NWO vordert Stapel-geld voorlopig niet terug

In oktober was al bekend dat Stapel ruim twee miljoen euro aan NWO-subsidies had gekregen. “Dat geld is grotendeels uitgegeven aan salarissen, aan promovendi en het is maar de vraag of dat onrechtmatig is geweest.”

Daarom weet Engelen nog niet of NWO het geld gaat terugvorderen. “Dat is juridisch ingewikkeld en dan is het maar de vraag of het alle moeite loont.” Volgens hem zijn eerst het Openbaar Ministerie en de Universiteit van Tilburg aan zet. Alleen als het “voor de rechtsgang nodig mocht zijn”, zal hij gaan terugvorderen.

Afgelopen vrijdag schreef dagblad Trouw op de voorpagina over uitgelekte notulen van universiteitenvereniging VSNU. Universiteiten vinden het nog altijd een goed idee om de basisbeurs af te schaffen en het collegegeld verhogen voor onbekostigde studenten. Bovendien willen ze volgens Trouw een algehele studentenstop vanaf 2012: ze verwijzen een deel van de eerstejaars graag naar het hbo.

Studietaks
Studentenbonden ISO en LSVb grijpen het stuk aan om de universiteiten in de Volkskrant te waarschuwen: trek liever samen op, anders richt onze woede zich misschien op jullie. Toch waren hun voorzitters nog maar een jaar geleden bereid om de basisbeurs ter discussie te stellen. Er viel best met hen te praten, zolang het hoger onderwijs maar toegankelijk zou blijven met een goed leenstelsel of een ‘studietaks’ voor afgestudeerden.
Ze werden genuanceerd boos, toen VSNU-voorman Sijbolt Noorda vorig jaar voorstelde om de basisbeurs af te schaffen. Want Noorda wilde de opbrengst niet alleen aan het hoger onderwijs besteden, maar ook aan de staatsschuld: dat eerste mocht van de bonden wel, maar dat laatste niet.

Te massaal
In het zicht van de bezuinigingen verhardde de strijd. De bonden wilden geen centimeter meer toegeven en bleven ook voor de basisbeurs vechten. Maar het mag geen verbazing wekken dat de universiteiten – net als regeringspartij VVD en oppositiepartijen D66, PvdA en GroenLinks – nog altijd nadenken over het afschaffen van de basisbeurs.
Ook vindt een deel van de universiteiten allang dat het universitaire onderwijs te massaal is geworden. Liever zouden ze zien dat het hbo een paar goede opleidingen of afstudeertrajecten voor praktisch ingestelde vwo-ers zou lanceren. Maar dan moet de overheidsfinanciering op de schop, want die is nu vooral op studentenaantallen gebaseerd.
Daar zijn de studentenvertegenwoordigers het mee eens. Samen met de universiteiten hebben ze een rapport omarmd waarin zulke plannen staan: meer variatie in het hoger onderwijs, meer verschillen in collegegeld, minder massaliteit. Dat veel besproken rapport van de commissie-Veerman vergt nog enige uitwerking. Geen wonder dat de universiteiten soms een brainstormsessie houden – al dan niet in een vijfsterrenhotel in Parijs, zoals Trouw meldt.

Gemeenschappelijk standpunt
Dit jaar hebben de universiteiten al een poging gedaan om het aantal eerstejaars aan de rechten- en psychologieopleidingen te beperken. Voor psychologie moeten studiekiezers komend jaar loten, maar voor rechten nog niet.
Maar zullen de universiteiten – zoals Trouw meldt – werkelijk bedoelen dat er een maximum voor het gehele academische onderwijs moet komen? Als studiekiezers worden uitgeloot voor psychologie, kunnen ze dan ook niet meer terecht bij kleine studies als Duits of wiskunde? Of zal iemand bij Duits of wiskunde worden weggestuurd, omdat de instroom bij rechten te groot is?
De universiteiten willen nog niets over de brainstorm zeggen. Ze hebben nog geen gemeenschappelijk standpunt ingenomen. Het zal niet meevallen om het op alle punten eens te worden, zeker niet als het gaat om het beperken van de instroom.