Opinie

Waarom koelt een magnetron niet?

In het boek ‘Warm water bevriest sneller dan koud water’ zijn bijna honderd vragen gebundeld die Telegraaf-lezers de afgelopen vier jaar stelden aan wetenschappers van de TU Delft. Aan de Delftse wetenschappers de klus om deze te beantwoorden in de wekelijkse rubriek ‘Overmorgen’ van de krant.

De vragen laten zien wat de Telegraaf-lezer zich afvraagt op wetenschappelijk en technisch gebied. En dat levert originele vragen op, zoals de titelvraag: waarom bevriest warm water sneller dan koud water?’ Ook praktische vragen komen aan bod, als: waarom kan een magnetron niet koelen, waarom hebben windmolens drie wieken, waarom is het toetsenbord van een rekenmachine anders ingedeeld dan dat van de telefoon en waarom krijg ik een hevige schok als ik uit de auto stap en de deur dichtsla? Deze laatste vraag leverde trouwens een handige tip op van prof.ir. Lou van der Sluis: raak met het metalen deel van de contactsleutel even het autometaal aan, dan heeft u geen last van de schok.

Jammer genoeg zijn niet alle vragen zo prikkelend. Wat is de licht- en geluidssnelheid per uur? Wat is het Coanda-effect? Op internet zijn de antwoorden zo gevonden.

Een ander minpuntje is dat de antwoorden door deskundigen zijn geschreven, waardoor ze niet altijd even vlot leesbaar zijn. Want soms wordt er best wat voorkennis verondersteld. Wat voorbeelden: “We kunnen het beschikbare voortstuwingsvermogen in de kruisvlucht wel uitrekenen.” Of: “Aan het eind van een voegloze spoorsectie bevindt zich per definitie een voeg (compensatielas) en worden de langskrachten afgebouwd naar nul.”

Maar juist doordat deskundigen deze vragen beantwoorden, komt de lezer en passant erg leuke en absurde weetjes tegen. Zo blijkt dat elke eeuw een dag 1,5 milliseconde langer wordt en tegelijk de maan per jaar vier centimeter verder van de aarde af komt te staan. In drijfzand kun je niet kopje-onder gaan en de Nasa heeft intensief onderzocht of het storten van beton op de maan mogelijk is.

Verder spijkert de lezer terloops zijn kennishiaten dicht met opmerkingen dat Pauli het bestaan van neutrino’s voorspelde in 1930 en dat in 2010 het wereldenergieverbruik met dertig procent zal toenemen.

‘Warm water bevriest sneller dan koud water’ is dan ook een aardig boek voor op de salontafel. Een boekje om af en toe eens op te pakken en je te verwonderen over waar mensen zich druk om maken.

Op de achterflap van het boek wordt beweerd dat het inzichtelijk maakt ‘welke vragen Nederland aan het begin van de 21ste eeuw bezighoudt’. Maar daar zal het Communicatie Centrum Chemie (Stichting C3) niet blij mee zijn: er wordt namelijk geen enkele vraag over scheikunde gesteld.

‘Warm water bevriest sneller dan koud water’, samengesteld door Tom Bouckaert, Ingrid Langeveld en Maarten van der Sanden van de TU Delft, en Dick Hussaarts en Ina Eggink van De Telegraaf. Bzztoh, 159 pagina’s. ISBN: 9045300060.

De vragen laten zien wat de Telegraaf-lezer zich afvraagt op wetenschappelijk en technisch gebied. En dat levert originele vragen op, zoals de titelvraag: waarom bevriest warm water sneller dan koud water?’ Ook praktische vragen komen aan bod, als: waarom kan een magnetron niet koelen, waarom hebben windmolens drie wieken, waarom is het toetsenbord van een rekenmachine anders ingedeeld dan dat van de telefoon en waarom krijg ik een hevige schok als ik uit de auto stap en de deur dichtsla? Deze laatste vraag leverde trouwens een handige tip op van prof.ir. Lou van der Sluis: raak met het metalen deel van de contactsleutel even het autometaal aan, dan heeft u geen last van de schok.

Jammer genoeg zijn niet alle vragen zo prikkelend. Wat is de licht- en geluidssnelheid per uur? Wat is het Coanda-effect? Op internet zijn de antwoorden zo gevonden.

Een ander minpuntje is dat de antwoorden door deskundigen zijn geschreven, waardoor ze niet altijd even vlot leesbaar zijn. Want soms wordt er best wat voorkennis verondersteld. Wat voorbeelden: “We kunnen het beschikbare voortstuwingsvermogen in de kruisvlucht wel uitrekenen.” Of: “Aan het eind van een voegloze spoorsectie bevindt zich per definitie een voeg (compensatielas) en worden de langskrachten afgebouwd naar nul.”

Maar juist doordat deskundigen deze vragen beantwoorden, komt de lezer en passant erg leuke en absurde weetjes tegen. Zo blijkt dat elke eeuw een dag 1,5 milliseconde langer wordt en tegelijk de maan per jaar vier centimeter verder van de aarde af komt te staan. In drijfzand kun je niet kopje-onder gaan en de Nasa heeft intensief onderzocht of het storten van beton op de maan mogelijk is.

Verder spijkert de lezer terloops zijn kennishiaten dicht met opmerkingen dat Pauli het bestaan van neutrino’s voorspelde in 1930 en dat in 2010 het wereldenergieverbruik met dertig procent zal toenemen.

‘Warm water bevriest sneller dan koud water’ is dan ook een aardig boek voor op de salontafel. Een boekje om af en toe eens op te pakken en je te verwonderen over waar mensen zich druk om maken.

Op de achterflap van het boek wordt beweerd dat het inzichtelijk maakt ‘welke vragen Nederland aan het begin van de 21ste eeuw bezighoudt’. Maar daar zal het Communicatie Centrum Chemie (Stichting C3) niet blij mee zijn: er wordt namelijk geen enkele vraag over scheikunde gesteld.

‘Warm water bevriest sneller dan koud water’, samengesteld door Tom Bouckaert, Ingrid Langeveld en Maarten van der Sanden van de TU Delft, en Dick Hussaarts en Ina Eggink van De Telegraaf. Bzztoh, 159 pagina’s. ISBN: 9045300060.

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.