182ste Dies in het teken van groene Deltawerken

De stem van aardgodin Gaia galmt door de aula, laserstralen projecteren golven boven het publiek en de rector betreedt gebogen onder een paraplu het podium. De TU Delft toont zich nederig ten opzichte van de natuur die zich dit jaar zo nadrukkelijk manifesteerde, vaak in de vorm van droogte en overstromingen. Zelfs de borrel na afloop is doortrokken van natuur: een Delftsblauw drankje met daarin een verfrissend groen blaadje.

De viering van de 182ste Dies Natalis van de TU Delft op vrijdagmiddag 12 januari was de afsluiting van een week vol water. Lezingen, workshops en excursies naar Blijdorp (Innofari), de overstromingsbescherming in The Green Village en het Flood Proof Holland veldlab. Om maar een paar hoogtepunten te noemen.

Klimaatbestendig

“We moeten bouwen mét de natuur en niet er tegenin”, bepleit hoogleraar waterbouw Bas Jonkman (faculteit Civiele techniek en Geowetenschappen) in zijn Diesrede. Zowel de Afsluitdijk als de Deltawerken kwamen pas tot stand na een flinke overstroming, houdt Jonkman het publiek voor. Dus, zegt Jonkman, als we Nederland klimaatbestendig willen maken voor 2150 beginnen we er liefst nu mee en wachten we niet eerst een ramp af. Het meest waarschijnlijk, laat hij zien, is een zeespiegelstijging van rond 1 meter in 2150

In de vorige eeuw hadden de Deltawerken één duidelijk doel, legt Jonkman uit: Nederland beschermen tegen de woeste zee. De nieuwe 21ste-eeuwse Deltawerken zijn een stuk complexer en ambitieuzer, zoals het jaarthema Redesigning deltas laat zien. Het gaat niet langer alleen om waterveiligheid, maar ook om ruimte voor natuur, leefbaarheid, recreatie. We moeten met z’n allen rond de tekentafel. De uitdagingen van rivierdelta’s wereldwijd vereisen een geïntegreerde en multidisciplinaire benadering om de leefomgeving van bewoners klimaatbestendig te maken.

Jonkman zoomt in op Rotterdam. Voor die stad kan er een spectaculaire nieuwe waterkering in het verschiet liggen. Deze Hollandkering staat in de ruststand als een gigantische boog over de Nieuwe Waterweg. Een andere optie is een sluizensysteem in plaats van de huidige open verbinding tussen stad en zee. Of moet de Nieuwe Waterweg tussen Rotterdam en Hoek van Holland een natuurlijker en glooiender karakter krijgen dan de rechte sloot die er nu ligt? Het zijn vragen voor de toekomstige waterbouwers.

“Een volk dat leeft, bouwt aan zijn toekomst”, citeert Jonkman zijn vroege voorganger Cornelis Lely (1854 – 1929) om daaruit te concluderen: “Het is nu tijd om plannen te maken voor de Deltawerken van de 21ste-eeuw.”

Online wangedrag

“Er wordt veel van ons gevraagd”, zegt rector Van der Hagen in zijn slotwoord. Hij ziet daarin ook een bevestiging van het voornemen om de TU Delft in Rotterdam uit te breiden. Ook reageert hij kort op de toename van negatieve commentaren op TU-medewerkers via sociale media. “Post-covid is de sfeer er niet beter op geworden”, constateert hij. “Maar de academische vrijheid staat overeind. Daar houden we al 182 jaar aan vast. Daar verandert ook komend jaar niks aan.”

Eredoctoraten

Zoals gebruikelijk werden in de Diesbijeenkomst eredoctoraten toegekend aan prominente buitenstaanders. In de selectie van eredoctoraten klinkt vaak de denkrichting door van de TU Delft, in dit geval op het gebied van waterbouw.

De Amerikaanse Kate Orff ontwierp het Living Breakwater project – een rij golfbrekers voor de kust van Manhattan. Ze werden gebouwd als reactie op de storm Sandy die in 2012 grote delen van New York onder water zette en metrotunnels deed vollopen. Orffs verdienste als landschapsarchitect is dat ze van de golfbrekers een attractie heeft gemaakt die de veiligheid vergroot van kustbewoners en tegelijk een habitat vormt voor oesters en andere zeedieren.

Chris Zevenbergen, haar erepromotor vanuit de faculteit Bouwkunde, draagt Orff voor als eredoctor omdat zij het ontwerpproces heeft weten om te bouwen van een wat steriele oefening in esthetiek naar een ‘collectieve, creatieve, alomvattende activiteit om uitdagingen tegemoet te treden’.

“Rivierdelta’s zijn altijd bronnen geweest van culturele ontwikkeling”, zegt Orff in haar acceptatierede. “Ik hoop dat een herontworpen delta ook ons zal herontwerpen.”

Vanuit de faculteit Techniek, Bestuur en Management droeg professor Neelke Doorn Henk Ovink voor als eredoctor. Ovink werd in 2015 door het kabinet aangesteld als watergezant om de wereld bewust te maken van het belang van water, maar ook van het gevaar. Vanaf 2019 leidde hij het programma Rebuild by Design om New York na storm Sandy veerkrachtiger te maken. Daarnaast viel het Doorn op dat Ovink goed is in onderwijs. Hij biedt jonge mensen een veilige omgeving waarin ze nieuwe ideeën kunnen ontwikkelen.

Geen uitdaging is te groot om aan te gaan, heeft Ovink van huis uit meegekregen. Zijn vader was een Delftse architect, zijn moeder ‘een activist’, vertelde hij in zijn acceptatiespeech. “Klimaatverandering is een dubbele bedreiging. Voor onze planeet en voor onze buurten”, stelde Ovink vast. “Delta’s zijn altijd al een vergrootglas geweest voor crises. Dus moeten we nu de delta herontwerpen om buurten sterker en veiliger te maken. Daar moeten we niet mee wachten.”