Kosmische eenzaamheid

Is er leven buiten de aarde? Om die vraag te kunnen beantwoorden moet je eerst weten wat met ‘leven’ bedoeld wordt. Dr. A. Brack is scheikundige en onder andere voorzitter van de International Society for the Study of Origins of Life. Afgelopen vrijdag gaf hij in Delft op een tweedaags lucht- en ruimtevaartcongres een inleiding buitenaards leven voor beginners.

Waarin verschillen mensen, bladluizen en paardebloemen van dode materie? Brack legt uit: ,,Voor leven heb je een soort zelfreproducerende robotjes nodig met ingebakken fouten. Dat laatste is nodig om te kunnen evolueren. De vraag is nu waar dit soort extreem primitieve robots kunnen ontstaan.”

Als baarmoeder voor het allereerste aardse leven maken de zogenaamde black smokers nu de meeste kans. Dit zijn kleine onderzeese gasvulkaantjes die door een hoge temperatuur, de aanwezigheid van water en allerlei gassen het chemisch proces op gang kunnen brengen.

Maar er zijn ook meer romantische mogelijkheden: ,,Vergeet niet dat wij misschien uit sterrenstof bestaan”, zegt Brack. In zijn engels met vet frans accent klinkt het zo mogelijk nog mooier. En deze bewering is geen geflirt met new-age gedachtegoed. Want ook nu nog komt er jaarlijks twintigduizend ton aan micrometeorieten op onze planeet terecht. Voldoende om alle op aarde aanwezige koolstof te verklaren. En wie weet bracht zo’n klomp space-dust ook de eerste bouwstenen voor het leven mee. Maar niets is zeker, laat staan bewezen.

,,Probleem is dat wij er in slagen om veel na te bootsen in laboratoria, maar dat het tot op heden nog niet is gelukt om de volledige stap naar primitief leven te zetten. Dus als er hier nog mensen met leuke ideeën in de zaal zitten?”, grapt Brack.

Rest de vraag of de aarde een eenzame explosie van leven is, of dat er elders in de kosmos ook robotjes aan het fotokopiëren zijn geslagen. Even dacht men het bewijs van fossiel leven op Mars gevonden te hebben. Maar die conslusie was te snel getrokken. ,,Toch is Mars de plaats waar je, gezien de vroegere aanwezigheid van water, een bewijs van uitgestorven leven mag verwachten. En verder zijn we ook geïnteresseerd in Jupitermaan Europa. Want onder het ijsoppervlak van die maan is zeer waarschijnlijk ook water te vinden.” En een onderhuidse oceaan bevat vrijwel zeker ook black smokers, oftewel leven.

Brack: ,,Dat drijft me. En als ik het niet kan vinden, dan zullen jullie, de jonge onderzoekers, wél buitenaards leven vinden.” Een mooie gedachte. Maar of dat gevoel van kosmische eenzaamheid verdwijnt met de vondst van wat flubberende microbeestjes onder een kilometers dikke ijslaag op een desolate uithoek van ons zonnestelsel? Het blijft voorlopig stil daarbuiten…

Is er leven buiten de aarde? Om die vraag te kunnen beantwoorden moet je eerst weten wat met ‘leven’ bedoeld wordt. Dr. A. Brack is scheikundige en onder andere voorzitter van de International Society for the Study of Origins of Life. Afgelopen vrijdag gaf hij in Delft op een tweedaags lucht- en ruimtevaartcongres een inleiding buitenaards leven voor beginners.

Waarin verschillen mensen, bladluizen en paardebloemen van dode materie? Brack legt uit: ,,Voor leven heb je een soort zelfreproducerende robotjes nodig met ingebakken fouten. Dat laatste is nodig om te kunnen evolueren. De vraag is nu waar dit soort extreem primitieve robots kunnen ontstaan.”

Als baarmoeder voor het allereerste aardse leven maken de zogenaamde black smokers nu de meeste kans. Dit zijn kleine onderzeese gasvulkaantjes die door een hoge temperatuur, de aanwezigheid van water en allerlei gassen het chemisch proces op gang kunnen brengen.

Maar er zijn ook meer romantische mogelijkheden: ,,Vergeet niet dat wij misschien uit sterrenstof bestaan”, zegt Brack. In zijn engels met vet frans accent klinkt het zo mogelijk nog mooier. En deze bewering is geen geflirt met new-age gedachtegoed. Want ook nu nog komt er jaarlijks twintigduizend ton aan micrometeorieten op onze planeet terecht. Voldoende om alle op aarde aanwezige koolstof te verklaren. En wie weet bracht zo’n klomp space-dust ook de eerste bouwstenen voor het leven mee. Maar niets is zeker, laat staan bewezen.

,,Probleem is dat wij er in slagen om veel na te bootsen in laboratoria, maar dat het tot op heden nog niet is gelukt om de volledige stap naar primitief leven te zetten. Dus als er hier nog mensen met leuke ideeën in de zaal zitten?”, grapt Brack.

Rest de vraag of de aarde een eenzame explosie van leven is, of dat er elders in de kosmos ook robotjes aan het fotokopiëren zijn geslagen. Even dacht men het bewijs van fossiel leven op Mars gevonden te hebben. Maar die conslusie was te snel getrokken. ,,Toch is Mars de plaats waar je, gezien de vroegere aanwezigheid van water, een bewijs van uitgestorven leven mag verwachten. En verder zijn we ook geïnteresseerd in Jupitermaan Europa. Want onder het ijsoppervlak van die maan is zeer waarschijnlijk ook water te vinden.” En een onderhuidse oceaan bevat vrijwel zeker ook black smokers, oftewel leven.

Brack: ,,Dat drijft me. En als ik het niet kan vinden, dan zullen jullie, de jonge onderzoekers, wél buitenaards leven vinden.” Een mooie gedachte. Maar of dat gevoel van kosmische eenzaamheid verdwijnt met de vondst van wat flubberende microbeestjes onder een kilometers dikke ijslaag op een desolate uithoek van ons zonnestelsel? Het blijft voorlopig stil daarbuiten…