Opinie

‘Cum laude’ of ‘in dubio’?

Promoveren kan op veel manieren misgaan. Zo ken ik het verhaal van de promotor die er vandoor ging met de vriendin van de promovendus. Het zal je grote voorganger maar zijn.

br />
Hoogleraren die onderlinge vetes uitvechten over het hoofd van de promovendus. Die hun theorietje waarin niemand gelooft bewezen willen hebben. Die onzin geboekstaafd willen zien. Hilarische proefschriften levert het op; ze waren op 20 september weer in het nieuws bij Noorderlicht Radio van de VPRO.

Een studie hoe hondenbezitters met hun hond omgaan. Een verslag van de verkleuring van tomatenblokjes. Iets belegener, maar ook nog leuk: de filosoof die promoveerde op de analyse van zijn eigen gedichten. De Angolees die aantoonde dat het woord ‘Afrika’ in De Telegraaf minder vaak voorkwam dan in NRC Handelsblad, en die daarmee bewezen achtte dat De Telegraaf racistischer was dan de NRC – en zijn promotoren met hem. Voor hedendaagse flogiston moet je bij de Universiteit van Amsterdam zijn.

Menig proefschrift is van een monumentale nietszeggendheid, soms gebaseerd op wetenschappelijke anorexia van de promovendus, maar soms ook het gevolg van de boulimia van de promotor. Dan zijn onderwerp en uitwerking, inclusief gewenste resultaten, opgelegd door een prof die je nog nooit op een waarheid hebt kunnen betrappen. Die verfrissend in zichzelf gelooft in deze tijd waarin zoveel mensen in geen enkele god geloven. Menig promovendus komt er door in gewetensnood als de prof zijn eigen model blijft pushen, ook al kun je er niets mee. Die een deel van de data maar buiten beschouwing wil laten, want anders is er geen positieve conclusie, en dus weinig kans op publicatie.

Wat te doen in zo’n klemsituatie? Kies je voor wetenschap of voor je carrière? Blijft je geweten je gids? Of wordt het je handlanger? Ik adviseer het laatste. De promotor is tenslotte altijd de verantwoordelijke, en dus de echte gekke Gerritje – al vergeet de pers dat helaas wel eens. Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Dan uit je je kritiek op de promotor in het voorwoord:

“Allereerst wil ik mijn promotor bedanken die feilloos alle spelfouten uit mijn proefschrift heeft verwijderd. Carel, dank voor je eeuwig scherpe rode pen. Mijn copromotor, prof.dr. Jansen, bedank ik voor de altijd stevige meningen en rijke variatie aan modellen; jammer dat ik er zo weinig mee heb kunnen doen. Mijn mede-promovenda Mieke wil ik bedanken voor het meedenken over mijn onderzoekskader, en later mijn onderzoeksopzet en voor de vernuftige ideeën over het uitwerken van de proeven, het aanreiken van de relevante literatuur. Bij haar kon ik ook altijd weer uithuilen als…”, enzovoort.

De hbo’s willen ook promovendi; waarom is er niemand die dit als een mooie aanleiding ziet om die hele schertsvertoning nou juist af te schaffen? Een paar publicaties in een behoorlijk tijdschrift, onder willekeurig te kiezen begeleiding, en klaar. Ook flauwekul, maar minder frustrerend en veel goedkoper.

Piet Westendorp is universitair hoofddocent bij de faculteit Industrieel Ontwerpen.

http://noorderlicht.vpro.nl/afleveringen/

Promoveren kan op veel manieren misgaan. Zo ken ik het verhaal van de promotor die er vandoor ging met de vriendin van de promovendus. Het zal je grote voorganger maar zijn.

Hoogleraren die onderlinge vetes uitvechten over het hoofd van de promovendus. Die hun theorietje waarin niemand gelooft bewezen willen hebben. Die onzin geboekstaafd willen zien. Hilarische proefschriften levert het op; ze waren op 20 september weer in het nieuws bij Noorderlicht Radio van de VPRO.

Een studie hoe hondenbezitters met hun hond omgaan. Een verslag van de verkleuring van tomatenblokjes. Iets belegener, maar ook nog leuk: de filosoof die promoveerde op de analyse van zijn eigen gedichten. De Angolees die aantoonde dat het woord ‘Afrika’ in De Telegraaf minder vaak voorkwam dan in NRC Handelsblad, en die daarmee bewezen achtte dat De Telegraaf racistischer was dan de NRC – en zijn promotoren met hem. Voor hedendaagse flogiston moet je bij de Universiteit van Amsterdam zijn.

Menig proefschrift is van een monumentale nietszeggendheid, soms gebaseerd op wetenschappelijke anorexia van de promovendus, maar soms ook het gevolg van de boulimia van de promotor. Dan zijn onderwerp en uitwerking, inclusief gewenste resultaten, opgelegd door een prof die je nog nooit op een waarheid hebt kunnen betrappen. Die verfrissend in zichzelf gelooft in deze tijd waarin zoveel mensen in geen enkele god geloven. Menig promovendus komt er door in gewetensnood als de prof zijn eigen model blijft pushen, ook al kun je er niets mee. Die een deel van de data maar buiten beschouwing wil laten, want anders is er geen positieve conclusie, en dus weinig kans op publicatie.

Wat te doen in zo’n klemsituatie? Kies je voor wetenschap of voor je carrière? Blijft je geweten je gids? Of wordt het je handlanger? Ik adviseer het laatste. De promotor is tenslotte altijd de verantwoordelijke, en dus de echte gekke Gerritje – al vergeet de pers dat helaas wel eens. Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Dan uit je je kritiek op de promotor in het voorwoord:

“Allereerst wil ik mijn promotor bedanken die feilloos alle spelfouten uit mijn proefschrift heeft verwijderd. Carel, dank voor je eeuwig scherpe rode pen. Mijn copromotor, prof.dr. Jansen, bedank ik voor de altijd stevige meningen en rijke variatie aan modellen; jammer dat ik er zo weinig mee heb kunnen doen. Mijn mede-promovenda Mieke wil ik bedanken voor het meedenken over mijn onderzoekskader, en later mijn onderzoeksopzet en voor de vernuftige ideeën over het uitwerken van de proeven, het aanreiken van de relevante literatuur. Bij haar kon ik ook altijd weer uithuilen als…”, enzovoort.

De hbo’s willen ook promovendi; waarom is er niemand die dit als een mooie aanleiding ziet om die hele schertsvertoning nou juist af te schaffen? Een paar publicaties in een behoorlijk tijdschrift, onder willekeurig te kiezen begeleiding, en klaar. Ook flauwekul, maar minder frustrerend en veel goedkoper.

Piet Westendorp is universitair hoofddocent bij de faculteit Industrieel Ontwerpen.

http://noorderlicht.vpro.nl/afleveringen/

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.