Vertrouwens persoon TU Delft: positie promovendi is te kwetsbaar

Dat schrijft de externe vertrouwenspersoon van de TU Delft, Sandra van der Hor, in haar jaarverslag 2021 dat onlangs werd gepubliceerd. Daarin staat, net als in het jaarverslag van 2020, dat zij mails heeft ontvangen van voormalige promovendi die tijdens hun promotietraject geen melding durfden maken van ongewenst gedrag als intimidatie, discriminatie en machtsmisbruik.

In beide jaarverslagen staat dat de voormalige promovendi eerder geen ‘dialoog durfden aangaan en dat zij hun ontevredenheid niet bespreekbaar durfden te maken’, omdat zij in een ‘kwetsbare en afhankelijke positie zaten’. “De angst bestond dat dit gevolgen zou hebben voor hun toekomstige carrière binnen, of zelfs buiten de TU Delft”, aldus Van der Hor.

‘We vragen aandacht voor de positie van promovendi’

Hoeveel mails van voormalige promovendi Van der Hor in beide jaren ontving, staat niet in het verslag. “Het zijn er minder dan vijf per jaar”, licht zij toe. Dit is volgens haar een aparte categorie meldingen, die ze signalen noemt. De ex-promovendi zijn geen TU-medewerker meer en dus kunnen en willen zij geen officiële melding doen.

Machtsverhouding
Het aantal van minder dan vijf mails van ex-promovendi per jaar klinkt niet als veel. Van der Hor vermoedt dat er een wereld achter schuilgaat. “Ik sta in contact met vertrouwenspersonen van andere universiteiten en wij vragen aandacht voor de positie van promovendi. De machtsverhouding met hun promotoren is scheef, veel PhD’s weten niet dat er vertrouwenspersonen zijn en waarvoor wij zijn (zie kader Taken vertrouwenspersonen) en ze hebben te maken met cultuurverschillen. Het gaat vaak om internationals.”

Van der Hor vertelt dat zij niet veel anders kan met de signalen van de ex-promovendi dan ze te bespreken. Overigens is dat precies wat de ex-promovendi willen, weet zij: zorgen dat hun opvolgers het beter hebben. “Er is een cultuurverandering nodig om de positie van promovendi te verbeteren en die start met een goede dialoog”, vertelt de vertrouwenspersoon.

Zij heeft haar verslag al besproken met het college van bestuur. Dat schrijft in een brief zich ‘deze ernstige signalen’ aan te trekken. “[..] wij nemen hier afstand van.” Volgens het cvb moet de TU ‘als organisatie nog een flinke stap maken’. “Van studenten, decanen, directeuren en medewerkers horen wij geregeld over uitdagingen op het vlak van sociale veiligheid en integriteit. Deze gesprekken zetten we voort, opdat iedereen die werkt of studeert aan de TU Delft nog beter kan worden ondersteund met informatie en instrumentarium (zoals trainingen en routekaarten) [..].”

Bedreigende uitspraken
Van der Hor vindt dat specifiek promotors, de directe leidinggevenden van promovendi, zich bewuster moeten zijn van de positie van hun ondergeschikten. Hier en daar merkt zij dat al. “Door #metoo en het schandaal rond The Voice zien wij als vertrouwenspersonen een nieuwe behoefte ontstaan bij leidinggevenden, omdat zij erkennen dat zij zich niet altijd bewust zijn van hoe zij op een ander overkomen. Dat juichen wij toe.”

‘Er moet iets veranderen in de cultuur’

Hard nodig, blijkt uit ‘zorgelijke en bedreigende’ uitspraken van leidinggevenden die melders met Van der Hor hebben gedeeld: ‘Als jij de ombudsfunctionaris of vertrouwenspersoon gaat betrekken, dan kan ik je garanderen dat alles voor jou erger gaat worden. Dan zal je zien wat er gaat gebeuren’ of ‘Het kan me niets schelen dat jij je onveilig voelt bij mij, je hebt te doen wat ik zeg’.

In haar verslag becijfert Van der Hor dat zij in 2021 75 vertrouwelijke gesprekken voerde. Die gesprekken zijn op verschillende manieren onder te verdelen:

• 16 promovendi, 38 andere medewerkers, 20 studenten en 1 persoon van wie dit niet bekend is.
• 40 vrouwen, 31 mannen en 4 neutrale personen.
• 39 gesprekken in het Nederlands, 36 in het Engels.
• 24 officiële meldingen, 8 vervolggesprekken en 43 ‘overige gesprekken’.
• Officiële meldingen: 17 keer intimidatie, 4 pesten, 2 seksuele intimidatie, 1 discriminatie.
• De 43 overige gesprekken gingen bijvoorbeeld over studieschulden, arbeidsconflicten, of behoefte aan mentale hulpverlening.

Conflicten vermijden
Naast de externe vertrouwenspersoon zijn er sinds een jaar momenteel drie interne vertrouwenspersonen. In de zes weken dat zij in 2021 in functie waren voerden zij 19 vertrouwelijke gesprekken, waarvan 11 officiële meldingen van discriminatie (5), intimidatie (5) en seksuele intimidatie (1). In 8 gevallen ging het om internationals. In 5 gevallen was de melder een promovendus.

Van der Hor vindt het aantal meldingen laag. “Hoe krijg je het voor elkaar dat mensen weten dat ze zich bij ons kunnen melden en dat ook durven? Dat is een grote vraag.”

Die vraag geldt voor alle medewerkers, maar dus zeker voor promovendi. Volgens Berend van Veldhuizen, voorzitter van het TU-promovendinetwerk UPC, proberen promovendi ‘conflicten met hun supervisors’ te vermijden, omdat hun positie ‘niet zo sterk’ is. “Er moet iets veranderen in de cultuur.” 

In een vervolgartikel publiceren we een uitgebreidere reactie van UPC.

• Taken vertrouwenspersonen
  Iedereen die werkt of studeert bij de TU Delft en die te maken krijgt met ongewenst gedrag kan zich melden bij de externe of één van de drie interne vertrouwenspersonen. Er volgt dan een gesprek. In algemene zin kunnen de vertrouwenspersonen melders helpen onderzoeken wat mogelijke vervolgstappen zijn. Dat kan zijn: in gesprek gaan met de veroorzaker van het grensoverschrijdende gedrag, met de leidinggevende of de verantwoordelijke daarboven, contact opnemen met de ombudsfunctionaris of een formele klacht indienen. Dat laatste gebeurde in 2021 twee keer. De vertrouwenspersoon kan desgewenst doorverwijzen naar bijvoorbeeld bedrijfsmaatschappelijke ondersteuning, de bedrijfsarts of de studentenpsychologen.

• Studenten en medewerkers
  De TU Delft telde in december 2021 6347 fte (fulltime eenheden) personeel. Inzoomend op de promovendi gaat het om 1600 fte. Omdat niet iedereen volledige werkweken maakt, waren dat 2190 personen. Daarnaast waren er 486 bursalen, 305 promovendi betaald door een bedrijf, 69 externen en 63 ‘andere categorie’ promovendi.
  In december 2021 stonden er meer dan 27 duizend studenten ingeschreven aan de TU Delft. Bijna de helft daarvan was masterstudent en 23,5 procent kwam niet uit Nederland.
   
• De genoemde jaarverslagen en de brief van het college van bestuur zijn hier te vinden.