Ook op Andromeda werkt warpmotor niet

De toekomst ligt namelijk eerder besloten in de ideeën van de TU Delft dan in Star Trek. Denk aan nanokleine robots die de kosmos verkennen in plaats van mensen, of aan superslimme informatienetwerken die steeds verder uitdijen over het heelal.

Dat was in grote lijnen de boodschap die Gerard ’t Hooft, theoretisch fysicus en Nobelprijswinnaar, afgelopen weekend verkondigde in een populair-wetenschappelijke voordracht op het Lowlands Festival. ’t Hooft was een van de zes sprekers op ‘Lowlands University’, een reeks openbare colleges voor de bezoekers van het festival. De Utrechtenaar stond op de plek waar de organisatie aanvankelijk TU-hoogleraar prof.dr.ir. Leo Kouwenhoven had gedacht. “Maar een Nobelprijswinnaar is toch meer een publiekstrekker dan zomaar een hoogleraar”, zegt Kouwenhoven.

Hoewel ’t Hooft niet direct bekendstaat als de grootste lolbroek van natuurkundig Nederland, viel zijn praatje wel degelijk in de smaak bij het overwegend jeugdige lekenpubliek. Zo zorgde ’t Hoofts in het openbaar uitgevoerde berekening over de krachten van een zwart gat voor hilariteit. “Als je zo’n zwart gat nadert, wordt er aan je hoofd getrokken met een kracht die honderdduizenden malen groter is dan de aardse zwaartekracht. Ja, daarvan ga je dus dood.”

In zijn pas verschenen boekje ‘Planetenbiljart’ ontpopte ’t Hooft zich tot een denker met een opvallend Delfts hart. Veel van zijn ideeën over technologie en duurzame energie zijn rechtstreeks ingegeven door Delftse onderzoekers, en het is geen wonder dat ’t Hooft vrienden heeft in het Delftse hooglerarencorps. Zoals hoogleraar duurzaamheid Wubbo Ockels, die vorig jaar nog te gast was op Lowlands.

Net als nogal wat Delftenaren heeft ’t Hooft uitgesproken ideeën over een hotel op de maan: “Ik heb er zelfs al eentje ontworpen.” Zo’n verblijfplek op de maan wordt wat ’t Hooft betreft in eerste instantie niet gebouwd door mensen, maar door robots die vanaf de aarde via internet worden bestuurd. “Sciencefictionschrijvers onderschatten de kracht van op afstand bestuurbare robots en van internet. En ze onderschatten de rol van de media. Als er eenmaal een maankolonie van mensen is, nou, reken er dan maar op dat dat een enorm Big Brother-gebeuren wordt. Alle intimiteiten van de kolonisten zullen op aarde worden gevolgd.”

En de wormgaten, warpmotoren en teleportatiemachines? ’t Hooft ziet het simpel: “De natuurkunde van vandaag zegt dat dat niet kan. En als de natuurwetten iets verbieden, betekent het dat het over een miljard jaar ook niet kan, en dat ze het bij een geavanceerde, buitenaardse beschaving uit de Andromeda-nevel het óók niet kunnen.”

Dat levert overigens wel een tamelijk bizarre gedachte op. Want als er echt intelligent buitenaards leven is, zal ook dat zich moeten behelpen met robots. Verwacht dus geen ufo vol groene mannetjes . maar eerder een zwerm buitenaardse nanorobotjes die op ons neerdwarrelt. “Ik denk dat dat heel realistisch is”, aldus ’t Hooft.

Dat er desondanks mensen zijn die dromen van interstellaire reizen, komt vooral doordat de moderne natuurkunde zo moeilijk is, meent ’t Hooft. “Ons vak is zo vreemd geworden dat er de hoogste verwachtingen zijn. Veel mensen geloven in wonderen. Nou: ik niet. En ik moet zeggen dat ik wel iets van natuurkunde weet.”

