerkelijk te verminderen. Bedrijven moeten aantrekkelijkere duurzamere keuzes aanbieden en die sneller opschalen. Denk aan elektrisch rijden en rijden op waterstof.”

Sinds 2011 zijn Shell en TU Delft ‘preferred partners’. Welke gevolgen zal deze uitspraak zal hebben in Delft?
“Ik denk dat er niet veel verandert, omdat de TU al zwaar inzet op duurzaamheid. Shell investeert nu nog het grootste deel van de onderzoeksgelden in fossiele winning. Het zou logisch zijn als ze hun onderzoekinvesteringen verschuiven naar zonne- en windenergie en opslagtechnologie. Dat is een mooie kans voor de TU Delft.”

 Jos Wassink / Tomas van Dijk

Update 2-6-2021

Delta heeft over de samenwerking tussen de TU en Shell ook rector magnificus Tim van der Hagen om een reactie gevraagd. TU-onderzoekers doen immers nog steeds samen met Shell onderzoek naar de maximalisatie van opbrengsten uit olievelden. Komt er door de klimaatzaak versneld een eind aan dit soort samenwerkingen?

Een woordvoerder laat namens Van der Hagen weten dat er ‘nog enige projecten op het gebied van fossiele brandstoffen lopen’, maar dat ‘nieuwe onderzoeksprojecten met industriële partners altijd gaan om het versnellen van de energietransitie’. Volgens de woordvoerder richten sinds vier of vijf jaar’ vrijwel alle nieuwe grote onderzoeksprojecten met Shell zich op duurzame energievoorziening’. Zij noemt zonne-energie, windenergie en biobrandstoffen als voorbeelden. “De expertise van de TU Delft is inmiddels vrijwel geheel gericht op nieuwe energie, waardoor we voor deze industrietak een interessante partij zijn om mee samen te werken.”