DEMOday 2025: innovatie met een militair randje

Het valt op bij bijna alle pitches: defensie en veiligheid staan voorop. De banden tussen de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek (LR), innovatieve start-ups en Defensie worden steeds steviger aangehaald, vooral in het space-domein. “Het is nu wel tandje bij”, beaamt David de Groot, innovatiemanager bij het ministerie van Defensie. Hij is bij de Aerospace Innovation Hub DEMOday, afgelopen dinsdag bij Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek, op zoek naar nieuwe partijen om mee samen te werken. “De ontwikkelingen de afgelopen jaren zorgen ervoor dat onze innovatiecentra sterker aan het groeien en ontwikkelen zijn. De TU Delft is uniek op het gebied van lucht- en ruimtevaarttechniek, dat is waarom we hier vandaag zijn.”

Hij heeft al met verschillende start-ups gesproken, onder andere bedrijven op het gebied van kunstmatige intelligentie en dataverwerking. Kan De Groot iets meer toelichten waar ze naar op zoek zijn? Hij verwijst naar de incidenten met ongeïdentificeerde drones in het Deense luchtruim vorige week. “Als je in het nieuws alle ontwikkelingen ziet rondom unmanned systems en het detecteren van drones, dan begrijp je de interesse in counter drone-systemen. De partijen die hier gepitcht hebben zijn allemaal hyperrelevant.”

Vijandige drones

Zo’n pitch kwam bijvoorbeeld van Andreas Verbruggen, chief executive officer en co-founder van Fiducial, een bedrijf dat zich richt op zeer nauwkeurige positiebepaling en dataverwerking voor drones en robots. Verbruggen verwijst naar shaheds – onbemande drones vol explosieven – die Oekraïne terroriseren. Ging het begin 2024 nog om een paar honderd Russische shahed-achtige drones per maand, inmiddels ligt dat aantal op duizenden.

‘Over de interceptie-tests kunnen we vanuit veiligheidsperspectief niet te veel zeggen’

Fiducials missie: met een drone deze vijandige drones automatisch detecteren en onderscheppen. Ze hebben nauwe samenwerking met het Nederlandse en Oekraïense ministerie van Defensie. “Deze of volgende week doen we interceptie-tests, maar we kunnen daar vanuit veiligheidsperspectief niet te veel over zeggen”, aldus Verbruggen.

Een project waar hij meer over kwijt kan en wat ze eind dit jaar zullen testen, is het gebruik van een array van camera’s om kleine drones te identificeren en hun route te bepalen. “Dit kan met radar, maar dat is duurder. Bovendien zijn camera’s passief, ze zenden – in tegenstelling tot radar – geen signaal uit en blijven daarmee incognito.” Op de videodemo is te zien hoe de software een vogel detecteert. Het verschil tussen een drone en een vogel is te herkennen aan het vliegpatroon.

Wat komt hierna, drones die zich voortbewegen als vogel om detectie te voorkomen? “Dat zou kunnen, het is een wedloop”, zegt Verbruggen met iets van enthousiasme in zijn stem. “Ik heb natuurlijk een passie voor het bedrijf, en het zijn technisch heel interessante problemen.” Tegelijkertijd zegt hij het heel dubbel te vinden. “Je wilt geen oorlog. Maar vrede is geen vanzelfsprekendheid. De switch van het bedrijf deze kant op is noodzaak.”

We hebben het nu over de inzet van drones ter verdédiging. Maar er kan natuurlijk meer. Wat is de volgende stap? “Ik ben minder comfortabel om dat te delen.”

Tender met de marine

Tussen de tafels waar de verschillende start-ups en studententeams zich profileren, staat het kraampje van Aerogrid. Ze presenteren een opvallende drone die van helikopter kan veranderen naar vliegtuig. Energie-efficiënt, aldus Tomaso De Ponti, medeoprichter en chief executive officer. De vliegtuigdrone kan verticaal opstijgen en horizontaal vliegen, waardoor hij een langere range heeft dan andere drones. Ook is deze drone te gebruiken onder heftige weersomstandigheden, zoals een filmpje aan boord van een schip demonstreert. “De huidige limiet voor hybride drones is windkracht 4.5, wij gaan tot windkracht 7.5.”

Het kleine prototype oogt nog wat fragiel, vooral wanneer het systeem in de lucht omklapt van drone naar vliegtuigmodel. De Ponti: “In werkelijkheid heeft de vliegtuigdrone een spanwijdte van 3 meter en een gewicht van 25 kilo, en moet hij minstens vier uur kunnen vliegen. We testen elke dag, zowel aan de hardware als software. We hebben een tender met de marine lopen.”

