Ingenieurs op campagne

,,Een bekende kop is belangrijk voor een politicus.”

Diederik Samsom (31) was de doorgewinterde campagneleider van Greenpeace. Zijn motto: niets is lekkerder dan compromisloos actievoeren in rubberbootjes. Na de deceptie van de vorige verkiezingen volgt nu een tweede poging om Kamerlid te worden. Als nummer negen op de lijst van de PvdA is hij vrijwel zeker van een zetel. Over zijn collega Pieter Hofstra: ,,Een klassieke VVD’er. Hij heeft een oude oplossing om de files te bestrijden: meer asfalt. Terwijl ik liever naar betere benutting en betere beprijzing kijk. Dat is meer des ingenieurs.”

Pieter Hofstra (56) studeerde in 1969 af bij civiele techniek. De ouwe rot % hij is al acht jaar Kamerlid % is onder meer lid van de Kamercommissies voor Financiën, Verkeer en Waterstaat en Economische Zaken. En niet onverdienstelijk: volgens een telling van Intermediair werd Hofstra vorig jaar ruim tweehonderd keer geciteerd door de landelijke media. Slechts vijftien Kamerleden deden dat beter. Hofstra over Samsom: ,,Ik ken hem nauwelijks. Ik weet alleen dat hij uit de milieuhoek komt.”

Terwijl stropdassen en mantelpakjes broodjes verorberen komt Pieter Hofstra met zijn koffertje binnen. Om zijn nek een blauwe VVD-sjaal en een VVD%keycord met de toegangspas voor het Tweede Kamer-gebouw eraan. Hofstra glimlacht, schudt handen en slobbert een kop koffie weg. ,,Hee jongen, hoe is het ermee”, roept een bekende joviaal als hij de volksvertegenwoordiger ziet.

Gevraagd naar zijn campagnestrategie antwoordt Hofstra resoluut: ,,Ik doe op elk moment, op elke plaats en over elk onderwerp duidelijke uitspraken. Maar ik zeg niet alleen wat mensen willen horen. Dat is windvaangedrag.” Vanavond is Hofstra speciaal voor een fiscaal debat van accountantsbureau PriceWaterhouseCoopers vanuit zijn Drentse woonplaats Paterswolde naar Den Haag gekomen. Of er veel te halen valt betwijfelt hij. ,,Een groot deel van het publiek stemt waarschijnlijk al op VVD of CDA. Maar het is als Sterreclame: je moet domweg aanwezig zijn.”

Het debat gaat over belastingen: huurwaardeforfait, hypotheekrenteaftrek en armoedeval. Het zijn Hofstra’s specialiteiten. ,,Ingenieurs kunnen goed rekenen. Bij voorkeur op de achterkant van een sigarendoos. Als iemand zegt dat een maatregel zestien miljoen euro kost, reken ik snel voor dat dat tien euro per Nederlander is.”

Tijdens het debat is Hofstra uitgesproken. Als het SP-standpunt om btw te heffen over softdrugs ter sprake komt, grapt hij: ,,Dat zou dan het enige legale zijn wat in die sector gebeurt.” En even later springt hij gretig in op de opmerking dat de Duitse bezetter de hypotheekrente heeft ingevoerd: ,,Dat is dan het enige goede wat hij gedaan heeft.” Soms lijkt het of niet Pieter Hofstra hier zit, maar Jiskefets Michiel Romeyn die een karikatuur van de politicus neerzet. De VVD’er behoort tot het soort mannen dat het goed doet op verjaardagsfeestjes. Een vrolijke lach, stellige meningen en een ruim assortiment grappige opmerkingen. ,,Ik maak af en toe een grap en een grol. Dat trekt de aandacht. En bovendien laat een korte interruptie zien wat ik belangrijkvind.”

Donderdag 9 januari. Ontbijtprogramma Goedemorgen Nederland op Nederland 1.

Campagne voeren % je moet er iets voor over hebben. Nachtrust bijvoorbeeld. Op donderdagochtend om kwart voor zes wordt Diederik Samsom thuis opgehaald. En waarvoor? Voor Goedemorgen Nederland: lichtverteerbaar ochtendbeschuitgekeuvel met presentatrice Daphne Bunskoek. Samsom zit ontspannen naast CDA-jongeling Nicolien van Vroonhoven. Hij lonkt zelfs een beetje naar haar. ,,Mijn voorkeur is om te regeren met het CDA en de SP.”

