Binnenkort vraag ik een uitkering aan

,,Bedrijven zoeken een schaap met tien poten.”

Jeroen Kokshoorn (25) studeerde luchtvaart- en ruimtevaarttechniek. Maar niemand wil hem hebben. Al bijna een jaar is hij op zoek naar een baan. Hij loopt bedrijven af, bekijkt vacatures, schrijft sollicitatiebrieven en staat ingeschreven bij detacheringsbureaus. De hoeveelheid sollicitatiegesprekken van het afgelopen jaar zijn niet meer te tellen. Tientallen. Maar de markt is krap en succes hadden zijn inspanningen niet.

,,Een paar jaar geleden kreeg een ingenieur een mooie baan met een snelle carrière”, klaagt hij. ,,Nu is dat niet meer het geval.” De redenen voor afwijzing: te weinig ervaring of niet de juiste opleiding. ,,Bedrijven nemen weinig risico’s. Ze zijn niet meer bereid om iemand bij te scholen. Met mijn opleiding kun je het wel vergeten op dit moment. De mensen van mijn studie die wel een baan hebben, hebben veel geluk gehad.”

Uitzendbureaus hebben voor Kokshoorn ook nauwelijks werk. ,,Daar zeggen ze dat ik te hoog opgeleid ben en verwijzen ze me door naar uitzendbureaus voor ingenieurs. Maar daar liggen de banen ook niet voor het oprapen.” Inmiddels werkt Kokshoorn op de bloemenveiling van Naaldwijk. ,,Binnenkort vraag ik een uitkering aan. Dat heb ik altijd geweigerd, maar het kan nu niet anders. Het is uitermate frustrerend. Elke dag hoop ik dat er nieuwe vacatures zijn, maar meestal is er niets. Ik weet nauwelijks hoe ik mijn dagen moet vullen. Daar krijgt mijn zelfvertrouwen ook een deuk van.”

Dip

Ook Supair, het bemiddelingsbureau van de TU Delft, merkt dat het slecht gaat met de economie. ,,Dit jaar is het een stuk moeilijker om te bemiddelen dan in de voorgaande twee jaren”, zegt Marja Oppenoorth, coördinator projectbemiddeling. Vacatures zijn er nog, maar werkgevers nemen meer tijd om een geschikte kandidaat te vinden. ,,Vroeger nodigde een opdrachtgever de kandidaat vaak meteen uit voor een gesprek na het zien van zijn curriculum vitae. En direct na het eerste gesprek vroeg hij wanneer de kandidaat kon beginnen. Onderhandelingen waren binnen twee weken afgehandeld.”

Nu duurt het vaak langer. Bedrijven hebben de mogelijkheid om hogere eisen te stellen aan de kandidaten. Oppenoorth: ,,Bedrijven zochten vroeger naar een schaap met vijf poten. Nu leggen ze de lat nog hoger: ze willen een schaap met tien poten. Veel functies zijn voor mensen met ervaring. Maar hoe komen jonge ingenieurs aan ervaring?”

Steeds meer verse ingenieurs melden zich bij Supair % zonder dat Oppenoorth veel reclame voor haar bureau maakt. ,,Ik krijg mensen die al meer dan een halfjaar zoeken naar een geschikte baan. Sommigen zitten behoorlijk in een dip. Ze hebben open sollicitaties gestuurd naar grote bedrijven, maar veel hebben een vacaturestop.” Volgens Oppenoorth hebben vooral de ingenieurs van Lucht- en Ruimtevaarttechniek % zoals Kokshoorn % het moeilijk. ,,Maar ook de IT is ingestort. Vroeger hadden mensen van Elektrotechniek direct een baan. Ze kwamen nietbij mij langs. Nu is dat wel anders.”

Bibliothecaris

Ook productontwikkeling sneuvelt gauw wanneer de markt instort. En dat is merkbaar voor industrieel ontwerpers. ,,Bedrijven proberen nu winst te maken op de bestaande producten. Ze denken niet a-cyclisch”, zegt prof.ir. Jan Jacobs, plaatsvervangend decaan van de opleiding industrieel ontwerpen. Een jaar geleden had 98 procent van de afgestudeerde ontwerpers binnen een jaar na het afstuderen een baan. Officiële cijfers zijn er nog niet, maar de hoogleraar verwacht dat er dit jaar meer jonge werkloze ontwerpers zijn. ,,Ik merk dat het zoeken van afstudeerplaatsen veel trager gaat. Het duurt nu drie keer zo lang. Datzelfde geldt waarschijnlijk voor het vinden van een baan.”