Samenwerkende zwermen drones

Een paar tafels verder: Stijn Lafontaine van Emergent swarm solutions. Hij noemt als eerste partner het ministerie van Defensie. Waarom is Defensie geïnteresseerd in zwermende drones? “Defensie wil graag op veilige manieren data kunnen verzamelen uit gevaarlijke omgevingen. Wij kunnen drones met elkaar laten samenwerken op een gedecentraliseerde manier: ze praten direct met elkaar zonder dat ze bestaande middelen zoals satellieten of zendmasten nodig hebben.” De drones brengen een gebied in kaart en komen op tijd terug om de data te leveren, handig in tijden van oorlog. De eerstvolgende test is de zwerm door een dorp laten vliegen. Dat klinkt interessant. “Ik weet niet of Delta daarbij aanwezig mag zijn, Defensie is over het algemeen vrij restrictief in wat ze willen laten zien.”

‘We verkiezen een veiligere wereld boven extra inkomsten’

Lafontaine is blij met de extra financiering die de sombere tijden met zich meebrengen. “Maar onze zwermtechnologie is ook interessant voor civiele doeleinden, zoals search and rescue-missies en het monitoren van bosbranden. Financieel komt de huidige situatie ons misschien iets beter uit, maar we verkiezen een veiligere wereld boven extra inkomsten.”

Michelle Jagtenberg, kandidaat-Tweede-Kamerlid bij D66 en werkzaam bij het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR), loopt geïnteresseerd langs de verschillende opstellingen. Ook haar valt de toegenomen belangstelling van Defensie op. “Toen ik hier studeerde was dat echt meer een taboe. Maar het is begrijpelijk: oorlog versnelt technische innovatie.” Jagtenbergs doel vandaag is vooral om geïnspireerd te worden door de aanwezige mensen en start-ups. “Ontzettend tof om dit soort jongelui te zien die echt hun hart en ziel in hun start-up en innovatie stoppen. Ik wil vanuit de politiek helpen hun droom waar te maken. Om van Nederlands pareltje door te kunnen groeien naar Europese kampioen.”

Van studententeam naar miljoenenbedrijf

Zo’n inspirerend voorbeeld is Jeroen Wink, medeoprichter en chief revenue officer van Dawn Aerospace. Hij vertelt tijdens een presentatie hoe het bedrijf in zeven jaar gegroeid is van een studententeam met het doel om een raket zo hoog mogelijk de lucht in te schieten, tot een miljoenenbedrijf met 120 mensen in dienst, 167 gebouwde stuwmotoren op 38 satellieten in een baan om de aarde, plannen om satellieten te gaan refuelen en ga zo maar even verder. “Vorige week hebben we met de Nederlandse overheid onze satelliet operator license getekend. We zijn de eerste partij die gaat docken met een andere satelliet. Niet gek voor een bedrijf dat zeven jaar geleden nog testte met houten constructies op het Bouwkundeveld.”

En Wink heeft met Dawn Aerospace nog meer gepresteerd. Zo ontwikkelde het bedrijf een eigen onbemand hypersonisch vliegtuig, met in eerste instantie als doel om satellieten in een baan om de aarde te brengen. Maar wegens concurrentie van SpaceX en de toegenomen internationale onrust richt het bedrijf zich nu ook op een ander type vluchten: “Er is nu meer vraag naar betaalbare, herhaalbare manieren om stuwkracht te testen bij hoge snelheid in een lage aardbaan. De volgende gebruikers zijn defensiegebruikers.”

Wink roept in zijn lezing op tot groot denken. Het publiek, bestaande uit studenten, onderzoekers, start-ups en investeerders, luistert aandachtig. De DEMO-dag laat zien dat door lucht- en ruimtevaartinnovaties de grens tussen civiele en militaire toepassingen steeds meer vervaagt. Het is indrukwekkend om te zien hoe snel de technologie zich ontwikkelt en welke nieuwe mogelijkheden er zijn, maar het zet ook aan het denken. Is dit een gewenste ontwikkeling? Hoe zorgen we dat innovatie altijd veilig en maatschappelijk verantwoord blijft?

‘We verwachten dat we worden verdedigd als we worden aangevallen’

Hierover heeft Constantijn van Oranje, als boegbeeld van het innovatieplatform Techleap wel iets te zeggen: “We verwachten dat we worden verdedigd als we worden aangevallen. Maar de middelen om dat te bereiken komen niet uit de hemel vallen. Om onafhankelijk en veilig te blijven, moeten we zelf investeren en technologie ontwikkelen en niet volledig afhankelijk zijn van buitenlandse leveranciers. Het is heel belangrijk voor universiteiten om samen te werken met Defensie, zowel voor observatie- en verdedigingsdoeleinden als voor het offensieve deel dat nodig is. Daar moeten we eerlijk over zijn, en universiteiten moeten zich daarover uitspreken.”