Achteraf is Samsom redelijk tevreden over zijn optreden. ,,Ik wilde inhoudelijke dingen zeggen op een begrijpelijke manier. In het begin verslikte ik me daarin, later ging het beter. Jammer dat Daphne Bunskoek direct op een ander onderwerp overging toen Nicolien en ik een meningsverschil hadden.” Nuttig was zijn optreden ondanks dat wel: ,,Een bekende kop is belangrijk voor een politicus. Als ze mij een vaste rubriek in Goedemorgen Nederland zouden aanbieden, zou ik dat met beide handen aangrijpen. Ook al moet ik daarvoor iedere dag om vijf uur op.”

Donderdag 9 januari. Debat over duurzaamheid in het Floratheater in Delft.

Een vol theaterzaaltje in de oude binnenstad van Delft. Toch is Diederik Samsom licht teleurgesteld. Hij kwam op het debat van duurzaamheidsplatform Osiris om eens flink in discussie te gaan met demissionair Milieustaatssecretaris Pieter van Geel, maar vindt in plaats daarvan een jongeman van de jongerenafdeling van het CDA. Van Geel heeft op het laatste moment afgezegd.

Samsom speelt een thuiswedstrijd. Niet alleen is hij terug in de stad waar hij studeerde, het onderwerp is hem ook op het lijf geschreven: duurzame ontwikkeling. Al voor aanvang van het debat krijgt het aanwezige publiek de kans een voorkeursstem uit te brengen op een van de partijen. In de ‘zetelverdeling’ die hieruit voortvloeit scoort Samsom 34 van de 150 zetels.

Dan volgt het debat. Samsom hakt hard op oliemaatschappij Shell in. ,,Dat bedrijf geeft vijf miljoen per jaar uit aan onderzoek naar nieuwe olievelden en slechts een half miljoen per vijf jaar voor onderzoek naar duurzame energie.” Het luidt zijn overwinning in: in de peiling na afloop komt zijn PvdA uit op 50 zetels. Samsom: ,,Het is een beetje een hype: debatten als kooigevechten, waarbij iemand moet winnen.” Een representatieve steekproef is het niet. Onder duurzamen krijgt een progressief kabinet duidelijk de voorkeur: samen halen de linkse partijen, inclusief D66, een megameerderheid van 123 zetels.

Vrijdag 10 januari. Argos op Radio 1.

Vanuit een Groningse studio wordt Pieter Hofstra naar Hilversum gestraald. Vpro radio, een gesprek over de prijsverhogingen bij de spoorwegen. ,,In campagnetijd ben ik veel eerder geneigd op een verzoek van de radio in te gaan. Naar een programma als Argos luisteren toch % schat ik % zo’n tweehonderdduizend mensen. Ik had ook bij een plaatselijke afdeling van de VVD een zaaltje van dertig mensen kunnen toespreken.”

Hofstra klaagt tijdens het programma over de slinkse prijsverhoging van de spoorwegen. En over minister Netelenbos, die de Kamer verkeerd heeft voorgelicht over de toestand van het spoorwegnetwerk. Vooraf heeft de politicus een lijstje gemaakt met de punten die hij wilde noemen. Maar de VVD’er kan niet al zijn troeven uitspelen. ,,Drie kwartier zendtijd voor vier gasten is erg weinig. Daardoor raakt het gesprek ook gauw versnipperd. Later hoorde ik dat de Vpro niet verwacht had dat de NS iemand zouden sturen.” Graag had hij tijd gehad om zijnpartij te verdedigen. ,,Vaak zeggen mensen dat de VVD altijd maar wil privatiseren en verzelfstandigen. En dat we daarom schuld hebben aan de situatie bij NS. Mijn punt is dan: bij monopolisten moet de overheid altijd argwanend zijn.” Het komt er niet van. Helemaal onopgemerkt blijft zijn optreden desondanks niet. ,,Sommige mensen van mijn Rotaryclub hadden me op de radio gehoord en waren verbaasd dat ik een uur later weer bij hen aanschoof.”

Zaterdag 11 januari. Presentatie Rode Ingenieurs in Eindhoven.

Rond de tafel van een Turkse sociaal-culturele vereniging zitten maatschappelijk werksters en vrouwen met hoofddoeken. Diederik Samsom luistert aandachtig naar ze, zijn handen gevouwen alsof hij in gebed is. Op zijn rode fleecetrui staat het logo van zijn partij, daarboven in witte letters: ‘De Rode Ingenieurs’. Het is de naam van het team dat Samsom samen met de Wageningse PvdA-ingenieurs Staf Depla en Jeroen Dijsselbloem vormt. Hun doel: het bedenken van praktische oplossingen die werken.

