[Column] Praatjes

Na mijn promotie werd ik postdoc bij het prestigieuze Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics (CfA) in Cambridge, Massachusetts. Daar werken veel van ’s werelds beste astronomen en degenen die er niet werken, komen regelmatig op bezoek. Iedere dinsdag is er een colloquium in het Philips Auditorium dat plaats biedt aan 110 mensen. Naast een interessante voordracht is het ook een moment van sociale interactie met collega’s uit andere afdelingen, want voorafgaand aan het praatje zijn er thee en koekjes.

Hoewel bedoeld voor de astronomen van CfA, kwam er destijds ook vaak een man met het voorkomen van een zwerver. Niemand wist wie hij was. Misschien was het een aan lager wal geraakte astronoom die op straat leefde en het wekelijkse colloquium bijwoonde onder het genot van een kopje thee. Hij viel niemand lastig, luisterde altijd aandachtig en maakte aantekeningen in een groot notitieboek. Niemand vroeg hem wie hij was of wat hij daar deed.

^{Het Philips Auditorium van Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. (Foto: Itamp)}

Meestal ging ik naar die colloquia, maar niet altijd. ‘Waarom was je gisteren niet bij het colloquium?’ vroeg mijn baas op een keer. ‘Het ging over quasars en quasars interesseren mij niet. Bovendien snap ik er waarschijnlijk na vijf minuten al niets meer van’, antwoordde ik. Hij worstelde met dat antwoord, want hij vond het belangrijk dat anderen konden zien dat de mensen uit zijn onderzoeksgroep aanwezig waren. Ik lichtte mijn antwoord toe: ‘Ik ga ook niet eens in de week naar de bibliotheek om een uur lang een willekeurig artikel uit The Astrophysical Journal te lezen. Ik lees artikelen op mijn vakgebied en artikelen die mijn interesse wekken. Diezelfde keuze maak ik bij het bezoeken van colloquia.’

Ik vond het op zijn zachtst gezegd zeer middelmatig

Als ik naar de lijst van recente CfA colloquia kijk, dan zou ik zeker naar de presentatie van Meredith MacGregor van de University of Colorado zijn gegaan: How to Form a Habitable Planet. Totaal niet mijn vakgebied, maar heel intrigerend. Gelukkig zijn de CfA colloquia tegenwoordig terug te kijken op YouTube. Zelfs voor niet ingewijden van harte aanbevolen, en geniet vooral van Merediths ‘introductie tot donuts’ op 17:48.

^{Screenshot uit de YouTube video.}

Onze Millimeter-Wave Group was onderdeel van de Radio and Geoastronomy-divisie en daar werd iedere vrijdag ook een voordracht georganiseerd. Aangezien dit mijn vakgebied betrof, kon ik met goed fatsoen niet wegblijven. Bovendien waren de sprekers meestal collega’s. De kwaliteit van die praatjes was echter aanzienlijk lager dan van de colloquia op dinsdag. Na afloop van een zo’n voordracht bleek een andere postdoc heel enthousiast en lovend. Dat verbaasde me, want ik vond het op zijn zachtst gezegd zeer middelmatig.

Ik vroeg hem: ‘Je hebt zojuist een uur van je leven besteed aan het aanhoren van die presentatie. Wat weet je nu dat je een uur geleden nog niet wist, en dat je leven heeft verrijkt?’ Hij was nogal uit het veld geslagen door die vraag en had geen antwoord. Maar het had hem wel aan het denken gezet, en dat was precies mijn bedoeling. Zelf een oordeel vellen en niet applaudisseren omdat iedereen applaudisseert, dat is het wezen van een goede wetenschapper.

Dap Hartmann is universitair hoofddocent innovatie en ondernemerschap bij het Delft Centre for Entrepreneurship (DCE) aan de faculteit Techniek, Bestuur en Management. In een vorig leven was hij astronoom en werkte onder andere bij het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. Samen met dirigent en componist Reinbert de Leeuw schreef hij een boek over moderne (klassieke) muziek.