Hoe TU-studenten noodwoningen ontwerpen voor Turkije en Syrië

In de maquettehal van de faculteit Bouwkunde heeft zich op vrijdag 24 maart een bescheiden aantal verslaggevers van landelijke en regionale pers verzameld. Ze kijken toe hoe studenten werken aan een maquette van klei en hout en schetsen uitwerkingen op hun computers. Het is niet zomaar een vak wat hier gaande is, nee, hier werken vijftig studenten van het Syrian Turkish Architectural Recovery Team (Start) aan tijdelijke onderkomens voor mensen die in Turkije en Syrie aardbevingsslachtoffers zijn geworden. Een van de iniatiefnemers, masterstudent Meriç Kessaf, laveert tussen de tafels en staat de pers te woord. 

Met een schorre stem vertelt ze over haar motivatie voor dit project. “Mijn ouders komen uit het zwaar getroffen Antakya, de hoofdstad van de provincie Hatay. Ik wilde iets betekenen voor de mensen daar. In eerste instantie was het plan om samen met medestudenten geld of warme dekens in te zamelen, maar al snel realiseerden we ons dat we het beste onze kennis konden inzetten.” 

• Lees ook (in Engels): Meriç and Meriam want to create housing solutions for earthquake victims

Dat leidde tot een workshopweek waar vijftig studenten zich – buiten hun colleges om – bogen over het ontwerp van een prototype woning die nieuwe bevingen of naschokken kan doorstaan, door de lokale bevolking zelf gebouwd kan worden met materiaal dat voorhanden is en gemakkelijk te demonteren is. Aan de hand van leeftijd en opleiding werden ze opgedeeld in tien groepen van vier tot zes studenten. Iedere groep werkt aan een ander deel van de woning.  

^{Een groep bedacht manieren om afval om te zetten in bouwstenen en testte een aantal oplossingen.}

De studenten deden dat niet alleen. Zo keek een bouwtechnisch adviseur mee naar de plannen en gaven experts lezingen over de gevolgen van een natuurramp. “We spraken bijvoorbeeld met een psycholoog van de Verenigde Naties over de gevolgen voor de slachtoffers”, vertelt Kessaf. “Want een ontwerp is niet alleen een technisch proces, aandacht voor psychologie is minstens zo belangrijk. Want hoe geef je inwoners weer het vertrouwen om na zo’n gebeurtenis hun leven op te pakken? Hoe zorgt jouw ontwerp ervoor dat slachtoffers hun eigenwaarde terugkrijgen en dat ze zich weer veilig voelen in hun eigen huis?”  

Privacy
Een van de groepen poogt dit te doen door inwoners hun veiligheid en privacy terug te geven. “Mensen hebben de behoefte aan een eigen ruimte. Daarvoor hebben we modulaire blokken in een T-vorm ontworpen”, vertelt bachelorstudent Martin Lejewaan terwijl hij houten stokjes op maat knipt. “Deze kunnen zij naar wens plaatsen om zo hun eigen ruimte af te bakenen.” 

^{Verplaatsbare muren in een T-vorm moeten voor privacy zorgen.}

Omdat de huizen waarschijnlijk voor langere tijd blijven staan, moet het ontwerp bestand zijn tegen een volgende beving. Een andere groep besteedt daarom aandacht aan de constructie. Daarvoor ontlenen ze inspiratie uit traditionele Turkse bouwmethodes. “We willen houten frames bouwen die we op locatie vullen met steen en mortel van aarde. Dat is een oude methode die beter bestand lijkt te zijn tegen aardbevingsschokken dan de huidige bouwmethode met betonblokken,” legt een student uit.  

Toch is de methode niet het belangrijkste onderdeel van hun ontwerp. “We willen samenwerken en bouwen met de mensen die daadwerkelijk in de huizen gaan wonen. Voor hen is het belangrijk dat zij weer leren vertrouwen op hun woning, zo dient het bouwproces tevens als traumaverwerking.” Een student civiele techniek mengt zich in het gesprek. Hij heeft zijn bedenkingen en schuift de ontwerpers een mapje toe met voorbeelden van draagconstructies die volgens hem meer kans van slagen hebben.  

Docent en begeleider Job Schroën volgt de discussie van een afstandje. Hij geeft het vak extreme architecture, waarin studenten leren ontwerpen voor locaties in extreme omstandigheden, maar is deze week nauw betrokken bij het Start-initiatief. “Er heerst een echte can do-mentaliteit. Studenten van verschillende faculteiten werken – naast hun collegeverplichtingen – aan verschillende ontwerpen en docenten komen op hun vrije dag langs om te helpen. Wonen is een recht, en alle deelnemers willen echt iets betekenen voor de slachtoffers in Turkije en Syrië.” 

Prototype
Vrijdagavond presenteerden de verschillende groepen hun bevindingen. De beste ideeën zullen worden doorontwikkeld in een 1:1 prototype van een aardbevingsbestendig onderkomen dat kan worden gebruikt in het getroffen gebied. 

De eerste fase van het initiatief is daarmee afgesloten. Kessaf kijkt terug op een week van uitersten. Dankbaar voor het enthousiasme van de deelnemers werd ook de realiteit van de situatie pijnlijk duidelijk. “Een hulpverlener gaf een lezing over de situatie in Antakya, de stad waar familieleden van mij momenteel in tenten bivakkeren. Toen ze foto’s liet zien van na de aardbeving realiseerde ik me dat zoveel mensen de stad nooit zullen kennen zoals die ooit was”, vertelt ze geëmotioneerd. 

Ze is daarom extra gemotiveerd het project te laten slagen. “We begonnen met tien studenten in een Whatsappgroep, dat zijn er nu honderd en onze mailbox stroomt nog altijd vol met verzoeken. Zo hebben we ook na deze week nog voldoende ijzers in het vuur.”  

• Wil je jouw kennis delen? Neem dan per e-mail of via Linkedin contact op met het team. 
• Wil je financieel bijdragen aan het project? Doneer dan via de online inzamelingsactie.