Customize Consent Preferences

We use cookies to help you navigate efficiently and perform certain functions. You will find detailed information about all cookies under each consent category below.

The cookies that are categorized as "Necessary" are stored on your browser as they are essential for enabling the basic functionalities of the site. ... 

Always Active

Necessary cookies are required to enable the basic features of this site, such as providing secure log-in or adjusting your consent preferences. These cookies do not store any personally identifiable data.

No cookies to display.

Functional cookies help perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collecting feedback, and other third-party features.

No cookies to display.

Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics such as the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.

No cookies to display.

Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.

No cookies to display.

Advertisement cookies are used to provide visitors with customized advertisements based on the pages you visited previously and to analyze the effectiveness of the ad campaigns.

No cookies to display.

Opinie

Hawking boeit met complexe natuurkundetheorie

Stephen Hawking, één van ’s werelds meest gerenommeerde natuurkundigen, is naarstig op zoek naar de heilige graal in de theoretische natuurkunde: de Theorie van Alles.

In ‘Het Universum’, dat onlangs verscheen, zet hij zijn zoektocht voort.

Al sinds de relativiteits- en kwantumtheorie van Albert Einstein, uit het begin van de vorige eeuw, zoekt de natuurkunde naar een allesomvattende natuurkundetheorie.

De supersymmetrische snaartheorieën, die halverwege de jaren tachtig hun intrede deden, leken de eerste serieuze kandidaten voor deze Theorie van Alles. Maar al snel werd duidelijk dat deze groep ‘supersnaartheorieën’, samen met de alternatieve theorie van de elfdimensionale superzwaartekracht, opgevat konden worden als manifestaties van één hogere theorie: de zogeheten M-theorie. Juist deze theorie lijkt momenteel de grootste kanshebber voor de Theorie-van-Alles-titel. De omlijsting ervan is inmiddels bekend, maar omtrent de relaties tussen de gedaantes van de M-theorie tast men voorlopig nog in het duister.

In ‘Het Universum’ erkent Stephen Hawking dat de mogelijkheid bestaat dat een allesomvattende natuurkundetheorie nog verder weg is dan we denken. Misschien ontdekken we toch weer nieuwe structuren, op een nog kleinere schaal. Dit gebeurde immers ook aan het eind van de negentiende eeuw, toen men eveneens dacht dat de natuurkunde bijna ‘af’ was.

Maar, stelt de wetenschapper, ook in de natuurkunde bestaat er zoiets als het kleinste Russische poppetje: de natuurwetten bij afstanden van 10-32 millimeter, ook wel de fundamentele Planckschaal genoemd. Metingen bij nog kortere afstanden vereisen energieniveaus die voorlopig nog alleen aan deeltjes in zwarte gaten voorbehouden zijn. En het bouwen van de deeltjesversneller die hiervoor nodig zou zijn, ter grootte van ons zonnestelsel, is binnen afzienbare tijd niet te verwachten.

Hawkings tocht naar de natuurkundige heilige graal voert langs vele onderwerpen. Hij behandelt het ontstaan, de toekomst en de vorm van het heelal volgens verschillende theorieën en de mogelijkheid tot tijdreizen via verstoringen in de vlakke ruimtetijd.

Soms wordt de lezer overspoeld door de complexiteit van de onderwerpen en worden reeds eerder in het boek behandelde onderwerpen te snel als vertrouwd verondersteld. Maar al met al slaagt Hawking er wederom in om met de uitermate interessante, maar ook complexe en abstracte wereld van de theoretische natuurkunde zijn publiek het merendeel van de 209 pagina’s te boeien. Dat is niet in de laatste plaats te danken aan de vele fraaie illustraties. In zijn in 1993 uitgegeven boek ‘Einsteins Droom’ doet Hawking de uitspraak dat hij zelf eigenlijk ook niet veel op heeft met wiskundige vergelijkingen, liever denkt hij in beelden en analogieën. En dat is wat deze uitgave bewerkstelligt: de visualisering van voor de meeste mensen onalledaagse concepten als imaginaire tijd, opgerolde dimensies, zwarte gaten en heelallen met meerdere geschiedenissen, vormt een goede aanvulling op de tekst. Een specialistische wiskundige achtergrond is dan ook geen vereiste om de rode draad te blijven volgen. Enige vaardigheid in het interpreteren van grafieken komt echter af en toe wel van pas. Een aanrader voor diegenen die niet vervaard zijn af en toe de grijze massa flink aan het werk te zetten.

