Column: Jan van Neerven

Time passing

Aan het eind van een bewogen jaar laat columnist Jan van Neerven zich inspireren door een dirigent die terugkeert naar zijn geboorteland om daar iets op te bouwen.

Jan van Neerven zit op een bruggetje

(Foto: Sam Rentmeester)

Translation in progress

In het gedicht Gozaran (Time passing) beschreef de Perzische dichteres Forough Farrokhzad de onvermijdelijkheid van het verstrijken van de tijd, terwijl je probeert vast te houden aan verblekende herinneringen. De slotregels uit de Engelse vertaling van Hasan Javadi:

So tainted with fear of extinction
is my sorrowful love
that my whole life quakes
as I look at you
it is as if
I watch from a window my only tree laden with leaves
in the yellow fever of fall.
It is as if I trace a picture
in the chaotic currents of a flowing stream
Day and night
Day and night
Day and night
Let me
forget.
What are you, but a moment, a moment which opens my eyes
in the desert of awareness?
Let me
forget.

Deze regels vormen het motto van een prachtige documentaire van Frank Scheffer over Nader Mashayekhi, die zijn opleiding tot dirigent in Europa heeft genoten en op latere leeftijd terugkeert naar zijn geboorteland Iran in de hoop daar de muziek van Gustav Mahler tot klinken te brengen.
In adembenemende close-ups van de jonge musici van het Tehran Symphony Orchestra kijken we naar de repetitie van het breekbare Uhrlicht uit Mahlers 2e symfonie. Terwijl de muziek langzaam uitklinkt zien we de dirigent lopen in een overweldigend decor van woestijn en bergen terwijl hij reflecteert over stilte: ‘We have forgotten silence. We have forgotten the fact that in order to hear sound, we need silence. If there is no silence, we will be restrained from hearing different sounds.’
Dat laatste is moeilijk in de Iraanse maatschappij, waar poëzie en het geschreven woord centraal staan: ‘The probleem is not making music, it is hearing music.’

Liefde voor het vak, docentschap, toewijding – thema’s die wij als academici herkennen

Het is een documentaire die universele thema’s aanspreekt: leven voor je idealen, liefde voor het vak, docentschap, toewijding – thema’s die wij als academici herkennen, idealen die ook ons aandrijven. Mashayekhi hoopt culturen verbinden door muziek.
Maar wat met moeite werd opgebouwd is vaak makkelijk stuk te maken. Tegen het einde van de documentaire valt Mashayekhi’s droom in duigen als het maken van muziek door het nieuw gekozen Iraanse regime verboden wordt.
Gedesillusioneerd keert hij terug naar het Westen, al hoopt hij met zijn muziek een klein zaadje te hebben geplant. Hij geeft zijn idealen niet op: hij bezoekt de Estse componist Arvo Pärt om en bespreekt met hem zijn project om diens stuk Fratres op traditionele Perzische instrumenten tot klinken te brengen.

Volgende week bereik ik een mooie ronde leeftijd – eveneens een moment waarop je onvermijdelijk stilstaat bij het verstrijken van de tijd. Met het eindejaarsverlof voor de deur verheug ik me op wat stilte, op een paar mooie wandelingen door het winterbos.

Jan van Neerven is Antoni van Leeuwenhoek professor in de wiskunde aan het Delft Institute of Applied Mathematics (EWI), waar hij de sectie Analyse leidt. Hij is auteur van meerdere boeken op zijn vakgebied, ontving van NWO een vidi- en vici-subsidie, en is hoofdredacteur van Indagationes Mathematicae. In 2024 is hij gekozen tot lid van de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen.

Columnist Jan Van Neerven

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

J.M.A.M.vanNeerven@tudelft.nl

Comments are closed.