Eindelijk een vrouwennaam op het naambordje

Toen elektrotechniekstudent Merel Verhoef vorig jaar hoorde dat er wéér een ruimte op haar faculteit werd vernoemd naar een man, voelde het als een klap in haar gezicht.

Een inventarisatie van alle 21 verdiepingen met de tientallen labs en collegezalen in het gebouw van Elektrotechniek en Wiskunde stemde haar niet gelukkiger. Allemaal dragen ze de naam van een man. Vind je het gek dat er zo weinig vrouwen in de elektrotechniek zitten, dacht Verhoef. Je trekt ze toch niet aan als ze zich op een open dag niet herkennen in de omgeving?

Verhoef deelde haar frustratie met docent Ilke Ercan, die op het punt stond beslag te leggen op een nog naamloze ruimte om haar gewilde Makerspace op te zetten: een ruimte bedoeld voor extracurriculair knutselen en proberen. Het was de perfecte timing, zegt Ercan. “Ik had de mogelijkheid om Merels frustratie meteen om te zetten in iets concreets.”

Ze bedacht een plan om voor het eerst een ruimte in haar gebouw te vernoemen naar een vrouwelijke wetenschapper. In het pand van Informatica (gebouw 28), ook deel van de EWI-faculteit, was wel al een ruimte vernoemd naar de Iraanse wiskundige Maryam Mirzakhani.

Acht vrouwen

Met behulp van onder andere de boeken Ongekend (van Margriet van der Heijden) en Vrouwen in Techniek (door Marina van Damme-van Weelen en J.H.M. Ressing-Wolfert) kwam Ercan tot een shortlist van acht vrouwen die veel hebben betekend voor de elektrotechniek, de wiskunde of de informatica, van binnen en buiten de TU Delft.

In een enquête mochten studenten aan het begin van dit collegejaar kiezen wier naam er op het bordje kwam. In een maand tijd kreeg Ercan honderdvijftig reacties.

De meeste stemmen gingen naar Hendrika van Leeuwen, de eerste vrouwelijke lector aan de TU Delft. Johanna Manders eindigde als tweede, maar werd door het faculteitsbestuur verkozen als naamgever vanwege het studentenbelang. Manders was, tegelijk met Jeanne de Kroes, de eerste vrouw die in Delft afstudeerde als elektrotechnicus.

Elektrotechniekstudent Verstraete is onder de indruk van de vrouw die Manders was, vertelt ze. “Cum laude afgestudeerd, gepromoveerd, en blijkbaar stond ze heel sterk in haar schoenen.”  Niet alleen maar ergens de eerste vrouw dus, maar ook nog eens simpelweg steengoed. Dus gunde Verstraete haar haar stem.

Zodoende werd ruimte 0.210 omgedoopt tot de Johanna Manders Makerspace. Het is van groot belang dat er nu een vrouwennaam prijkt op een van de deuren in de faculteit, vindt onderwijsdirecteur Annoesjka Cabo. “We kampen nog steeds met een enorme onder-representatie van vrouwen in de elektrotechniek. We hebben rolmodellen nodig die laten zien dat ook vrouwen kunnen opklimmen in dit vak.”

Vrouwenaandeel

Op de faculteit EWI is 16,8 procent van de bachelorstudenten en 18,2 procent van de masterstudenten vrouw. Ter vergelijking: universiteitsbreed liggen die percentages rond de 30 procent. Ook in het werknemersbestand blijft het aandeel vrouwen achter ten opzichte van het gemiddelde op de TU Delft.

Dat zou Cabo graag anders zien. Oók voor de mannen die rondlopen op de faculteit. “Zij mogen het niet normaal vinden dat een zoveel groter percentage mannen kiest voor hun studierichting en er succesvol in wordt. We zijn allemáál mensen met passies die we moeten kunnen najagen.”

Onder andere door de matchingprocedure anders in te steken en in het personeelsbeleid extra aandacht te hebben voor vrouwelijk talent (zonder daarbij mannelijk talent te missen, benadrukt Cabo) groeit met name het aandeel vrouwelijke universitair docenten gestaag.

Tot bloei komen

Dat komt ook de kwaliteit van het onderwijs en het onderzoek ten goede, aldus Cabo. “Onderzoeken wijzen uit dat diverse teams, met verschillende perspectieven, beter presteren. In een diverse omgeving komen minderheden meer tot bloei en haken ze minder snel af.”

Bij studievereniging ETV is 13 procent van de leden vrouw. Een record, vertelt commissaris extern Mali Barends in het vergaderhok van ETV. Boven haar hangen zwart-witportretten van, jawel, louter mannelijke ereleden.

De Electrotechnische Vereeniging heeft sinds enkele jaren een aparte vrouwencommissie die activiteiten organiseert gericht op vrouwelijke leden. Barends: “We doen vrouwelijkere dingen waar normaal gesproken geen ruimte voor is.” Het moet ervoor zorgen dat vrouwen elkaar weten te vinden en weten bij wie ze terecht kunnen.

Vrouwelijkheid

Het is soms lastig om je vrouwelijkheid te laten zien in een omgeving met zo veel mannen, zegt Barends. “Zeker in mijn eerste jaar had ik als een jurkje droeg het gevoel dat alle ogen in de collegezaal op me gericht waren.”

Met de vrouwencommissie FEE (Female Electrical Engineers) wil ETV ruimte bieden voor die vrouwelijkheid, met activiteiten als mokken schilderen en de sieradenworkshop bij de opening van de Johanna Manders Makerspace.

Ook organiseert Barends het jaarlijkse vrouwendiner. Daarvoor nodigt de vereniging afgestudeerde vrouwelijke ingenieurs uit, om zo aan de studenten te laten zien wat er na hun studie mogelijk is. Het is een manier om de huidige generatie een rolmodel te bieden en te laten zien wat er kan, legt Barends uit.

Seksisme

Toch valt een op vrouwen gerichte aanpak niet bij iedereen goed, ontdekte Ercan. Van alle reacties op haar enquête was er één negatief. “Die verweet mij dat ik seksistisch en onethisch bezig was omdat ik de naam selecteerde op basis van gender. Diegene vond dat het moest gaan om wat iemand bereikt heeft.”

De reactie sterkte haar. “Ik dacht toen: ik zou willen dat we leefden zo’n ideale wereld waarin iedereen de erkenning krijgt die diegene verdient.”

Er is geen enkele goede reden te bedenken voor het gemis aan vrouwennamen, zegt student Merel Verhoef. “Soms zeggen mensen: er is gewoon nog geen goede vrouw doodgegaan. Maar de shortlist laat zien dat dat niet waar is.”

Voor Verhoef  is de naamgeving ‘een klein stukje in het grote geheel’. “Als dit naambordje ook maar één meisje over de drempel kan helpen om toch elektrotechniek te studeren, heeft het zijn doel al bereikt.”