Touwtrekken om vliegveld Valkenburg

br />
Het is de afgelopen dagen druk geweest op regeringsvliegveld Valkenburg. Voor het huwelijk van Willem-Alexander en Máxima deden tientallen privé-jets van leden van buitenlandse koningshuizen, regeringsleiders en andere vips de luchthaven aan. Als de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening op 25 maart door de Tweede Kamer wordt goedgekeurd, moet bij volgende koninklijke evenementen een alternatieve landingsplaats worden gezocht. De gemeente Leiden wil vluchttoren en landingsbaan maar al te graag vervangen door dure woningen. Maar zover is het nog niet: een machtsstrijd tussen Leiden, enkele kleinere gemeenten, milieugroeperingen en omwonenden is in volle gang. Feuth: ,,Het is een wirwar van partijen, meningen en argumenten. Op verzoek van de gemeente Valkenburg onderzoek ik de mogelijkheden van het vliegkamp, de alternatieven en de gevolgen van een eventuele functiewijziging van het gebied.”

Dat onafhankelijk onderzoek was volgens Feuth en zijn afstudeerbegeleider dr.ir. Peter-Paul van Loon hard nodig. Van Loon: ,,Bij dit soort ruimtelijke-ordeningsvraagstukken ontstaat vaak een eenzijdige belichting van het probleem, simpelweg omdat men alle opties niet kent en niet kan overzien. De gemeenteraad van Leiden schreeuwt bijvoorbeeld met man en macht dat zij niet zonder die extra woningen kan. Het is echter maar de vraag of dat echt zo is en of er geen alternatieven zijn.”

Op dit moment worden er drie alternatieven besproken: vliegveld Valkenburg blijft behouden, of het wordt een natuurgebied, of er worden woningen geplaatst.

Feuth heeft met een open design methodology alle thema’s geanalyseerd die meespelen bij het vraagstuk. ,,Het verbaast me dat aan thema’s als veiligheid en natuurbehoud nauwelijks aandacht wordt besteed. Ook houdt men er geen rekening mee wat de gevolgen zijn van verplaatsing van de vluchten naar andere luchthavens. Iedereen denkt een beetje in zijn eigen straatje.”

Ronkende straalmotoren

Sluiten van het vliegveld zou betekenen dat er meer op andere luchthavens zoals Schiphol wordt gevlogen. Opzienbarend detail is dat de omwoners van Valkenburg hier tegen zijn. Houdt de Valkenburger wel van ronkende straalmotoren boven zijn tuintje? Feuth: ,,Nee. Bij opheffing van Valkenburg veranderen waarschijnlijk de aanvliegroutes van Schiphol. Nu wordt er vanwege veiligheidsredenen door vliegtuigen van en naar Schiphol met een ruime bocht om Valkenburg heen gevlogen. In het weekend, als de Orions van de Marine niet vliegen, merk je het verschil duidelijk: opeens vliegt er één vliegtuig per drie minuten over in plaats van één per uur.”

Tijd voor de hamvraag: wat vindt Feuth dat er met het vliegveld moet gebeuren? ,,Het is niet aan mij om dat te bepalen. Ik probeer met mijn onderzoek alleen alle aspecten die meespelen boven tafel te krijgen. Het is aan de politiek om op basis van die resultaten een goed gefundeerde beslissing te nemen.”

Door het werk van Feuth slaat de balans van de besluitvorming echter wel meer uit richting behoud van het vliegveld. Feuth: ,,Ik heb geconcludeerd dat een aspect als veiligheid tot nu toe in de discussie zwaar onderbelicht is. Sinds 11 september is de wereld duidelijk veranderd. Zois de behoefte aan een centrum voor crisisbestrijding binnen de Randstad gestegen. Ook internationale oorlogsmisdadigers die in Den Haag worden berecht, kunnen het veiligst via Valkenburg worden getransporteerd.”

Daarnaast pleit ook de invloed op het milieu voor behoud van de luchthaven. Feuth: ,,Je zou het misschien niet verwachten, maar op en rond het vliegveld bevindt zich een unieke flora en fauna die niet op andere plaatsen in Nederland te vinden is. Grootschalige woningbouw zou hier een einde aan maken. Bovendien zou verplaatsing van de luchthaven naar een andere locatie, bijvoorbeeld Den Helder, veel grotere nadelige effecten voor het milieu hebben. Denk hierbij aan aanvliegroutes over de beschermde Waddenzee.”

Emoties

Het resterend deel van zijn afstudeerperiode zal Feuth zich meer richten op de sociaal-politieke en dus ook op de emotionele aspecten van besluitvorming bij ruimtelijke vraagstukken. Feuth: ,,Ik heb mijn resultaten vorige week gepresenteerd bij een persconferentie in de gemeente Valkenburg. Het actualiteitenprogramma Netwerk had die avond een item over het vliegkamp naar aanleiding van de vip-vluchten voor het huwelijk van Willem-Alexander en Máxima. Een wethouder van Leiden liet zich in dat programma verleiden tot de uitspraak dat hij al met premier Kok heeft overlegd en dat allang vaststaat dat het vliegveld moet wijken voor woningen. De reacties van de tegenstanders van dat plan laten zich raden. De emoties lopen af en toe hoog op. Ik wil me daarom meer verdiepen in de niet-rationele besluitvorming.”

