Vaste prijs studieboek toch afgeschaft

In Nederland geldt een ‘vaste boekenprijs’: een roman is bij grote boekhandelketens geen cent goedkoper dan bij het boekwinkeltje om de hoek. Zo wil de overheid voorkomen dat de ketens de kleine boekhandels wegconcurreren en het aanbod in de boekhandels verschraalt.



Schoolboeken zijn hiervan uitgezonderd. Die liggen namelijk niet in elke boekhandel, terwijl leerlingen wel verplicht zijn om ze in huis te hebben. Meestal worden ze op verzoek besteld bij de uitgever.



Waarom gelden er andere regels voor wetenschappelijke boeken, vroeg VVD-kamerlid Bart de Liefde zich af. “Op dit moment zijn de meeste studenten, net als scholieren, verplicht om boeken voor hun studie te kopen die de docent of de hoogleraar heeft voorgeschreven”, zei hij in het debat over wijzigingen van de wet op de vaste boekenprijs, dat 8 december plaatsvond. “Het wetenschappelijke boek is gewoon hetzelfde als het schoolboek.”



Maar volgens PvdA-kamerlid Jetta Klijnsma en GroenLinks-kamerlid Mariko Peters ligt het niet zo simpel. Peters: “Hoe bepaal je voor welke boeken dit gaat gelden? Is een populairwetenschappelijk boek ook een wetenschappelijk boek? En een doe-het-zelf-psychologieboek?”



Ook de liberale staatssecretaris Zijlstra wilde de wetenschappelijke boeken liever niet uitzonderen van de wet op de vaste boekenprijs. Hij zag vooral praktische bezwaren: wetenschappelijke boeken worden ook buiten het hoger onderwijs gebruikt en de scheidslijn is dan moeilijk te maken. “Ik durf de stelling aan dat een aanzienlijk aantal boeken niet alleen door studenten wordt gelezen, maar ook door vele anderen, zoals ex-studenten”, zei hij in het debat. “Dat zijn er steeds meer, aangezien bijna vijftig procent van de beroepsbevolking inmiddels hoger opgeleid is.”



Maar het amendement dat VVD samen met de ChristenUnie indiende, is toch aangenomen. Niet alleen VVD en PVV stemden ervoor, maar ook GroenLinks en PvdA, die kennelijk tot nieuwe inzichten waren gekomen. Regeringspartner CDA en oppositiepartijen D66 en SP bleven tegenstanders van de wetswijziging.



Het is een kleine overwinning voor De Liefde, die de vaste boekenprijs het liefst helemaal zou afschaffen. “Waarin verschilt de boekenmarkt van de telecommarkt of de muziekbranche?”, vroeg hij tijdens het debat over de wet. “Daar zijn wij toch ook tegen prijsafspraken?”

Het was een mooi gezicht afgelopen vrijdag, elfhonderd wapperende toga’s schrijdend rond de Hofvijver, twaalfduizend studenten zwaaiend met borden op het Malieveld en achttienduizend marcherende groene poppetjes op het pixelprotest (www.pixelprotest.org). Maar helaas. Linksom of rechtsom, aangelengd met een scheutje compromis of een klontje voortschrijdend inzicht: de regering gaat 370 miljoen euro per jaar weghalen bij het hoger onderwijs en haar studenten. Die langstudeerdersregeling gaat er komen, dus we kunnen er maar beter op voorbereid zijn.
En de TU bereidt zich er op voor. Zowel op universitair niveau als binnen de faculteiten wordt op dit moment gestudeerd op de mogelijkheden om de opleidingen studeerbaarder, de vakken aantrekkelijker en de student gemotiveerder te maken. Of dat ook bijtijds het gewenste effect zal hebben is nog even afwachten: als je een mammoettanker bij Hoek van Holland de Nieuwe Waterweg op wil draaien moet je immers bij de Golf van Biskaje al beginnen met bijsturen. Maar men erkent het feit dat veel programma’s te vol zijn en dat inderdaad het ene studiepunt makkelijker te verdienen is dan het andere. En waar een begin is, is een weg.
Maar… niet alleen de programma’s moeten zodanig ingericht zijn dat zij binnen de nominale studieduur kunnen worden afgerond. Ook de studenten moeten geestelijk en fysiek in staat zijn om de studie binnen de nominale studieduur af te ronden. En daarom stel ik de volgende vraag, op het gevaar af dat het gezamenlijke Delftse verenigingsleven een fatwa tegen mij uitspreekt: waarom worden er bij door de TU zwaar gesponsorde verenigingen nog steeds verenigingsborrels op donderdag gehouden? Met als gevolg dat er op grote schaal brak geknikkebold wordt in de colleges op vrijdagochtend? Om maar niet te spreken van al die lege banken tijdens de vrijdagochtendcolleges, de plekken van diegenen die niet de moed konden opbrengen om uit de klamme lappen te rollen en zich naar college te slepen?
Dat borrelen op donderdag, dat stamt uit de negentiende eeuw, toen de Delftse heren studenten meestal bij een hospita zaten, en vrijdags na de colleges met hun vuile goed naar moeder thuis gingen. Om pas op zondagavond weer gelaafd en met een tas vol gesteven hemden terug naar Delft te sporen. Borrelen op de sociëteit, dat moest dus door de week gebeuren, vandaar de donderdagse borreltraditie.
Maar de hospita is, tegelijk met het gesteven hemd, vijftig jaar geleden uitgestorven. En dus zou het een mooi, meedenkend en vooral eenentwintigste-eeuws gebaar zijn als alle Delftse studentenverenigingen zouden besluiten om vanaf nu de verenigingsborrels op vrijdag te houden. Studenten die niet in Delft wonen en die na het bieren alsnog naar huis willen, nemen het nachtnet, en de rest slaapt eerst de kater uit en reist dan met een weekend OV naar paps en mams.
Ik durf te wedden dat we met deze maatregel een behoorlijke verbetering van het studierendement zouden kunnen bereiken. En laten we eerlijk zijn: zo’n opoffering is het niet. Hele volksstammen doen het: door de week studeren of werken, en zuipen op vrijdag.

Ellen Touw is hoofd van de dienst onderwijs- en studentzaken bij Civiele Techniek en Geowetenschappen en beleidsadviseur internationalisering.