Wat de naam doet vermoeden is niet waar: de thema’s die de Rode Ingenieurs behandelen zijn niet alleen technisch. Vandaag presenteren ze een eigen plan om de inburgering te verbeteren. Samsom: ,, Tijdens de discussie vandaag zagen we dat allochtonen % vooral de vrouwen % graag verplichte cursussen hebben. Maar de overheid heeft ook een verplichting: zij moet ervoor zorgen dat er voldoende cursussen aangeboden worden. Dan pas kun je zeggen dat iedereen die ook moet volgen. Of we veel geleerd hebben vandaag? Ja, bijvoorbeeld dat er een stuk ontbreekt in ons plan. Dat gaan we zo snel mogelijk aanpassen.”

,,Mag ik een folder?” vraagt een jongen. ,,Mag je al stemmen?” vraagt Samsom. ,,Nee. Ik heb het nodig voor een werkstuk.” De middag is ingeruimd voor een oud-Hollandse tafereeltje van de politicus op de markt. In PvdA-termen heet het meer rood op straat. Zieltjes winnen dus. ,,Het is belangrijk te tonen dat de PvdA weer op straat durft te staan. Je kon een halfjaar geleden beter een zak over je heen trekken, want in dit soort wijken kreeg je veel bagger over je heen.”

En de opdracht voor de PvdA is zwaar % Samsom rekende het zijn partij voor: ,,Om de één miljoen kiezers terug te winnen die we in mei verloren hebben, moeten we hard werken. Als er vijfentwintig kandidaten veertig dagen lang zestien uur campagne voeren moeten ze nog één kiezer per minuut overtuigen.” En dus staat Samsom op de Woenselse markt voor een kraampje waarop in grote letters ‘Kip aan ’t spit’ staat. ,,Mevrouw, weet u al wat u gaat stemmen op 22 januari?” ,,God weet het.” ,,Dat klinkt niet alsof u op ons gaat stemmen.”

Ze zijn politicus en Delfts ingenieur. Maar veel meer overeenkomsten zijn er niet. Delta ging op campagne met Diederik Samsom (PvdA) en Pieter Hofstra (VVD). ,,Een bekende kop is belangrijk voor een politicus.”

Diederik Samsom (31) was de doorgewinterde campagneleider van Greenpeace. Zijn motto: niets is lekkerder dan compromisloos actievoeren in rubberbootjes. Na de deceptie van de vorige verkiezingen volgt nu een tweede poging om Kamerlid te worden. Als nummer negen op de lijst van de PvdA is hij vrijwel zeker van een zetel. Over zijn collega Pieter Hofstra: ,,Een klassieke VVD’er. Hij heeft een oude oplossing om de files te bestrijden: meer asfalt. Terwijl ik liever naar betere benutting en betere beprijzing kijk. Dat is meer des ingenieurs.”

Pieter Hofstra (56) studeerde in 1969 af bij civiele techniek. De ouwe rot % hij is al acht jaar Kamerlid % is onder meer lid van de Kamercommissies voor Financiën, Verkeer en Waterstaat en Economische Zaken. En niet onverdienstelijk: volgens een telling van Intermediair werd Hofstra vorig jaar ruim tweehonderd keer geciteerd door de landelijke media. Slechts vijftien Kamerleden deden dat beter. Hofstra over Samsom: ,,Ik ken hem nauwelijks. Ik weet alleen dat hij uit de milieuhoek komt.”

Terwijl stropdassen en mantelpakjes broodjes verorberen komt Pieter Hofstra met zijn koffertje binnen. Om zijn nek een blauwe VVD-sjaal en een VVD%keycord met de toegangspas voor het Tweede Kamer-gebouw eraan. Hofstra glimlacht, schudt handen en slobbert een kop koffie weg. ,,Hee jongen, hoe is het ermee”, roept een bekende joviaal als hij de volksvertegenwoordiger ziet.

Gevraagd naar zijn campagnestrategie antwoordt Hofstra resoluut: ,,Ik doe op elk moment, op elke plaats en over elk onderwerp duidelijke uitspraken. Maar ik zeg niet alleen wat mensen willen horen. Dat is windvaangedrag.” Vanavond is Hofstra speciaal voor een fiscaal debat van accountantsbureau PriceWaterhouseCoopers vanuit zijn Drentse woonplaats Paterswolde naar Den Haag gekomen. Of er veel te halen valt betwijfelt hij. ,,Een groot deel van het publiek stemt waarschijnlijk al op VVD of CDA. Maar het is als Sterreclame: je moet domweg aanwezig zijn.”

