Energietopman voorziet ‘catastrofale’ klimaat verandering

Als directeur van het Internationaal Energieagentschap (IEA) richt dr. Fatih Birol zich vooral op energie en energiemarkten. De jaarlijkse gezaghebbende uitgave World Energy Outlook is zijn initiatief. Maar omdat energieverbruik klimaatverandering veroorzaakt, zijn broeikasgasemissies een belangrijk onderwerp voor het IEA. Daarnaast ligt de elektrificatie van Afrika hem na aan het hart.

Birol zette met brede kwast de belangrijkste energietrends neer:

• De Verenigde Staten zijn dankzij de schalietechniek in een nieuw olie- en gastijdperk beland.
• Er is een enorme groei in de gasmarkt, die vooral op conto van China komt.
• Zonnepanelen (PV) leveren de succesvolste vorm van duurzame energie.
• Elektriciteit groeit twee keer sneller dan de totale energievraag. Met andere woorden: steeds meer dingen worden elektrisch.

In Nederland krijg je wellicht de indruk dat alles draait om groene stroom, maar de dominante wereldtrends voltrekken zich volgens hem vooral op het gebied van fossiele en kernenergie. Of, zoals Birol het verwoordde: “Met een elektrische auto ga je het klimaatprobleem niet oplossen.”

Birol ziet een kloof tussen klimaatdebat en werkelijkheid. (Foto: Roy Borghouts)

Birol signaleerde een groeiende kloof tussen het publieke debat (over de noodzaak de klimaatverandering tot 1,5 graden te beperken) en wat er in de ‘echte wereld’ gebeurt. Want volgens IEA-analyses van nationale energiestrategieën stevent de wereld af op een temperatuurstijging van drie graden. Die klimaatverandering bestempelde Birol als ‘catastrofaal’.

Wat Europa betreft stelde Birol vast dat 95 procent van het CO₂-budget al wordt opgesoupeerd door de huidige infrastructuur van gebouwen, centrales, verkeer en industrie. “Vanaf morgen zou je alles CO₂-vrij moeten doen om aan de klimaatdoelen te voldoen”, verduidelijkte Birol. “Geen vliegreizen meer, geen verkeer.” Als dat te veel gevraagd is, dan moet Europa in elk geval alle nieuwe infrastructuur klimaatneutraal bouwen. Bestaande gebouwen, industrie en centrales moeten aangepakt worden om de CO₂-uitstoot te verminderen, bijvoorbeeld door CO₂ afvang- en opslagtechnologie (CCS) toe te passen.

Birol wil elektriciteit naar Afrika brengen. (Foto: Roy Borghouts)

Birols persoonlijke missie geldt de elektrificatie van Afrika ten zuiden van de Sahel. “Elektriciteit biedt mensen de mogelijkheid tot studeren, het geeft ze toegang tot informatie en laat ze zichzelf ontwikkelen”, motiveert hij zijn project. Toevallig is de sub-Sahara rijk aan zon, wind en stromend water, en is de prijs van windturbines en zonnepanelen lager dan ooit. Birol spant zich in om investeerders te bewegen om een groene energierevolutie in Afrika mogelijk te maken.

Wat kunnen studenten doen, vroeg iemand uit de volle collegezaal. Birol speurde eerst in het publiek naar iemand die, net als hij, de flower power-revolutie van 50 jaar geleden had meegemaakt. Birol herkent het jeugdige idealisme in de generatie die nu de straat opgaat voor het klimaat. “De jeugd neemt klimaatverandering serieus. Houd dat vast. Zet regeringen en samenlevingen ertoe aan om de uitstoot van broeikasgassen te beteugelen”, moedigde hij hen aan.

De enige dissonant in Birols lezing was van technische aard. Zijn dasspeld microfoon werkte niet, de handmicrofoon die hij daarna kreeg bleef maar rondzingen en een reddende headset kwam pas laat tevoorschijn. “Kan ik beginnen?”, vroeg de zeer beleefde maar inmiddels ongeduldige Birol na enkele verloren minuten op het podium. 

• De lezing The Future of Global Energy Markets: Implications for Security, Sustainability and Economic Growth op 21 maart 2019 was onderdeel van de serie Meet the Energy Leaders, georganiseerd door het TU Delft Energy Initiative.