Moeten studenten en medewerkers meer inspraak krijgen?

Vroeger mochten universiteitsraden officieel meebeslissen over zo’n beetje alles wat hun instelling aanging. Maar sinds 1998 heeft de universitaire medezeggenschap alleen nog advies- of instemmingsrecht. In het hbo was dat al eerder afgesproken. Instellingen gingen daarmee qua bestuur meer op bedrijven lijken.

Moderniseren
Volgens Kamerlid Lisa Westerveld van GroenLinks zouden studenten en medewerkers tegenwoordig best meer inspraak willen op het reilen en zeilen van hun universiteit of hogeschool. Maar de wetgeving staat dat in de weg.

In een motie roept ze het kabinet daarom op om met wetenschappers, docenten en studenten in gesprek te gaan over het “moderniseren” van de regels. Haar voorstel werd in oktober met een nipte meerderheid aangenomen in de Tweede Kamer. Van de regeringspartijen stemde alleen D66 voor. VVD, CDA en ChristenUnie voelen niets voor nieuwe regels.

Experimenten
Wij wel, zeggen protestbeweging WOinActie en de Landelijke Studentenvakbond (LSVb). De partijen hebben de handen ineengeslagen met vakbonden AOb en FNV en samen een voorstel geschreven voor een nieuwe medezeggenschap aan de universiteit.

Beslissingen over het dagelijks werk liggen nu te weinig in handen van de mensen op de werkvloer, valt daarin te lezen. “De bureaucratie is binnen de universiteiten te ver doorgeslagen en dat belemmert de zeggenschap.”

De partijen pleiten dan ook voor het inrichten van een “medezeggenschap van onderop”. Verder willen ze experimenteren met een mix van gekozen, vaste en gelote, tijdelijke leden.

Verkiesbaar
In hun ‘medezeggenschap 2.0’ worden beslissingen genomen op het laagste organisatorische niveau. Bestuurders, van afdelingshoofden tot de leden van het college van bestuur, zouden bovendien gekozen moeten worden. Niet alleen hoogleraren, maar ook andere medewerkers kunnen zich verkiesbaar stellen.

De medezeggenschap zou wat de partijen betreft daarnaast over meer onderwerpen moeten meebeslissen, of voorstellen in kunnen dienen. Niet alleen over de onderwijs- en examenregeling of de hoofdlijnen van de begroting, maar over alle zaken die te maken hebben met kerntaken als onderwijs en onderzoek.

De experts
“Studenten staan samen met docenten het dichtst op het onderwijs en zijn daarmee de experts”, aldus LSVb-vicevoorzitter Freya Chiappino. Maar in het huidige systeem is er volgens haar geen ruimte voor hun inbreng. Ze verwacht dat een andere inrichting van de medezeggenschap de betrokkenheid van studenten zal vergroten.

En dat is nodig, want voor het huidige systeem wil het enthousiasme nog niet zo overlopen. Aan universiteiten daalt de gemiddelde opkomst voor medezeggenschapsverkiezingen al jaren. Soms worden de verkiezingen zelfs afgeblazen omdat er niet genoeg kandidaten zijn.

In Delft is dit een herkenbaar patroon. De opkomst van de or-verkiezingen in november 2020 lag met 28 procent lager dan de verkiezingen zes jaar daarvoor (35,9%). Door gebrek aan kandidaten waren er in 2017 zelfs helemaal geen verkiezingen. Ook de opkomst van de studentenraadverkiezingen was dit jaar opnieuw lager.

Geen verbetering
Toch ziet Job Vlak, voorzitter van de studentenraad, het voorstel van WOinActie, LSVb, AOB en FNV niet als een verbetering voor Delft. “De studentenraad heeft een goede en constructieve band met het college van bestuur. Er is ruimte voor discussie en er wordt, meestal, goed naar elkaar geluisterd.” Menno Blaauw, voorzitter van de ondernemingsraad is het met hem eens. “We hebben en krijgen medezeggenschap op zeer veel aspecten van het reilen en zeilen van de TU.”

Het kan altijd beter, vindt Vlak. “Dit collegejaar gaat het erg goed. Door de pandemie zijn we genoodzaakt om nog meer naar elkaar te luisteren voor optimale samenwerking. Dit lukt: studentenwelzijn krijgt bijvoorbeeld meer aandacht dan ooit. Laten we dit vasthouden voor de komende jaren!”

HOP, Evelien Flink / Delta, Marjolein van der Veldt