Het debat gaat over belastingen: huurwaardeforfait, hypotheekrenteaftrek en armoedeval. Het zijn Hofstra’s specialiteiten. ,,Ingenieurs kunnen goed rekenen. Bij voorkeur op de achterkant van een sigarendoos. Als iemand zegt dat een maatregel zestien miljoen euro kost, reken ik snel voor dat dat tien euro per Nederlander is.”

Tijdens het debat is Hofstra uitgesproken. Als het SP-standpunt om btw te heffen over softdrugs ter sprake komt, grapt hij: ,,Dat zou dan het enige legale zijn wat in die sector gebeurt.” En even later springt hij gretig in op de opmerking dat de Duitse bezetter de hypotheekrente heeft ingevoerd: ,,Dat is dan het enige goede wat hij gedaan heeft.” Soms lijkt het of niet Pieter Hofstra hier zit, maar Jiskefets Michiel Romeyn die een karikatuur van de politicus neerzet. De VVD’er behoort tot het soort mannen dat het goed doet op verjaardagsfeestjes. Een vrolijke lach, stellige meningen en een ruim assortiment grappige opmerkingen. ,,Ik maak af en toe een grap en een grol. Dat trekt de aandacht. En bovendien laat een korte interruptie zien wat ik belangrijkvind.”

Donderdag 9 januari. Ontbijtprogramma Goedemorgen Nederland op Nederland 1.

Campagne voeren % je moet er iets voor over hebben. Nachtrust bijvoorbeeld. Op donderdagochtend om kwart voor zes wordt Diederik Samsom thuis opgehaald. En waarvoor? Voor Goedemorgen Nederland: lichtverteerbaar ochtendbeschuitgekeuvel met presentatrice Daphne Bunskoek. Samsom zit ontspannen naast CDA-jongeling Nicolien van Vroonhoven. Hij lonkt zelfs een beetje naar haar. ,,Mijn voorkeur is om te regeren met het CDA en de SP.”

Achteraf is Samsom redelijk tevreden over zijn optreden. ,,Ik wilde inhoudelijke dingen zeggen op een begrijpelijke manier. In het begin verslikte ik me daarin, later ging het beter. Jammer dat Daphne Bunskoek direct op een ander onderwerp overging toen Nicolien en ik een meningsverschil hadden.” Nuttig was zijn optreden ondanks dat wel: ,,Een bekende kop is belangrijk voor een politicus. Als ze mij een vaste rubriek in Goedemorgen Nederland zouden aanbieden, zou ik dat met beide handen aangrijpen. Ook al moet ik daarvoor iedere dag om vijf uur op.”

Donderdag 9 januari. Debat over duurzaamheid in het Floratheater in Delft.

Een vol theaterzaaltje in de oude binnenstad van Delft. Toch is Diederik Samsom licht teleurgesteld. Hij kwam op het debat van duurzaamheidsplatform Osiris om eens flink in discussie te gaan met demissionair Milieustaatssecretaris Pieter van Geel, maar vindt in plaats daarvan een jongeman van de jongerenafdeling van het CDA. Van Geel heeft op het laatste moment afgezegd.

Samsom speelt een thuiswedstrijd. Niet alleen is hij terug in de stad waar hij studeerde, het onderwerp is hem ook op het lijf geschreven: duurzame ontwikkeling. Al voor aanvang van het debat krijgt het aanwezige publiek de kans een voorkeursstem uit te brengen op een van de partijen. In de ‘zetelverdeling’ die hieruit voortvloeit scoort Samsom 34 van de 150 zetels.

Dan volgt het debat. Samsom hakt hard op oliemaatschappij Shell in. ,,Dat bedrijf geeft vijf miljoen per jaar uit aan onderzoek naar nieuwe olievelden en slechts een half miljoen per vijf jaar voor onderzoek naar duurzame energie.” Het luidt zijn overwinning in: in de peiling na afloop komt zijn PvdA uit op 50 zetels. Samsom: ,,Het is een beetje een hype: debatten als kooigevechten, waarbij iemand moet winnen.” Een representatieve steekproef is het niet. Onder duurzamen krijgt een progressief kabinet duidelijk de voorkeur: samen halen de linkse partijen, inclusief D66, een megameerderheid van 123 zetels.

