Leermeester Just Herder: ‘Het is leuk om studenten gedachtekronkels mee te geven’

Elk jaar reikt de Teaching Academy van de TU Delft de Leermeesterprijs uit aan een hoogleraar die excelleert in zijn of haar onderwijs én onderzoek. Hoogleraar interactive mechanisms and mechatronics Just Herder is dit jaar de gelukkige. Hij krijgt tijdens de opening van het academisch jaar op 4 september maar werd al eerder ‘overvallen’ met het nieuws.

Herder krijgt de prijs vanwege zijn passie voor zijn werk, zijn manier van samenwerken en omdat hij volgens de decaan van de faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen (3mE) het onderwijs naar een hoger niveau brengt.

“Ze proberen altijd geheim te houden dat je de prijs krijgt. Dat is goed gelukt. Ik ben overal ingetrapt”, vertelt Just Herder in zijn werkkamer. “Tijdens een bespreking met de decaan kwam de faculteitssecretaris vragen of wij wilden helpen met een probleem. Toen we de gang opliepen stond iedereen daar en kreeg ik bloemen. Het duurde even voor ik door had wat er aan de hand was.”

‘Benaderbaarheid’ is een belangrijk aspect in de nominatiebrieven genoemd. Hoe belangrijk is dat?
“Waar ik kan probeer ik mensen aandacht te geven en door te vragen. Mijn deur staat altijd open, behalve als ik een bespreking heb.”

Zo’n opendeurbeleid lijkt niet vanzelfsprekend in een tijd waarin veel universitair medewerkers klagen over werkdruk.
“Ik ben van mening dat de mensen die de meeste hulp nodig hebben, voorrang moeten krijgen. Studenten en promovendi zitten in een fase van hun loopbaan die bepalend is voor de richting die ze op gaan in het leven.”

Je wordt ook een inspirator genoemd. Hoe komt dat?
“Ik vind het belangrijk om studenten buiten de gebaande paden te laten kijken. Mijn opdrachten voor afstudeerders en promovendi zijn niet altijd strak gedefinieerd. Zij pikken dan uit het literatuuronderzoek zelf iets om verder te onderzoeken. Dat leidt in sommige gevallen tot een nieuw resultaat dat we kunnen publiceren. Het is fantastisch als ze tijdens hun studie al bij kunnen dragen aan de wetenschap.”

“Toen onze decaan Fred van Keulen voorbeelden uit het juryrapport voorlas, bedacht ik dat ik het meeste heb gedaan voor anderen. Samen met een promovendus die redacteur wilde worden, heb ik bijvoorbeeld het open access tijdschrift Mechanical Sciences opgericht. In het blad kunnen jonge onderzoekers wereldwijd hun eerste ervaring opdoen met publiceren en redactiewerk om door te kunnen groeien naar gevestigde tijdschriften.”

Waarom is de universiteit voor jou de ideale werkplek?
“Wat ik erg leuk vind is het werken aan vreemde mechanismen die nu nog niet worden toegepast, maar die wel potentie hebben. Zoals elastische mechanismen. Die werken niet met scharnieren, maar met flexibiliteit. Bij medische toepassingen kan er daardoor geen weefsel tussen komen. Het is leuk om studenten rare gedachtekronkels mee te geven.”

In een interview op de website van de TU zei je dat werken met studenten energie geeft. Hoe komt dat?
“Ik ben vaak onder de indruk van de snelheid waarmee studenten ingewikkelde dingen oppikken als ze de basis eenmaal goed begrijpen. Daarom probeer ik in mijn colleges onderwerpen te kiezen die een extra denkstap vergen. Die leg ik eerst op een eenvoudige manier uit en later met een complexer voorbeeld. Dat is volgens mij de beste manier om complexe materie inzichtelijk te maken.”

Net als zijn voorganger, leermeester Kees Vuik heeft Just Herder wat tips voor zijn collega’s.

1. De universiteit is er om mensen te helpen
“Afstuderen of promoveren is een proces waarin iemand zich ontwikkelt en zichzelf leert kennen. Het is belangrijk om die ruimte te bieden. Daarom maak ik projecten nooit heel specifiek. Op die manier is er ruimte voor eigen invulling.”

2. Zorg voor een één-op-één-relatie met studenten
“Dat is in een afstudeertraject makkelijker dan tijdens een college. In een groot college probeer ik dat door mensen aan te spreken, vragen te stellen en ze af en toe met elkaar te laten overleggen. Zo hoop ik ze het gevoel te geven dat het college echt voor hen is.”

3. Ontwerpen is heel belangrijk
“Deze tip is vooral voor de studie werktuigbouwkunde. Ik heb me ingezet om een aantal ontwerpvakken in te richten om studenten een hands on ervaring te geven. Zoals een vak waarin studenten een boormachine uit elkaar halen, proberen te begrijpen hoe hij werkt en een verbetering moeten voorstellen.”

4. Verlies de buitenwereld niet uit het oog
“Als je bezig bent met onderzoeken, verlies je soms de buitenwereld uit het oog. Daarom doen we ook toepassingsgedreven projecten. Dat begint bij een probleem bij een bedrijf. Samen met dat bedrijf proberen we in een onderzoeksproject tot een verrassende oplossing te komen.”

5. Probeer nieuwe dingen
“Ik zie ook dat ik veel dingen niet weet. Daardoor voel ik me nog steeds student. Ik hoop dat promovendi na hun onderzoek meer weten over een bepaald onderwerp dan ik. En dat zeg ik ook tegen ze. Daarnaast voeg ik in mijn onderwijs nieuwe elementen toe, zoals zelfstudievideo’s om studenten op een andere manier op een opdracht te laten reflecteren.”