Voor de faculteit heeft het weinig gevolgen. Jacobs: ,,De markt schommelt altijd. Negen jaar geleden was er tien procent werkloosheid. Over dat dieptepunt zijn we ook heengekomen. En toen Fokker failliet ging is de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek ook niet ingestort.” Jacobs merkt wel dat de toekomstige studenten ermee bezig zijn. ,,Op de voorlichtingsdagen vragen scholieren direct of ze met deze opleiding wel een baan kunnen vinden. Maar wij kunnen natuurlijk niet veel zinnigs zeggen over de economische situatie over vijf of zes jaar.” Maar Jacobs houdt moed. ,,Industrieel ontwerpen is een brede opleiding. Je kunt er altijd nog brugwachter of bibliothecaris mee worden.”

Lichtpuntje

Ondertussen zijn de cijfers verontrustend: het aantal technische vacatures is veertig procent lager dan in voorgaande jaren, schat ir. Hans Haarsma van het Koninklijk Instituut voor Ingenieurs (Kivi). De algemeen secretaris noemt de informatie- en communicatietechnologie, de chemische technologie en de telecom als branches die het zwaarst leiden onder de economische crisis. ,,Maar ook in de adviesbranche zijn minder opdrachten.”

Toch heeft een afgestudeerde bèta het minder zwaar dan zijn collega uit de gamma- of alfahoek, meent Haarsma. Er zijn zelfs lichtpuntjes: ,,De Nederlandse baggeraars doen het aardig. En in de bouw gaat het relatief goed. Er staat een aantal grote infrastructuurprojecten te wachten, zoals de HSL-Oost en de capaciteitsvergroting van het wegennetwerk. Daarnaast is er het onderhoud van bestaande netwerk: dat moet altijd gedaan worden. Voor civielers en architecten is de markt zo slecht niet.”

Haarsma denkt dat de economie binnenkort weer bij zal trekken. Om te weten wanneer dat gebeurt, is het volgens hem zaak om de chemische procesindustrie in de gaten te houden. ,,Als de productie van kunststoffen, plastics en chemicaliën aantrekt, volgt de rest.”

Massaontslagen bij multinationals als Ericsson, Alcatel en Getronics. Eindeloze sollicitatiepogingen. Kon een pas afgestudeerd ingenieur enkele jaren geleden nog kiezen uit vijf banen, nu is de arbeidsmarkt krapper dan krap. ,,Bedrijven zoeken een schaap met tien poten.”

Jeroen Kokshoorn (25) studeerde luchtvaart- en ruimtevaarttechniek. Maar niemand wil hem hebben. Al bijna een jaar is hij op zoek naar een baan. Hij loopt bedrijven af, bekijkt vacatures, schrijft sollicitatiebrieven en staat ingeschreven bij detacheringsbureaus. De hoeveelheid sollicitatiegesprekken van het afgelopen jaar zijn niet meer te tellen. Tientallen. Maar de markt is krap en succes hadden zijn inspanningen niet.

,,Een paar jaar geleden kreeg een ingenieur een mooie baan met een snelle carrière”, klaagt hij. ,,Nu is dat niet meer het geval.” De redenen voor afwijzing: te weinig ervaring of niet de juiste opleiding. ,,Bedrijven nemen weinig risico’s. Ze zijn niet meer bereid om iemand bij te scholen. Met mijn opleiding kun je het wel vergeten op dit moment. De mensen van mijn studie die wel een baan hebben, hebben veel geluk gehad.”

Uitzendbureaus hebben voor Kokshoorn ook nauwelijks werk. ,,Daar zeggen ze dat ik te hoog opgeleid ben en verwijzen ze me door naar uitzendbureaus voor ingenieurs. Maar daar liggen de banen ook niet voor het oprapen.” Inmiddels werkt Kokshoorn op de bloemenveiling van Naaldwijk. ,,Binnenkort vraag ik een uitkering aan. Dat heb ik altijd geweigerd, maar het kan nu niet anders. Het is uitermate frustrerend. Elke dag hoop ik dat er nieuwe vacatures zijn, maar meestal is er niets. Ik weet nauwelijks hoe ik mijn dagen moet vullen. Daar krijgt mijn zelfvertrouwen ook een deuk van.”

