De overheid heeft voor de impuls aan de kennisinfrastructuur 802 miljoen euro ter beschikking. Ook de TU Delft hengelt met een aantal voorstellen naar een fooi uit dit potje. Maar hoe worden de beslissingen genomen? Een praktijkvoorbeeld.
Delen
Het geld van de interdepartementale commissie voor economische structuurversterking (Ices-kis) is jaren geleden al opzij gezet, en wordt straks over vier jaar uitgesmeerd. Het is toevallig precies hetzelfde bedrag dat de overheid in de ontwikkeling van de joint strike fighter steekt. De beslissing daarover werd pijlsnel door de Tweede Kamer gejast.
Omdat het nu geld voor de wetenschap betreft is men natuurlijk veel zorgvuldiger in de besluitvorming. Dus werd er een commissie aangesteld van 24 buitenlandse experts, voorgezeten door zeven Nederlandse geleerden. Maandenlang werkte de commissie aan een goed onderbouwd wetenschappelijk oordeel over alle aanvragen. Daarnaast adviseerde het Centraal Planbureau over de economische impact van de voorstellen. Binnenkort doet een commissie van wijze mannen aanbevelingen aan de regering.
In het actualiteitenprogramma ‘Netwerk’ zag ik een reportage over één zo%n voorstel, de Low frequency array (Lofar). Dit uitermate prestigieuze project verbindt straks 25 duizend kleine radiotelescopen, verspreid over een gebied met een doorsnede van 350 kilometer, tot één reusachtige radiotelescoop. Daarvoor is 150 miljoen euro nodig, waarvan de helft al is toegezegd door een consortium van bedrijven en wetenschappelijke instituten. De resterende 73 miljoen euro hoopt men uit Ices-kis te krijgen.
Maar nu is uitgelekt dat de wise guys niets voor Lofar voelen. Verontwaardiging alom, want de Nederlandse sterrenkunde behoort al decennia lang tot de absolute wereldtop. Voor een belangrijk deel is dat te danken aan de radiotelescopen in Drenthe. In 1956 kreeg Dwingeloo de grootste radiotelescoop ter wereld. Veertien jaar later kwam in Westerbork de grootste en beste synthesetelescoop gereed. Met Lofar wil men opnieuw de grootste en gevoeligste radiotelescoop ter wereld realiseren. Maar dan moet er natuurlijk wel geld komen.
Kennisbehoefte
Hoe kan dit wetenschappelijke topproject nu buiten de boot vallen? Waarschijnlijk vanwege de doelstelling van Ices-kis: ,,(…)Het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek op innovatieve onderzoeksgebieden én realisatie van kwalitatief hoogwaardige netwerken op gebieden die flexibel inspelen op de maatschappelijke kennisbehoefte.” Kijk, daar zit hem het probleem: ‘inspelen op de maatschappelijke kennisbehoefte’.
Want wat koopt de Nederlandse samenleving nu voor zo’n reuzentelescoop? Feitelijk niks. Daarom probeert men het project ook op een andere manier te verkopen. Met kromme tenen zie ik hoe onze topastronomen als marktkooplui hun supertelescoop moeten aanprijzen. Dus prediken ze dat het supersnelle glasvezelnetwerk van Lofar de noordelijke provincies zal ‘ontsluiten’. Noord-Nederland balanceert namelijk op het randje van de achterlijkheid, en ontvangt regelmatig Europese subsidies om deze hachelijke situatie te verbeteren.
In ‘Netwerk’ kwamen twee volksvertegenwoordigers uit Drenthe aan het woord. Jan Rijpstra (VVD) woonachtig te Meppel, en Jan Mastwijk (CDA) uit Hoogeveen. Volgens beide Tweede-Kamerleden is het van het grootste belang dat Lofar doorgaat. Maar ligt hun hart nu werkelijkbij de wetenschap? Of bij de wetenschap dat iemand die 25 duizend telescopen in elkaar moet schroeven, en die duizenden kilometers glasvezelkabel in de grond moet stoppen?
Letterlijk zei Jan Mastwijk: ,,Het zou kunnen zijn dat wellicht de commissie van wijze mannen zich teveel heeft laten leiden door de sterrenkunde alleen. (%)Dat men zegt van ‘ja, die sterrenkundejongens, nou ik weet niet hoor, dat lijkt wat op hobbyisme’. Terwijl het toch heel helder is dat Lofar veel meer is dan alleen astrologie.”
Ik telde beheerst tot tien. Een verspreking, dacht ik toen. Want al is Jan Mastwijk dan een alfa met een boekhouddiploma, hij zal toch wel het verschil weten tussen astronomie en astrologie? Jan heeft zelfs zijn eigen website (www.janmastwijk.nl) met een heuse nieuwsbrief. Zou hij daarin ook iets over Lofar zeggen? Jazeker. In Nr. 2003-5 lees ik: ,,Het is een project waarbij een unieke supertelescoop wordt gebouwd waarmee allerlei economische ontwikkelingen in Noord-Nederland mogelijk worden. Zoals de toepassing supersnelle computerverbindingen en onderzoeksmogelijkheden op het gebied van niet alleen astrologie, maar ook milieutechniek en landbouw.”
Kreun! Los van het kreupele proza heeft Jan het alweer over astrologie. Niks verspreking dus, hij weet het gewoon niet! Wat hem betreft mag men in Drenthe ook best ’s werelds grootste poffertjespan bouwen, of de snelste aardappelschudmachine, zolang er maar ‘allerlei economische toepassingen in Noord-Nederland mogelijk worden’. Het is bepaald geen geruststellende gedachte dat dit soort minkukels over de toekomst van ons land beslist.