‘Het Universum’ door Stephen Hawking. Oorspronkelijke titel: ‘The Universe in a Nutshell’. Nederlandse vertaling: Uitgeverij Bert Bakker en Ronald Jonkers. ISBN 90 351 2364 6.

Stephen Hawking, één van ’s werelds meest gerenommeerde natuurkundigen, is naarstig op zoek naar de heilige graal in de theoretische natuurkunde: de Theorie van Alles. In ‘Het Universum’, dat onlangs verscheen, zet hij zijn zoektocht voort.

Al sinds de relativiteits- en kwantumtheorie van Albert Einstein, uit het begin van de vorige eeuw, zoekt de natuurkunde naar een allesomvattende natuurkundetheorie.

De supersymmetrische snaartheorieën, die halverwege de jaren tachtig hun intrede deden, leken de eerste serieuze kandidaten voor deze Theorie van Alles. Maar al snel werd duidelijk dat deze groep ‘supersnaartheorieën’, samen met de alternatieve theorie van de elfdimensionale superzwaartekracht, opgevat konden worden als manifestaties van één hogere theorie: de zogeheten M-theorie. Juist deze theorie lijkt momenteel de grootste kanshebber voor de Theorie-van-Alles-titel. De omlijsting ervan is inmiddels bekend, maar omtrent de relaties tussen de gedaantes van de M-theorie tast men voorlopig nog in het duister.

In ‘Het Universum’ erkent Stephen Hawking dat de mogelijkheid bestaat dat een allesomvattende natuurkundetheorie nog verder weg is dan we denken. Misschien ontdekken we toch weer nieuwe structuren, op een nog kleinere schaal. Dit gebeurde immers ook aan het eind van de negentiende eeuw, toen men eveneens dacht dat de natuurkunde bijna ‘af’ was.

Maar, stelt de wetenschapper, ook in de natuurkunde bestaat er zoiets als het kleinste Russische poppetje: de natuurwetten bij afstanden van 10-32 millimeter, ook wel de fundamentele Planckschaal genoemd. Metingen bij nog kortere afstanden vereisen energieniveaus die voorlopig nog alleen aan deeltjes in zwarte gaten voorbehouden zijn. En het bouwen van de deeltjesversneller die hiervoor nodig zou zijn, ter grootte van ons zonnestelsel, is binnen afzienbare tijd niet te verwachten.

Hawkings tocht naar de natuurkundige heilige graal voert langs vele onderwerpen. Hij behandelt het ontstaan, de toekomst en de vorm van het heelal volgens verschillende theorieën en de mogelijkheid tot tijdreizen via verstoringen in de vlakke ruimtetijd.

Soms wordt de lezer overspoeld door de complexiteit van de onderwerpen en worden reeds eerder in het boek behandelde onderwerpen te snel als vertrouwd verondersteld. Maar al met al slaagt Hawking er wederom in om met de uitermate interessante, maar ook complexe en abstracte wereld van de theoretische natuurkunde zijn publiek het merendeel van de 209 pagina’s te boeien. Dat is niet in de laatste plaats te danken aan de vele fraaie illustraties. In zijn in 1993 uitgegeven boek ‘Einsteins Droom’ doet Hawking de uitspraak dat hij zelf eigenlijk ook niet veel op heeft met wiskundige vergelijkingen, liever denkt hij in beelden en analogieën. En dat is wat deze uitgave bewerkstelligt: de visualisering van voor de meeste mensen onalledaagse concepten als imaginaire tijd, opgerolde dimensies, zwarte gaten en heelallen met meerdere geschiedenissen, vormt een goede aanvulling op de tekst. Een specialistische wiskundige achtergrond is dan ook geen vereiste om de rode draad te blijven volgen. Enige vaardigheid in het interpreteren van grafieken komt echter af en toe wel van pas. Een aanrader voor diegenen die niet vervaard zijn af en toe de grijze massa flink aan het werk te zetten.

‘Het Universum’ door Stephen Hawking. Oorspronkelijke titel: ‘The Universe in a Nutshell’. Nederlandse vertaling: Uitgeverij Bert Bakker en Ronald Jonkers. ISBN 90 351 2364 6.

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.