Dip

Ook Supair, het bemiddelingsbureau van de TU Delft, merkt dat het slecht gaat met de economie. ,,Dit jaar is het een stuk moeilijker om te bemiddelen dan in de voorgaande twee jaren”, zegt Marja Oppenoorth, coördinator projectbemiddeling. Vacatures zijn er nog, maar werkgevers nemen meer tijd om een geschikte kandidaat te vinden. ,,Vroeger nodigde een opdrachtgever de kandidaat vaak meteen uit voor een gesprek na het zien van zijn curriculum vitae. En direct na het eerste gesprek vroeg hij wanneer de kandidaat kon beginnen. Onderhandelingen waren binnen twee weken afgehandeld.”

Nu duurt het vaak langer. Bedrijven hebben de mogelijkheid om hogere eisen te stellen aan de kandidaten. Oppenoorth: ,,Bedrijven zochten vroeger naar een schaap met vijf poten. Nu leggen ze de lat nog hoger: ze willen een schaap met tien poten. Veel functies zijn voor mensen met ervaring. Maar hoe komen jonge ingenieurs aan ervaring?”

Steeds meer verse ingenieurs melden zich bij Supair % zonder dat Oppenoorth veel reclame voor haar bureau maakt. ,,Ik krijg mensen die al meer dan een halfjaar zoeken naar een geschikte baan. Sommigen zitten behoorlijk in een dip. Ze hebben open sollicitaties gestuurd naar grote bedrijven, maar veel hebben een vacaturestop.” Volgens Oppenoorth hebben vooral de ingenieurs van Lucht- en Ruimtevaarttechniek % zoals Kokshoorn % het moeilijk. ,,Maar ook de IT is ingestort. Vroeger hadden mensen van Elektrotechniek direct een baan. Ze kwamen nietbij mij langs. Nu is dat wel anders.”

Bibliothecaris

Ook productontwikkeling sneuvelt gauw wanneer de markt instort. En dat is merkbaar voor industrieel ontwerpers. ,,Bedrijven proberen nu winst te maken op de bestaande producten. Ze denken niet a-cyclisch”, zegt prof.ir. Jan Jacobs, plaatsvervangend decaan van de opleiding industrieel ontwerpen. Een jaar geleden had 98 procent van de afgestudeerde ontwerpers binnen een jaar na het afstuderen een baan. Officiële cijfers zijn er nog niet, maar de hoogleraar verwacht dat er dit jaar meer jonge werkloze ontwerpers zijn. ,,Ik merk dat het zoeken van afstudeerplaatsen veel trager gaat. Het duurt nu drie keer zo lang. Datzelfde geldt waarschijnlijk voor het vinden van een baan.”

Voor de faculteit heeft het weinig gevolgen. Jacobs: ,,De markt schommelt altijd. Negen jaar geleden was er tien procent werkloosheid. Over dat dieptepunt zijn we ook heengekomen. En toen Fokker failliet ging is de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek ook niet ingestort.” Jacobs merkt wel dat de toekomstige studenten ermee bezig zijn. ,,Op de voorlichtingsdagen vragen scholieren direct of ze met deze opleiding wel een baan kunnen vinden. Maar wij kunnen natuurlijk niet veel zinnigs zeggen over de economische situatie over vijf of zes jaar.” Maar Jacobs houdt moed. ,,Industrieel ontwerpen is een brede opleiding. Je kunt er altijd nog brugwachter of bibliothecaris mee worden.”

Lichtpuntje

Ondertussen zijn de cijfers verontrustend: het aantal technische vacatures is veertig procent lager dan in voorgaande jaren, schat ir. Hans Haarsma van het Koninklijk Instituut voor Ingenieurs (Kivi). De algemeen secretaris noemt de informatie- en communicatietechnologie, de chemische technologie en de telecom als branches die het zwaarst leiden onder de economische crisis. ,,Maar ook in de adviesbranche zijn minder opdrachten.”

Toch heeft een afgestudeerde bèta het minder zwaar dan zijn collega uit de gamma- of alfahoek, meent Haarsma. Er zijn zelfs lichtpuntjes: ,,De Nederlandse baggeraars doen het aardig. En in de bouw gaat het relatief goed. Er staat een aantal grote infrastructuurprojecten te wachten, zoals de HSL-Oost en de capaciteitsvergroting van het wegennetwerk. Daarnaast is er het onderhoud van bestaande netwerk: dat moet altijd gedaan worden. Voor civielers en architecten is de markt zo slecht niet.”

Haarsma denkt dat de economie binnenkort weer bij zal trekken. Om te weten wanneer dat gebeurt, is het volgens hem zaak om de chemische procesindustrie in de gaten te houden. ,,Als de productie van kunststoffen, plastics en chemicaliën aantrekt, volgt de rest.”