President Knaw roept op tot revolutie

Dat vindt professor doctor Pim Levelt, president van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen. Hij deed zijn uitspraken op de themadag ‘De toekomst van het wetenschappelijk publiceren’.

Levelt predikt revolutie. Hij roept de wetenschappers op om tijdschriften te boycotten die niet gratis toegankelijk zijn. ,,De wetenschappers doen al het werk. Ze sturen de artikelen in, zitten in de redacties en verzorgen de peer review. En wie kunnen de tijdschriften vervolgens niet meer kopen vanwege de prijsstijgingen? De wetenschappers.”

Hij gaf een voorbeeld van zo’n prijsstijging: het Max Planck Instituut wil een contract met Elsevier Science vernieuwen en moet nu voor dezelfde hoeveelheid tijdschriften 2,6 keer zo veel betalen.

,,Apekool”, reageert bestuursvoorzitter Derk Haank van Elsevier Science, die op de themadag ook een lezing hield. ,,Ik weet niet waar Levelt het vandaan haalt. Wij verhogen onze prijs tegenwoordig alleen nog maar met de inflatie.” De abonnementen zijn bovendien niet exorbitant duur, vindt hij. ,,Wij maken behoorlijke winst – sommigen vinden het zelfs onbehoorlijke winst – maar we zijn meestal niet duurder dan non-profit-tijdschriften. En derdewereldlanden kunnen zelfs gratis gebruikmaken van onze internetbibliotheek.”

Elsevier heeft in het verleden de prijs van tijdschriften verhoogd, waardoor de bibliotheken minder tijdschriften konden afnemen, waardoor er minder tijdschriften verkocht werden en de prijs weer omhoog moest. Die vicieuze cirkel kan door het internet doorbroken worden. Al eerder riepen wetenschappers op tot een boycot en zijn verschillende open access journals opgericht, met als belangrijkste boegbeeld de Amerikaanse Public Library of Science (Plos).

Maar de gezaghebbende tijdschriften van Elsevier blaas je niet zomaar omver. Bovendien stapt het bedrijf ook zelf over op e-publishing. Alle oude edities van zijn tijdschriften, zoals de ‘Lancet’, komen in een digitaal archief. ,,En dan niet ingescand, maar overgetypt, zodat je ze ook echt kunt doorzoeken”, aldus Haank. Met de grotere toegankelijkheid van de artikelen wil Elsevier kennelijk de ‘revolutie’ de wind uit de zeilen nemen.

Volgens professor Carlo Beenakker van het Instituut Lorenz in Leiden is het gratis digitale tijdschrift allang onder ons. ,,De artikelen over nanotechnologie of kwantuminformatie staan bijvoorbeeld al in digitale archieven voordat ze in tijdschriften terechtkomen. Wanneer ik ze wil citeren, kijk ik even in welk tijdschrift ze terecht zijn gekomen. Die tijdschriften zijn enkel een keurmerk.” Het embargo, waarmee sommige tijdschriften hun auteurs verbieden hun resultaten eerder openbaar te maken, is ‘onhoudbaar’, meent hij. ,,’Nature’ heeft het al afgeschaft. Elsevier Science ook.”

Dat vindt professor doctor Pim Levelt, president van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen. Hij deed zijn uitspraken op de themadag ‘De toekomst van het wetenschappelijk publiceren’.

Levelt predikt revolutie. Hij roept de wetenschappers op om tijdschriften te boycotten die niet gratis toegankelijk zijn. ,,De wetenschappers doen al het werk. Ze sturen de artikelen in, zitten in de redacties en verzorgen de peer review. En wie kunnen de tijdschriften vervolgens niet meer kopen vanwege de prijsstijgingen? De wetenschappers.”

Hij gaf een voorbeeld van zo’n prijsstijging: het Max Planck Instituut wil een contract met Elsevier Science vernieuwen en moet nu voor dezelfde hoeveelheid tijdschriften 2,6 keer zo veel betalen.

,,Apekool”, reageert bestuursvoorzitter Derk Haank van Elsevier Science, die op de themadag ook een lezing hield. ,,Ik weet niet waar Levelt het vandaan haalt. Wij verhogen onze prijs tegenwoordig alleen nog maar met de inflatie.” De abonnementen zijn bovendien niet exorbitant duur, vindt hij. ,,Wij maken behoorlijke winst – sommigen vinden het zelfs onbehoorlijke winst – maar we zijn meestal niet duurder dan non-profit-tijdschriften. En derdewereldlanden kunnen zelfs gratis gebruikmaken van onze internetbibliotheek.”

Elsevier heeft in het verleden de prijs van tijdschriften verhoogd, waardoor de bibliotheken minder tijdschriften konden afnemen, waardoor er minder tijdschriften verkocht werden en de prijs weer omhoog moest. Die vicieuze cirkel kan door het internet doorbroken worden. Al eerder riepen wetenschappers op tot een boycot en zijn verschillende open access journals opgericht, met als belangrijkste boegbeeld de Amerikaanse Public Library of Science (Plos).

Maar de gezaghebbende tijdschriften van Elsevier blaas je niet zomaar omver. Bovendien stapt het bedrijf ook zelf over op e-publishing. Alle oude edities van zijn tijdschriften, zoals de ‘Lancet’, komen in een digitaal archief. ,,En dan niet ingescand, maar overgetypt, zodat je ze ook echt kunt doorzoeken”, aldus Haank. Met de grotere toegankelijkheid van de artikelen wil Elsevier kennelijk de ‘revolutie’ de wind uit de zeilen nemen.

Volgens professor Carlo Beenakker van het Instituut Lorenz in Leiden is het gratis digitale tijdschrift allang onder ons. ,,De artikelen over nanotechnologie of kwantuminformatie staan bijvoorbeeld al in digitale archieven voordat ze in tijdschriften terechtkomen. Wanneer ik ze wil citeren, kijk ik even in welk tijdschrift ze terecht zijn gekomen. Die tijdschriften zijn enkel een keurmerk.” Het embargo, waarmee sommige tijdschriften hun auteurs verbieden hun resultaten eerder openbaar te maken, is ‘onhoudbaar’, meent hij. ,,’Nature’ heeft het al afgeschaft. Elsevier Science ook.”