De auteur is universitair docent aan de faculteit Techniek, Bestuur en Management
Het geld van de interdepartementale commissie voor economische structuurversterking (Ices-kis) is jaren geleden al opzij gezet, en wordt straks over vier jaar uitgesmeerd. Het is toevallig precies hetzelfde bedrag dat de overheid in de ontwikkeling van de joint strike fighter steekt. De beslissing daarover werd pijlsnel door de Tweede Kamer gejast.
Omdat het nu geld voor de wetenschap betreft is men natuurlijk veel zorgvuldiger in de besluitvorming. Dus werd er een commissie aangesteld van 24 buitenlandse experts, voorgezeten door zeven Nederlandse geleerden. Maandenlang werkte de commissie aan een goed onderbouwd wetenschappelijk oordeel over alle aanvragen. Daarnaast adviseerde het Centraal Planbureau over de economische impact van de voorstellen. Binnenkort doet een commissie van wijze mannen aanbevelingen aan de regering.
In het actualiteitenprogramma ‘Netwerk’ zag ik een reportage over één zo%n voorstel, de Low frequency array (Lofar). Dit uitermate prestigieuze project verbindt straks 25 duizend kleine radiotelescopen, verspreid over een gebied met een doorsnede van 350 kilometer, tot één reusachtige radiotelescoop. Daarvoor is 150 miljoen euro nodig, waarvan de helft al is toegezegd door een consortium van bedrijven en wetenschappelijke instituten. De resterende 73 miljoen euro hoopt men uit Ices-kis te krijgen.
Maar nu is uitgelekt dat de wise guys niets voor Lofar voelen. Verontwaardiging alom, want de Nederlandse sterrenkunde behoort al decennia lang tot de absolute wereldtop. Voor een belangrijk deel is dat te danken aan de radiotelescopen in Drenthe. In 1956 kreeg Dwingeloo de grootste radiotelescoop ter wereld. Veertien jaar later kwam in Westerbork de grootste en beste synthesetelescoop gereed. Met Lofar wil men opnieuw de grootste en gevoeligste radiotelescoop ter wereld realiseren. Maar dan moet er natuurlijk wel geld komen.
Kennisbehoefte
Hoe kan dit wetenschappelijke topproject nu buiten de boot vallen? Waarschijnlijk vanwege de doelstelling van Ices-kis: ,,(…)Het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek op innovatieve onderzoeksgebieden én realisatie van kwalitatief hoogwaardige netwerken op gebieden die flexibel inspelen op de maatschappelijke kennisbehoefte.” Kijk, daar zit hem het probleem: ‘inspelen op de maatschappelijke kennisbehoefte’.
Want wat koopt de Nederlandse samenleving nu voor zo’n reuzentelescoop? Feitelijk niks. Daarom probeert men het project ook op een andere manier te verkopen. Met kromme tenen zie ik hoe onze topastronomen als marktkooplui hun supertelescoop moeten aanprijzen. Dus prediken ze dat het supersnelle glasvezelnetwerk van Lofar de noordelijke provincies zal ‘ontsluiten’. Noord-Nederland balanceert namelijk op het randje van de achterlijkheid, en ontvangt regelmatig Europese subsidies om deze hachelijke situatie te verbeteren.
In ‘Netwerk’ kwamen twee volksvertegenwoordigers uit Drenthe aan het woord. Jan Rijpstra (VVD) woonachtig te Meppel, en Jan Mastwijk (CDA) uit Hoogeveen. Volgens beide Tweede-Kamerleden is het van het grootste belang dat Lofar doorgaat. Maar ligt hun hart nu werkelijkbij de wetenschap? Of bij de wetenschap dat iemand die 25 duizend telescopen in elkaar moet schroeven, en die duizenden kilometers glasvezelkabel in de grond moet stoppen?
Letterlijk zei Jan Mastwijk: ,,Het zou kunnen zijn dat wellicht de commissie van wijze mannen zich teveel heeft laten leiden door de sterrenkunde alleen. (%)Dat men zegt van ‘ja, die sterrenkundejongens, nou ik weet niet hoor, dat lijkt wat op hobbyisme’. Terwijl het toch heel helder is dat Lofar veel meer is dan alleen astrologie.”
Ik telde beheerst tot tien. Een verspreking, dacht ik toen. Want al is Jan Mastwijk dan een alfa met een boekhouddiploma, hij zal toch wel het verschil weten tussen astronomie en astrologie? Jan heeft zelfs zijn eigen website (www.janmastwijk.nl) met een heuse nieuwsbrief. Zou hij daarin ook iets over Lofar zeggen? Jazeker. In Nr. 2003-5 lees ik: ,,Het is een project waarbij een unieke supertelescoop wordt gebouwd waarmee allerlei economische ontwikkelingen in Noord-Nederland mogelijk worden. Zoals de toepassing supersnelle computerverbindingen en onderzoeksmogelijkheden op het gebied van niet alleen astrologie, maar ook milieutechniek en landbouw.”
Kreun! Los van het kreupele proza heeft Jan het alweer over astrologie. Niks verspreking dus, hij weet het gewoon niet! Wat hem betreft mag men in Drenthe ook best ’s werelds grootste poffertjespan bouwen, of de snelste aardappelschudmachine, zolang er maar ‘allerlei economische toepassingen in Noord-Nederland mogelijk worden’. Het is bepaald geen geruststellende gedachte dat dit soort minkukels over de toekomst van ons land beslist.
De auteur is universitair docent aan de faculteit Techniek, Bestuur en Management
Comments are closed.