‘Delft wordt quantumhoofdstad van de wereld’

Koninklijk bezoek, een volle aula, en de voltallige vaderlandse pers. De viering van de opening van het Microsoft Quantum Lab Delft was een groots evenement op donderdag 21 februari. “Ik beloof jullie dat we hier verbazende ontdekkingen zullen doen”, zei prof.dr.ir. Leo Kouwenhoven. Vervolgens verrichte hij de openingshandeling samen met koning Willem-Alexander. De koning, die helaas geen tekst had, verliet daarna de zaal voor een rondleiding door de laboratoria.

Majorana’s
Professor Charles Marcus (Universiteit van Kopenhagen) opende de ceremonie met een korte lezing over de wonderlijke wereld van de quantumfysica. Hij vertelde hoe quantuminformatie opgeslagen kan worden door Majoranadeeltjes met elkaar te verknopen. Majorana’s zijn de stabiele quantumdeeltjes die Kouwenhoven in 2011 ontdekte. Ze vormen de basis voor wat onderzoekers de ‘topologische quantumcomputer’ noemen. Marcus noemde de miljoeneninvestering in het Microsoft Quantum Lab “een perfecte mengeling van academie en industrie”.

De ontwikkelingen in de quantumtechnologie gaan erg snel, betoogde prof.dr.ir. Ronald Hanson, wetenschappelijk directeur van QuTech. In de afgelopen 10 jaar is de tijd die nodig is om een verstrengeling tussen qubits (quantum bits) tot stand te brengen  teruggebracht van 2 minuten naar 0,1 seconde. Tegelijkertijd is de levensduur van een quantumtoestand verlengd van een microseconde naar een seconde. Die technologische ontwikkelingen logenstraffen het cynisme waarmee het onderzoek naar de quantumcomputer werd bezien, aldus Hanson.

‘De ontwikkelingen in de quantumtechnologie gaan erg snel’

Meer impact
Rector prof.dr.ir. Tim van der Hagen presenteerde het Microsoft Quantum Lab als voorbeeld van hoe de verspreiding van kennis de laatste jaren is veranderd. In het verleden strandden veelbelovende innovaties vaak in de ‘vallei des doods’, gelegen tussen de universiteit en het bedrijfsleven. Van der Hagen betoogde dat de TU meer impact kan creëren voor de samenleving door industrie en universiteit samen te brengen in een innovatief ecosysteem zoals de Q-campus.

Directeur van Microsoft Nederland, Ernst-Jan Stigter vergeleek het Majoranadeeltje met de krukas die een Nederlandse molenbouwer in de 16^e eeuw had ontwikkeld. De omzetting van draaiing in een heen-en-weer gaande beweging maakte niet alleen de zaagmolen mogelijk, maar ook stoommachines en verbrandingsmotoren. Door de ontwikkeling van het Majoranadeeltje als de digitale krukas voor de 21^ste eeuw, wordt Delft de quantumhoofdstad van de wereld, voorspelde Stigter.

‘Nederland op kop’
Staatssecretaris van economische zaken, Mona Keijzer, verbreedde de blik door de samenwerkingen met de universiteiten van Amsterdam, Leiden, Eindhoven en Twente te benadrukken. “Nederland loopt op kop in de ontwikkeling van de quantumcomputer”, verklaarde Keijzer.

“We zijn van onderzoek aan quantumsystemen opgeschoven naar het gebruik ervan”, zei prof.dr.ir. Leo Kouwenhoven, hoofdonderzoeker bij het Microsoft Quantum Lab Delft. Na de ontdekking van het Majoranadeeltje hebben Kouwenhoven en zijn team gewerkt aan de ontwikkeling van een stabiele qubit. Daarnaast heeft hij industrie, universiteit en overheid bijeengebracht voor de ontwikkeling van de quantumcomputer.

Voordat hij de koning op het podium uitnodigde voor de openingsact vroeg Kouwenhoven nog een applaus voor alle mensen die het laboratorium opgebouwd hebben.

• Zelf eens experimenteren met een quantumcomputer? Probeer eens de simulator die Nader Khamassi van QuTech ontwikkeld heeft.

Drukte bij het Natuurkundegebouw (Foto: Marco de Swart)