Time passing

In het gedicht Gozaran (Time passing) beschreef de Perzische dichteres Forough Farrokhzad de onvermijdelijkheid van het verstrijken van de tijd, terwijl je probeert vast te houden aan verblekende herinneringen. De slotregels:

mijn smartelijke liefde is zo vervuld
van angst voor het verval
dat mijn hele wezen tilt als ik naar je kijk
het is alsof ik uit het raam kijk
en mijn ene, mijn enige boom zie
ik zie je in de herfst
als een beeld op het oppervlak
van stromend water, zo complex
dag en nacht
dag en nacht
dag en nacht
laat me vergeten
wat je bent
wat je bent, één ogenblik maar
een ogenblik van leegte
dat me wekt uit de wildernis?
laat me vergeten

Deze regels vormen het motto van een prachtige documentaire van Frank Scheffer over Nader Mashayekhi, die zijn opleiding tot dirigent in Europa heeft genoten en op latere leeftijd terugkeert naar zijn geboorteland Iran in de hoop daar de muziek van Gustav Mahler tot klinken te brengen.
In adembenemende close-ups van de jonge musici van het Tehran Symphony Orchestra kijken we naar de repetitie van het breekbare Uhrlicht uit Mahlers 2^e symfonie. Terwijl de muziek langzaam uitklinkt zien we de dirigent lopen in een overweldigend decor van woestijn en bergen terwijl hij reflecteert over stilte: ‘We have forgotten silence. We have forgotten the fact that in order to hear sound, we need silence. If there is no silence, we will be restrained from hearing different sounds.’
Dat laatste is moeilijk in de Iraanse maatschappij, waar poëzie en het geschreven woord centraal staan: ‘The probleem is not making music, it is hearing music.’

Liefde voor het vak, docentschap, toewijding – thema’s die wij als academici herkennen

Het is een documentaire die universele thema’s aanspreekt: leven voor je idealen, liefde voor het vak, docentschap, toewijding – thema’s die wij als academici herkennen, idealen die ook ons aandrijven. Mashayekhi hoopt culturen te verbinden door muziek.
Maar wat met moeite werd opgebouwd is vaak makkelijk stuk te maken. Tegen het einde van de documentaire valt Mashayekhi’s droom in duigen als het maken van muziek door het nieuw gekozen Iraanse regime verboden wordt.
Gedesillusioneerd keert hij terug naar het Westen, al hoopt hij met zijn muziek een klein zaadje te hebben geplant. Hij geeft zijn idealen niet op: hij bezoekt de Estse componist Arvo Pärt en bespreekt met hem zijn project om diens stuk Fratres op traditionele Perzische instrumenten tot klinken te brengen.

Volgende week bereik ik een mooie ronde leeftijd – eveneens een moment waarop je onvermijdelijk stilstaat bij het verstrijken van de tijd. Met het eindejaarsverlof voor de deur verheug ik me op wat stilte, op een paar mooie wandelingen door het winterbos.