In X!Delft werken bedrijven en onderzoekers innig samen

De huidige tijd vraagt volgens Van der Hagen om een nieuwe vorm van samenwerking; meer verkennend, gericht op de lange termijn en inniger. Bedrijven zullen zich vaker vestigen op de campus en versmelten met onderzoeksafdelingen. Of zoals de collegevoorzitter het verwoordt: “Het harde onderscheid tussen bedrijf en onderzoeksafdeling vervaagt. Dat zie je nu al bij QUTech. Daar lopen mensen rond van TNO, TU Delft, Microsoft en Intel. Wie precies voor wie werkt, kun je niet zien. Gezamenlijk probeert men de wetenschap verder te brengen.”

Om meer van dit soort collaboraties van de grond te krijgen, is X!Delft opgericht. Eigenlijk gebeurde dat anderhalf jaar geleden al maar gisteren was de officiële opening. Acht bedrijven hebben zich inmiddels aangemeld, waaronder Heineken, VolkerWessels en de NS. Ze betalen een jaarlijkse contributie van 150 duizend euro, een soort lidmaatschap waar op termijn grootschalige samenwerkingen uit moeten voortvloeien. Van der Hagen: “Voor dat geld kopen de bedrijven toegang tot de grote ontwikkelingen waar we mee bezig zijn en kunnen ze praten met onderzoekers.”

Van der Hagen heeft het zelf niet over een collaboratie, maar over een ecosysteem. De inspiratie komt onder meer van de campus Chemelot in Limburg, een initiatief van de Universiteit Maastricht, de provincie Limburg en DSM. “We zijn daar op bezoek geweest. Het is een heel dynamisch systeem waar allerlei bedrijven samenwerken.”

Wanneer gaan we concreet iets merken van X!Delft?
“Ik denk dat dat heel snel kan gaan. We zullen snel nieuwe bedrijven zien die zich op de campus vestigen. Kijk naar technologiebedrijf ABB, dat bedrijf is nu aan het bouwen op de campus.”

In een interview in het FD zegt u dat er een nieuw gebouw op de campus komt waar tot wel 2000 onderzoekers van de TU en van bedrijven samen komen om te werken.
“Wat ik heb willen aangeven, is dat het noodzakelijk is dat iedereen bij elkaar komt. Dat er interactie is. Daarvoor heb je een gebouw nodig, wellicht met horeca. Concrete plannen hiervoor zijn er nog niet, maar zullen niet lang op zich laten wachten.”

We betreden volgens u een nieuw tijdperk. Dat is een stevige uitspaak.
“Het is een logische volgende stap. Het is niet zo dat van nul ineens iets starten. We werken al lang samen met het bedrijfsleven en nu gaan we een nieuwe fase in. Dat is wel duidelijk.”

Welke nieuwe fase bedoelt u?
“Vijfentwintig jaar terug werkten we in opdracht van bedrijven. Binnen zo’n opdracht probeerden we ruimte te creëren voor ons eigen vrije onderzoek. Vijftien jaar geleden voerden we gezamenlijke projecten uit. En nu zie je dat samenwerking veel meer op de lange termijn gericht is. De innovatieketen is veranderd. Vroeger onderzochten we nieuwe technologieën, en pas als we die snapten, haalden we er bedrijven bij. Nu willen bedrijven al vanaf het begin meedenken. Neem weer de quantumtechnologie; daarvoor onderzoeken we materialen die we nog maar net kunnen maken. En dat doen we samen met bedrijven. Het is een heel ander model.”

Leidt die innige samenwerking niet tot belangenverstrengeling? Onderzoekers willen publiceren, terwijl bedrijven concurrentiegevoelige informatie juist voor zich willen houden.
“De samenwerking kan alleen succesvol zijn als we aan de voorkant heel duidelijke afspraken maken. Wij willen ingenieurs opleiden, de wetenschap vooruit helpen en daarover publiceren. Dat moet mogelijk zijn. We moeten in volledige openheid met elkaar aan de slag kunnen gaan. En bedenk, we hebben het hier niet over korte termijn klussen, maar over de grote vragen van de samenleving; de toekomst van mobiliteit, de rol van artificiële intelligentie en robotisering. Het is makkelijker om daar afspraken over te maken. We zijn daar intussen redelijk goed in geworden.”

U zei dat binnen die samenwerkingen niet duidelijk meer te zien is wie voor het bedrijf werkt en wie voor de TU. Maar er blijft toch wel een rolverdeling? Wetenschappers zijn toch altijd meer gericht op fundamenteel onderzoek.
“Ja, in zijn algemeenheid klopt dat. Toch zie je tegenwoordig steeds meer dat onderzoekers tegelijkertijd aan de fundamenten van wetenschap werken en al bezig zijn met uiteindelijke toepassingen. Maar natuurlijk blijft iedereen zijn eigen verantwoordelijkheden houden.”