​Hoe verder met de universiteit?

Het VPRO-programma Tegenlicht had op zondag 28 februari als thema ‘De slimme universiteit’. Hoe zou een toekomstbestendige universiteit er uit moeten zien? Aan bod kwamen de Maagdenhuisprotesten, diversiteit en nieuwe onderwijsvormen, waardoor de uitzending inhoudelijk nogal zwalkte. Bij een avondje napraten aan de hand van fragmenten lag de focus meer op de rol van moocs, massive open online courses.

De TU Delft biedt die aan om het onderwijs te verbeteren en een grotere groep studenten te bereiken, zo legde productmanager moocs Jeanine Kiers aan een dozijn toehoorders uit. “We hebben nu 800 duizend inschrijvingen. Daardoor word je gedwongen goed onderwijs te geven. We kunnen het studiegedrag van studenten volgen en bekijken wat effectief is. Bovendien worden we bekender in het buitenland.”

Studieadviseur Evert Vixseboxse vertelde als toehoorder dat moocs de vorm van het onderwijs veranderen naar een meer probleemgestuurde werkvorm. Hij mist daarbij de interactie. Blijft die wel bestaan? Niet één op één, antwoordde Jeanine Kiers. Wel tussen studenten onderling op internetfora en via feedbackvideo’s van docenten. “In plaats van elk jaar hetzelfde college te geven op de campus, laat je studenten nu eerst filmpjes kijken en kun je in de collegezaal opdrachten bespreken. Dat is waardevollere interactie dan alleen zenden.”

Lotfy Hassan, fractielid van Oras, vertelde dat hij op een studiereis in Zuid-Korea had gezien hoe universiteiten daar met allerlei faciliteiten op de campus proberen de interactie tussen studenten te forceren. “Studenten leren er van elkaar. Dat gebeurt te weinig aan de TU.”

Bij een fragment waarin Rector Ulrich Radtke van de Universität Duisburg-Essen vertelt een universiteit te willen die iedereen de kans biedt om te studeren, ongeacht afkomst of inkomen, luidde de vraag of met moocs groepen zijn te bereiken die anders niet bereikt worden. “Maar er is nu al een capaciteitsprobleem”, zei Hassan. “Wil je Nederlandse studenten opleiden en een afspiegeling van de maatschappij zijn, of wil je de hele wereld opleiden?”

Iedereen is het er over eens dat universiteiten een brede maatschappelijke rol hebben, zei landelijk onderwijswoordvoerder van de Jonge Democraten Koen van Limbergen. “De praktijk is echter tegenovergesteld, want er zijn instroomeisen.” De instroom beperken vond hij niet de oplossing voor een capaciteitsprobleem. “Je ziet nu selectie en verschoolsing, jammer. Terug naar de academische oorsprong van de universiteit.”

Heb je voor de arbeidsmarkt nog wel een papiertje nodig van de universiteit? Een ondernemer in de zaal vond van niet. Vixseboxse zei dat onderwijsprogramma’s ook nog eens modulair worden opgebouwd: het een volg je hier en het andere doe je daar. “Universiteiten zijn niet meer de eigenaren van kennis.”

Hoe dan verder met die universiteit? “Een gevaarlijk punt van moocs is dat ze een belangrijker rol gaan spelen op de arbeidsmarkt”, zei Hassan. “Aan de TU Delft studeren is wezenlijk anders dan een mooc volgen, want in Delft doe je mee aan projecten.”

“Maar je kunt moocs ook als een waanzinnige kans zien”, protesteerde een vrouw in de zaal. Kiers vond moocs juist ‘een verrijking op het reguliere onderwijs’. “Digitalisering komt sowieso”, besloot Van Limbergen. “Laten we die omarmen.”