Bouwkundestudent Jasper Feuth haalde de landelijke pers met zijn afstudeeronderzoek naar een van de hete hangijzers van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening: het al dan niet voortbestaan van vliegveld Valkenburg.

Het is de afgelopen dagen druk geweest op regeringsvliegveld Valkenburg. Voor het huwelijk van Willem-Alexander en Máxima deden tientallen privé-jets van leden van buitenlandse koningshuizen, regeringsleiders en andere vips de luchthaven aan. Als de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening op 25 maart door de Tweede Kamer wordt goedgekeurd, moet bij volgende koninklijke evenementen een alternatieve landingsplaats worden gezocht. De gemeente Leiden wil vluchttoren en landingsbaan maar al te graag vervangen door dure woningen. Maar zover is het nog niet: een machtsstrijd tussen Leiden, enkele kleinere gemeenten, milieugroeperingen en omwonenden is in volle gang. Feuth: ,,Het is een wirwar van partijen, meningen en argumenten. Op verzoek van de gemeente Valkenburg onderzoek ik de mogelijkheden van het vliegkamp, de alternatieven en de gevolgen van een eventuele functiewijziging van het gebied.”

Dat onafhankelijk onderzoek was volgens Feuth en zijn afstudeerbegeleider dr.ir. Peter-Paul van Loon hard nodig. Van Loon: ,,Bij dit soort ruimtelijke-ordeningsvraagstukken ontstaat vaak een eenzijdige belichting van het probleem, simpelweg omdat men alle opties niet kent en niet kan overzien. De gemeenteraad van Leiden schreeuwt bijvoorbeeld met man en macht dat zij niet zonder die extra woningen kan. Het is echter maar de vraag of dat echt zo is en of er geen alternatieven zijn.”

Op dit moment worden er drie alternatieven besproken: vliegveld Valkenburg blijft behouden, of het wordt een natuurgebied, of er worden woningen geplaatst.

Feuth heeft met een open design methodology alle thema’s geanalyseerd die meespelen bij het vraagstuk. ,,Het verbaast me dat aan thema’s als veiligheid en natuurbehoud nauwelijks aandacht wordt besteed. Ook houdt men er geen rekening mee wat de gevolgen zijn van verplaatsing van de vluchten naar andere luchthavens. Iedereen denkt een beetje in zijn eigen straatje.”

Ronkende straalmotoren

Sluiten van het vliegveld zou betekenen dat er meer op andere luchthavens zoals Schiphol wordt gevlogen. Opzienbarend detail is dat de omwoners van Valkenburg hier tegen zijn. Houdt de Valkenburger wel van ronkende straalmotoren boven zijn tuintje? Feuth: ,,Nee. Bij opheffing van Valkenburg veranderen waarschijnlijk de aanvliegroutes van Schiphol. Nu wordt er vanwege veiligheidsredenen door vliegtuigen van en naar Schiphol met een ruime bocht om Valkenburg heen gevlogen. In het weekend, als de Orions van de Marine niet vliegen, merk je het verschil duidelijk: opeens vliegt er één vliegtuig per drie minuten over in plaats van één per uur.”

Tijd voor de hamvraag: wat vindt Feuth dat er met het vliegveld moet gebeuren? ,,Het is niet aan mij om dat te bepalen. Ik probeer met mijn onderzoek alleen alle aspecten die meespelen boven tafel te krijgen. Het is aan de politiek om op basis van die resultaten een goed gefundeerde beslissing te nemen.”

Door het werk van Feuth slaat de balans van de besluitvorming echter wel meer uit richting behoud van het vliegveld. Feuth: ,,Ik heb geconcludeerd dat een aspect als veiligheid tot nu toe in de discussie zwaar onderbelicht is. Sinds 11 september is de wereld duidelijk veranderd. Zois de behoefte aan een centrum voor crisisbestrijding binnen de Randstad gestegen. Ook internationale oorlogsmisdadigers die in Den Haag worden berecht, kunnen het veiligst via Valkenburg worden getransporteerd.”

Daarnaast pleit ook de invloed op het milieu voor behoud van de luchthaven. Feuth: ,,Je zou het misschien niet verwachten, maar op en rond het vliegveld bevindt zich een unieke flora en fauna die niet op andere plaatsen in Nederland te vinden is. Grootschalige woningbouw zou hier een einde aan maken. Bovendien zou verplaatsing van de luchthaven naar een andere locatie, bijvoorbeeld Den Helder, veel grotere nadelige effecten voor het milieu hebben. Denk hierbij aan aanvliegroutes over de beschermde Waddenzee.”

Emoties

Het resterend deel van zijn afstudeerperiode zal Feuth zich meer richten op de sociaal-politieke en dus ook op de emotionele aspecten van besluitvorming bij ruimtelijke vraagstukken. Feuth: ,,Ik heb mijn resultaten vorige week gepresenteerd bij een persconferentie in de gemeente Valkenburg. Het actualiteitenprogramma Netwerk had die avond een item over het vliegkamp naar aanleiding van de vip-vluchten voor het huwelijk van Willem-Alexander en Máxima. Een wethouder van Leiden liet zich in dat programma verleiden tot de uitspraak dat hij al met premier Kok heeft overlegd en dat allang vaststaat dat het vliegveld moet wijken voor woningen. De reacties van de tegenstanders van dat plan laten zich raden. De emoties lopen af en toe hoog op. Ik wil me daarom meer verdiepen in de niet-rationele besluitvorming.”