Wetenschappers pleiten voor kritische universiteit

Arjo Klamer, hoogleraar in de Economie van Kunst en Cultuur, legt uit dat het roer om moet.

Arjo Klamer: ,,Het begint al met het universitaire onderwijs. Dat is te schools en te massaal. Studieprogramma’s zijn saai en voorspelbaar. Vakken moeten tegenwoordig vooral ‘studeerbaar’ zijn. Dat levert hapklare brokken op in een weinig inspirerend academisch milieu. Met als gevolg dat studenten vooral op de nuttigheid van vakken gaan letten. ‘Wat kan ik hier nou mee?’, hoor ik ze vaak vragen. Ze leren niet meer over de grenzen van hun eigen discipline te kijken. Terwijl het voor een student economie heel inspirerend kan zijn om een college filosofie of muziekgeschiedenis te volgen.”

,,Ik heb ook in de Verenigde Staten colleges gegeven. Daar hebben studenten een andere houding. Ze bezitten meer academische nieuwsgierigheid, tonen een bredere interesse. Die houding wordt enorm gestimuleerd door het Amerikaanse onderwijssysteem. Studenten moeten bijvoorbeeld verplicht vakken volgen bij andere faculteiten. Dat bevordert het kritische en creatieve denken.”

U heeft ook kritiek op het Nederlandse onderzoek. Wat mankeert daar aan?

,,De wetenschap in Nederland laat zich te veel leiden door commerciële belangen. Er wordt vooral gekeken naar het resultaat op korte termijn. Dat gaat ten koste van het fundamentele onderzoek. Bovendien krijg je rare toestanden als er belangenverstrengeling optreedt. Want hoe onafhankelijk kan een wetenschapper zijn als hij onderzoek doet voor een bedrijf?

En dan hebben we het nog niet eens over de bureaucratische manier waarop de wetenschap is georganiseerd. Je kunt maar beter geen risicovol onderzoek doen. Dat wordt meteen afgestraft.”

Heeft u oplossingen om uit de huidige malaise te raken?

,,Ik ben een groot voorstander van het Angelsaksische model. Geef studenten in de bachelorsfase een brede academische vorming mee. Zijn ze werkelijk geïnteresseerd in de wetenschap, dan kunnen ze doorstromen naar de mastersfase. Zo niet, dan kunnen ze nog altijd naar een hogeschool gaan om een vak te leren.

Een manifest en een handtekeningenactie om de malaise aan Nederlandse universiteiten te bestrijden. Dat wapen gooien wetenschappers van de Erasmus Universiteit in de strijd tegen de teloorgang. Arjo Klamer, hoogleraar in de Economie van Kunst en Cultuur, legt uit dat het roer om moet.

Arjo Klamer: ,,Het begint al met het universitaire onderwijs. Dat is te schools en te massaal. Studieprogramma’s zijn saai en voorspelbaar. Vakken moeten tegenwoordig vooral ‘studeerbaar’ zijn. Dat levert hapklare brokken op in een weinig inspirerend academisch milieu. Met als gevolg dat studenten vooral op de nuttigheid van vakken gaan letten. ‘Wat kan ik hier nou mee?’, hoor ik ze vaak vragen. Ze leren niet meer over de grenzen van hun eigen discipline te kijken. Terwijl het voor een student economie heel inspirerend kan zijn om een college filosofie of muziekgeschiedenis te volgen.”

,,Ik heb ook in de Verenigde Staten colleges gegeven. Daar hebben studenten een andere houding. Ze bezitten meer academische nieuwsgierigheid, tonen een bredere interesse. Die houding wordt enorm gestimuleerd door het Amerikaanse onderwijssysteem. Studenten moeten bijvoorbeeld verplicht vakken volgen bij andere faculteiten. Dat bevordert het kritische en creatieve denken.”

U heeft ook kritiek op het Nederlandse onderzoek. Wat mankeert daar aan?

,,De wetenschap in Nederland laat zich te veel leiden door commerciële belangen. Er wordt vooral gekeken naar het resultaat op korte termijn. Dat gaat ten koste van het fundamentele onderzoek. Bovendien krijg je rare toestanden als er belangenverstrengeling optreedt. Want hoe onafhankelijk kan een wetenschapper zijn als hij onderzoek doet voor een bedrijf?

En dan hebben we het nog niet eens over de bureaucratische manier waarop de wetenschap is georganiseerd. Je kunt maar beter geen risicovol onderzoek doen. Dat wordt meteen afgestraft.”

Heeft u oplossingen om uit de huidige malaise te raken?

,,Ik ben een groot voorstander van het Angelsaksische model. Geef studenten in de bachelorsfase een brede academische vorming mee. Zijn ze werkelijk geïnteresseerd in de wetenschap, dan kunnen ze doorstromen naar de mastersfase. Zo niet, dan kunnen ze nog altijd naar een hogeschool gaan om een vak te leren.