Bestemming: Berlijn

/strong>

,,Wat is het toch dat Berlijn zo opwindend maakt?” vraagt Harm Tilman, hoofdredacteur van tijdschrift De Architect zich af. In een poging Berlijn te doorgronden, verzamelde Argus, de vereniging van architectuurstudenten van de faculteit Bouwkunde, vijf Berlijn-deskundigen. Samen met zo’n vijftig studenten namen zij vorige week in de achtste Nacht van de Filosofie de Duitse hoofdstad onder de loep.

Onder de verzamelde Berlijn-kenners is Rob Savelberg. Als student geschiedenis in Amsterdam trok hij naar de stad die hem fascineerde. Savelberg woonde er vier jaar. Eén dag in het westen, maar hij twijfelde geen moment toen hij kans zag naar voormalig Oost-Berlijn te verhuizen. Daar woonde en werkte hij jarenlang in het Haus des Lehrers, een berucht bolwerk van vrijdenkers.

Als Duitsers iets doen, pakken ze het groots aan is Savelberg opgevallen. ,,Een Duitser kiest voor zijn idealen en principes nooit de gulden middenweg, dat zit niet in zijn aard.” De neue Mitten (nieuwe midden)-politiek van bondskanselier Schreuder is daarom volgens Savelberg een fictie. Heel wat anders dus dan het gemoedelijke Nederland, waar het doel minder scherp wordt gesteld omdat vooraf de consensus wordt ingecalculeerd, verzucht Savelberg.

Decorstad

De bij Savelberg aangeschoven studenten blijken desgevraagd steden als Delft, Amsterdam en Parijs als constante factor te beschouwen. Savelberg: ,,Delft is een gebalsemd lijk, een decorstad.” Berlijn is net zo goed historisch, maar wél in staat zich continu te transformeren. ,,Het leven is er vrijer, on-Duits bijna, zoiets als Rotterdam in Nederland, maar dan nog een graadje sterker.”

Net als Rotterdam is ook Berlijn in de oorlog gebombardeerd. Berlijn heeft in de afgelopen eeuw nog meer klappen gehad: politieke omwentelingen, revoluties (Savelberg: ‘die om de één of andere reden in Duitsland nooit echt lukken’), de deling, de opheffing ervan, de eenwording, en in 1999 de politieke ommekeer na zestien jaar Helmut Kohl. ,,Je kunt je voorstellen wat de Berlijners allemaal hebben doorgemaakt. Ze maken zich niet druk, de geschiedenis heeft toch al plaatsgevonden”, zo typeert Savelberg hun relativeringsvermogen. Niet vreemd dus dat straten in het voormalige Oost-Berlijn bij de inwoners nog steeds bekend zijn onder hun DDR-naam. Evenmin verwonderlijk dat het stadsbestuur inmiddels spijt heeft gekregen van het al te rigoureus uitwissen van alle sporen van de muur, zo erg zelfs dat ze nu kunstmatig opnieuw worden aangebracht.

Savelberg voelt zich inmiddels meer Berlijner dan Hagenaar. ,,Ik denk dat ik de stad beter begrijp dan een autochtone Berlijner. Het interesseert ze ook niet; ze leven in nostalgie.” Veel oorspronkelijke bewoners trekken dan ook weg. Hun plaats wordt ingenomen door jongeren, die er en masse arriveren. Hoewel Savelberg één van hen was, kan hij er met zijn verstand niet bij. ,,Die jongeren verlaten het statige Hamburg en het rijke München om in Berlijn in een krot te gaan wonen. Ze gaan er in levensstandaard op achteruit en de werkloosheid is er enorm.”

Toch is de trek naar Berlijn geen nieuw verschijnsel. ,,Berlijn is altijd al een vrijplaats geweest op het gebied van kunst, cultuur en commercie.” Alleen doet het Savelberg nu geforceerd aan: ,,De Berlijners proberen de voorbije jaren te herhalen en dat lukt natuurlijk niet. Het gaf mij het gevoel dat ik daar even weg moest.” Maar Savelberg twijfelt er geen moment aan dat hij terug zal gaan: ,,Mijn hart ligt daar.”

