Sprakeloos college volgen

Het Millennium Wheel in Londen heeft het allemaal. Regisseur van al deze adoratie van techniek was ir. Arie Lanser, hoofd van de ontwerpafdeling van ingenieursbureau IV-Infra. Ter gelegenheid van de dies van studievereniging Practische Studie hield hij vorige week donderdag een lezing over het grootste reuzenrad ter wereld.

Omdat Londen iets spectaculairs nodig had om het toen nog met magie omgeven jaar 2000 in te luiden, werd er een prijsvraag uitgeschreven. Het Millennium Wheel won. Lansing toont het principe aan de hand van een voorwiel van een fiets dat maar aan een halve voorvork vast zit. Aan het rad, dat een diameter heeft van 135 meter, – de ‘velg’ – hangen 32 gesloten cabines, elk voor vijfentwintig personen. Een scheefstaand A-vormig frame – de ‘voorvork’ – houdt de as van het rad aan één kant vast.

Een Japans bedrijf zou in eerste instantie de hele construtie doorrekenen en bouwen. Maar toen bleek dat de Japanners het project niet aankonden, kwamen de Nederlanders, die aanvankelijk te duur bevonden waren, toch nog aan bod. Lanser, glunderend: ,,Met hangende pootjes kwamen ze bij ons terug.”

Het aftellen tot 1 januari 2000 was echter gewoon doorgegaan. ,,We kregen de opdracht in augustus 1998. Het rad moest dus in anderhalf jaar doorgerekend en gebouwd worden. Dat werd dus proppen op de planning”, vat Lanser zijn opdracht samen. De enige manier om zo snel te kunnen werken was gelijktijdig ontwerpen en bouwen. ,,We rekenden iets grof uit op de achterkant van een sigarendoos en bouwden dat. Later moesten we dat goedrekenen.” De opgeluchte conclusie is dan ook: ‘hij staat’. Draaien deed het wiel helaas niet op 1 januari, maar dat mocht de pret niet drukken.

Ook in technische zin is de bouw van het Millennium Wheel een hoogstandje. Bijvoorbeeld de as van het wiel, op 75 meter boven de Thames. Door de haast moesten de lagers besteld worden voordat berekend was hoe dik de as moest zijn. Alleen een gegoten stuk staal zou een voldoende sterke constructie opleveren. Alleen de Skoda-fabriek in Tschechië kon het gevraagde onderdeel leveren. Lanser merkt terloops nog even op dat het onderdeel na gieten drie maanden nodig had om af te koelen. De toehoorders verbazen zich inmiddels nergens meer over.

Omdat bij een dergelijk prestigeobject blunders uit den boze zijn, is aan alles gedacht. Cabines die door de zwaartekracht vertikaal staan, zouden scheef kunnen gaan hangen als het uitzicht aan de ene kant mooier is en iedereen daar heen gaat. Daarom draait een motor de cabines rond terwijl het rad draait. Mochten motor en beveiligingssysteem toch uitvallen, heeft Lanser een geruststellende mededeling voor de reuzenradreizigers: ,,Het glas in de cabines is zo sterk dat je er met z’n vijfentwintigen op kunt gaan zitten.” Terwijl iedereen zich voorstelt hoe het is om op 135 meter hoogte op een glasplaat te zitten, geeft Lanser alvast zijn opvatting: ,,Nee, dat is geen lekker gevoel.”

De verankering van de poten van het A-frame zou wel eens aantrekkingskracht kunnen uitoefenen op terroristen, die zo het hele rad om kunnen laten vallen. Mooi voor een scène in een actiefilm maar in werkelijkheid niet mogelijk. Lanser: ,,Er is contact geweest met MI5, meer mag ik er niet over zeggen.”

Hoe krijg je een collegezaal vol studenten civiele techniek stil? Door ze te bestoken met technische weetjes, Hollands vakmanschap en een vleugje James Bond. Het Millennium Wheel in Londen heeft het allemaal. Regisseur van al deze adoratie van techniek was ir. Arie Lanser, hoofd van de ontwerpafdeling van ingenieursbureau IV-Infra. Ter gelegenheid van de dies van studievereniging Practische Studie hield hij vorige week donderdag een lezing over het grootste reuzenrad ter wereld.

Omdat Londen iets spectaculairs nodig had om het toen nog met magie omgeven jaar 2000 in te luiden, werd er een prijsvraag uitgeschreven. Het Millennium Wheel won. Lansing toont het principe aan de hand van een voorwiel van een fiets dat maar aan een halve voorvork vast zit. Aan het rad, dat een diameter heeft van 135 meter, – de ‘velg’ – hangen 32 gesloten cabines, elk voor vijfentwintig personen. Een scheefstaand A-vormig frame – de ‘voorvork’ – houdt de as van het rad aan één kant vast.

Een Japans bedrijf zou in eerste instantie de hele construtie doorrekenen en bouwen. Maar toen bleek dat de Japanners het project niet aankonden, kwamen de Nederlanders, die aanvankelijk te duur bevonden waren, toch nog aan bod. Lanser, glunderend: ,,Met hangende pootjes kwamen ze bij ons terug.”

Het aftellen tot 1 januari 2000 was echter gewoon doorgegaan. ,,We kregen de opdracht in augustus 1998. Het rad moest dus in anderhalf jaar doorgerekend en gebouwd worden. Dat werd dus proppen op de planning”, vat Lanser zijn opdracht samen. De enige manier om zo snel te kunnen werken was gelijktijdig ontwerpen en bouwen. ,,We rekenden iets grof uit op de achterkant van een sigarendoos en bouwden dat. Later moesten we dat goedrekenen.” De opgeluchte conclusie is dan ook: ‘hij staat’. Draaien deed het wiel helaas niet op 1 januari, maar dat mocht de pret niet drukken.

Ook in technische zin is de bouw van het Millennium Wheel een hoogstandje. Bijvoorbeeld de as van het wiel, op 75 meter boven de Thames. Door de haast moesten de lagers besteld worden voordat berekend was hoe dik de as moest zijn. Alleen een gegoten stuk staal zou een voldoende sterke constructie opleveren. Alleen de Skoda-fabriek in Tschechië kon het gevraagde onderdeel leveren. Lanser merkt terloops nog even op dat het onderdeel na gieten drie maanden nodig had om af te koelen. De toehoorders verbazen zich inmiddels nergens meer over.

Omdat bij een dergelijk prestigeobject blunders uit den boze zijn, is aan alles gedacht. Cabines die door de zwaartekracht vertikaal staan, zouden scheef kunnen gaan hangen als het uitzicht aan de ene kant mooier is en iedereen daar heen gaat. Daarom draait een motor de cabines rond terwijl het rad draait. Mochten motor en beveiligingssysteem toch uitvallen, heeft Lanser een geruststellende mededeling voor de reuzenradreizigers: ,,Het glas in de cabines is zo sterk dat je er met z’n vijfentwintigen op kunt gaan zitten.” Terwijl iedereen zich voorstelt hoe het is om op 135 meter hoogte op een glasplaat te zitten, geeft Lanser alvast zijn opvatting: ,,Nee, dat is geen lekker gevoel.”

De verankering van de poten van het A-frame zou wel eens aantrekkingskracht kunnen uitoefenen op terroristen, die zo het hele rad om kunnen laten vallen. Mooi voor een scène in een actiefilm maar in werkelijkheid niet mogelijk. Lanser: ,,Er is contact geweest met MI5, meer mag ik er niet over zeggen.”