Vrijdag 10 januari. Argos op Radio 1.

Vanuit een Groningse studio wordt Pieter Hofstra naar Hilversum gestraald. Vpro radio, een gesprek over de prijsverhogingen bij de spoorwegen. ,,In campagnetijd ben ik veel eerder geneigd op een verzoek van de radio in te gaan. Naar een programma als Argos luisteren toch % schat ik % zo’n tweehonderdduizend mensen. Ik had ook bij een plaatselijke afdeling van de VVD een zaaltje van dertig mensen kunnen toespreken.”

Hofstra klaagt tijdens het programma over de slinkse prijsverhoging van de spoorwegen. En over minister Netelenbos, die de Kamer verkeerd heeft voorgelicht over de toestand van het spoorwegnetwerk. Vooraf heeft de politicus een lijstje gemaakt met de punten die hij wilde noemen. Maar de VVD’er kan niet al zijn troeven uitspelen. ,,Drie kwartier zendtijd voor vier gasten is erg weinig. Daardoor raakt het gesprek ook gauw versnipperd. Later hoorde ik dat de Vpro niet verwacht had dat de NS iemand zouden sturen.” Graag had hij tijd gehad om zijnpartij te verdedigen. ,,Vaak zeggen mensen dat de VVD altijd maar wil privatiseren en verzelfstandigen. En dat we daarom schuld hebben aan de situatie bij NS. Mijn punt is dan: bij monopolisten moet de overheid altijd argwanend zijn.” Het komt er niet van. Helemaal onopgemerkt blijft zijn optreden desondanks niet. ,,Sommige mensen van mijn Rotaryclub hadden me op de radio gehoord en waren verbaasd dat ik een uur later weer bij hen aanschoof.”

Zaterdag 11 januari. Presentatie Rode Ingenieurs in Eindhoven.

Rond de tafel van een Turkse sociaal-culturele vereniging zitten maatschappelijk werksters en vrouwen met hoofddoeken. Diederik Samsom luistert aandachtig naar ze, zijn handen gevouwen alsof hij in gebed is. Op zijn rode fleecetrui staat het logo van zijn partij, daarboven in witte letters: ‘De Rode Ingenieurs’. Het is de naam van het team dat Samsom samen met de Wageningse PvdA-ingenieurs Staf Depla en Jeroen Dijsselbloem vormt. Hun doel: het bedenken van praktische oplossingen die werken.

Wat de naam doet vermoeden is niet waar: de thema’s die de Rode Ingenieurs behandelen zijn niet alleen technisch. Vandaag presenteren ze een eigen plan om de inburgering te verbeteren. Samsom: ,, Tijdens de discussie vandaag zagen we dat allochtonen % vooral de vrouwen % graag verplichte cursussen hebben. Maar de overheid heeft ook een verplichting: zij moet ervoor zorgen dat er voldoende cursussen aangeboden worden. Dan pas kun je zeggen dat iedereen die ook moet volgen. Of we veel geleerd hebben vandaag? Ja, bijvoorbeeld dat er een stuk ontbreekt in ons plan. Dat gaan we zo snel mogelijk aanpassen.”

,,Mag ik een folder?” vraagt een jongen. ,,Mag je al stemmen?” vraagt Samsom. ,,Nee. Ik heb het nodig voor een werkstuk.” De middag is ingeruimd voor een oud-Hollandse tafereeltje van de politicus op de markt. In PvdA-termen heet het meer rood op straat. Zieltjes winnen dus. ,,Het is belangrijk te tonen dat de PvdA weer op straat durft te staan. Je kon een halfjaar geleden beter een zak over je heen trekken, want in dit soort wijken kreeg je veel bagger over je heen.”

En de opdracht voor de PvdA is zwaar % Samsom rekende het zijn partij voor: ,,Om de één miljoen kiezers terug te winnen die we in mei verloren hebben, moeten we hard werken. Als er vijfentwintig kandidaten veertig dagen lang zestien uur campagne voeren moeten ze nog één kiezer per minuut overtuigen.” En dus staat Samsom op de Woenselse markt voor een kraampje waarop in grote letters ‘Kip aan ’t spit’ staat. ,,Mevrouw, weet u al wat u gaat stemmen op 22 januari?” ,,God weet het.” ,,Dat klinkt niet alsof u op ons gaat stemmen.”