Berlijn is hot. Maar hoe komt dat? Door haar roemruchte verleden, de mentaliteit van haar inwoners, of wellicht door de duizenden jongeren die elke maand naar Berlijn trekken? Genoeg stof voor een avondlang filosoferen met bouko’s.

,,Wat is het toch dat Berlijn zo opwindend maakt?” vraagt Harm Tilman, hoofdredacteur van tijdschrift De Architect zich af. In een poging Berlijn te doorgronden, verzamelde Argus, de vereniging van architectuurstudenten van de faculteit Bouwkunde, vijf Berlijn-deskundigen. Samen met zo’n vijftig studenten namen zij vorige week in de achtste Nacht van de Filosofie de Duitse hoofdstad onder de loep.

Onder de verzamelde Berlijn-kenners is Rob Savelberg. Als student geschiedenis in Amsterdam trok hij naar de stad die hem fascineerde. Savelberg woonde er vier jaar. Eén dag in het westen, maar hij twijfelde geen moment toen hij kans zag naar voormalig Oost-Berlijn te verhuizen. Daar woonde en werkte hij jarenlang in het Haus des Lehrers, een berucht bolwerk van vrijdenkers.

Als Duitsers iets doen, pakken ze het groots aan is Savelberg opgevallen. ,,Een Duitser kiest voor zijn idealen en principes nooit de gulden middenweg, dat zit niet in zijn aard.” De neue Mitten (nieuwe midden)-politiek van bondskanselier Schreuder is daarom volgens Savelberg een fictie. Heel wat anders dus dan het gemoedelijke Nederland, waar het doel minder scherp wordt gesteld omdat vooraf de consensus wordt ingecalculeerd, verzucht Savelberg.

Decorstad

De bij Savelberg aangeschoven studenten blijken desgevraagd steden als Delft, Amsterdam en Parijs als constante factor te beschouwen. Savelberg: ,,Delft is een gebalsemd lijk, een decorstad.” Berlijn is net zo goed historisch, maar wél in staat zich continu te transformeren. ,,Het leven is er vrijer, on-Duits bijna, zoiets als Rotterdam in Nederland, maar dan nog een graadje sterker.”

Net als Rotterdam is ook Berlijn in de oorlog gebombardeerd. Berlijn heeft in de afgelopen eeuw nog meer klappen gehad: politieke omwentelingen, revoluties (Savelberg: ‘die om de één of andere reden in Duitsland nooit echt lukken’), de deling, de opheffing ervan, de eenwording, en in 1999 de politieke ommekeer na zestien jaar Helmut Kohl. ,,Je kunt je voorstellen wat de Berlijners allemaal hebben doorgemaakt. Ze maken zich niet druk, de geschiedenis heeft toch al plaatsgevonden”, zo typeert Savelberg hun relativeringsvermogen. Niet vreemd dus dat straten in het voormalige Oost-Berlijn bij de inwoners nog steeds bekend zijn onder hun DDR-naam. Evenmin verwonderlijk dat het stadsbestuur inmiddels spijt heeft gekregen van het al te rigoureus uitwissen van alle sporen van de muur, zo erg zelfs dat ze nu kunstmatig opnieuw worden aangebracht.

Savelberg voelt zich inmiddels meer Berlijner dan Hagenaar. ,,Ik denk dat ik de stad beter begrijp dan een autochtone Berlijner. Het interesseert ze ook niet; ze leven in nostalgie.” Veel oorspronkelijke bewoners trekken dan ook weg. Hun plaats wordt ingenomen door jongeren, die er en masse arriveren. Hoewel Savelberg één van hen was, kan hij er met zijn verstand niet bij. ,,Die jongeren verlaten het statige Hamburg en het rijke München om in Berlijn in een krot te gaan wonen. Ze gaan er in levensstandaard op achteruit en de werkloosheid is er enorm.”

Toch is de trek naar Berlijn geen nieuw verschijnsel. ,,Berlijn is altijd al een vrijplaats geweest op het gebied van kunst, cultuur en commercie.” Alleen doet het Savelberg nu geforceerd aan: ,,De Berlijners proberen de voorbije jaren te herhalen en dat lukt natuurlijk niet. Het gaf mij het gevoel dat ik daar even weg moest.” Maar Savelberg twijfelt er geen moment aan dat hij terug zal gaan: ,,Mijn hart ligt daar.”