Maarten Keulemans

Altijd al overwogen om eens in een zwart gat te springen, of met een ‘warpmotor’ naar het andere eind van het heelal te flitsen? U kon wel eens van een koude kermis thuiskomen. De toekomst ligt namelijk eerder besloten in de ideeën van de TU Delft dan in Star Trek. Denk aan nanokleine robots die de kosmos verkennen in plaats van mensen, of aan superslimme informatienetwerken die steeds verder uitdijen over het heelal.

Dat was in grote lijnen de boodschap die Gerard ’t Hooft, theoretisch fysicus en Nobelprijswinnaar, afgelopen weekend verkondigde in een populair-wetenschappelijke voordracht op het Lowlands Festival. ’t Hooft was een van de zes sprekers op ‘Lowlands University’, een reeks openbare colleges voor de bezoekers van het festival. De Utrechtenaar stond op de plek waar de organisatie aanvankelijk TU-hoogleraar prof.dr.ir. Leo Kouwenhoven had gedacht. “Maar een Nobelprijswinnaar is toch meer een publiekstrekker dan zomaar een hoogleraar”, zegt Kouwenhoven.

Hoewel ’t Hooft niet direct bekendstaat als de grootste lolbroek van natuurkundig Nederland, viel zijn praatje wel degelijk in de smaak bij het overwegend jeugdige lekenpubliek. Zo zorgde ’t Hoofts in het openbaar uitgevoerde berekening over de krachten van een zwart gat voor hilariteit. “Als je zo’n zwart gat nadert, wordt er aan je hoofd getrokken met een kracht die honderdduizenden malen groter is dan de aardse zwaartekracht. Ja, daarvan ga je dus dood.”

In zijn pas verschenen boekje ‘Planetenbiljart’ ontpopte ’t Hooft zich tot een denker met een opvallend Delfts hart. Veel van zijn ideeën over technologie en duurzame energie zijn rechtstreeks ingegeven door Delftse onderzoekers, en het is geen wonder dat ’t Hooft vrienden heeft in het Delftse hooglerarencorps. Zoals hoogleraar duurzaamheid Wubbo Ockels, die vorig jaar nog te gast was op Lowlands.

Net als nogal wat Delftenaren heeft ’t Hooft uitgesproken ideeën over een hotel op de maan: “Ik heb er zelfs al eentje ontworpen.” Zo’n verblijfplek op de maan wordt wat ’t Hooft betreft in eerste instantie niet gebouwd door mensen, maar door robots die vanaf de aarde via internet worden bestuurd. “Sciencefictionschrijvers onderschatten de kracht van op afstand bestuurbare robots en van internet. En ze onderschatten de rol van de media. Als er eenmaal een maankolonie van mensen is, nou, reken er dan maar op dat dat een enorm Big Brother-gebeuren wordt. Alle intimiteiten van de kolonisten zullen op aarde worden gevolgd.”

En de wormgaten, warpmotoren en teleportatiemachines? ’t Hooft ziet het simpel: “De natuurkunde van vandaag zegt dat dat niet kan. En als de natuurwetten iets verbieden, betekent het dat het over een miljard jaar ook niet kan, en dat ze het bij een geavanceerde, buitenaardse beschaving uit de Andromeda-nevel het óók niet kunnen.”

Dat levert overigens wel een tamelijk bizarre gedachte op. Want als er echt intelligent buitenaards leven is, zal ook dat zich moeten behelpen met robots. Verwacht dus geen ufo vol groene mannetjes . maar eerder een zwerm buitenaardse nanorobotjes die op ons neerdwarrelt. “Ik denk dat dat heel realistisch is”, aldus ’t Hooft.

Dat er desondanks mensen zijn die dromen van interstellaire reizen, komt vooral doordat de moderne natuurkunde zo moeilijk is, meent ’t Hooft. “Ons vak is zo vreemd geworden dat er de hoogste verwachtingen zijn. Veel mensen geloven in wonderen. Nou: ik niet. En ik moet zeggen dat ik wel iets van natuurkunde weet.”

Maarten Keulemans